Trương Á Cần sinh ra và lớn lên ở Sơn Tây, Trung Quốc. Vào năm cậu chào đời (1966), Cách mạng văn hóa bắt đầu nổ ra, cha của Trương Á Cần thiệt mạng trong trận chiến đó. 5 năm sau, gia đình mới nhận được tin báo về sự qua đời của người cha.
Tuổi thơ của Trương Á Cần trải qua ở nhà bà ngoại. Dù nhỏ tuổi, cậu bé Trương Á Cần đã biết cách tự quản lý bản thân, luôn chăm chỉ, ngoan ngoãn và nghe lời người lớn trong nhà. Không chỉ thế, cậu còn bộc lộ khả năng học tập hơn người và được gọi là "tiểu thần đồng".
 |
| Trương Á Cần phá vỡ "nghịch lý thần đồng". Ảnh: Sohu. |
Phá vỡ "nghịch lý thần đồng"
Năm 1977, tin tức về thần đồng 13 tuổi Ninh Bạch đậu Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc xuất hiện trên các mặt báo ở Trung Quốc. Câu chuyện này đã truyền cảm hứng cho cậu bé Trương Á Cần thi đại học.
Cả đêm hôm đó, Trương Á Cần không ngủ, cậu không ngừng thôi thúc bản thân rằng: "Mình muốn thi đại học, mình nhất định phải vào Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc".
Vào thời điểm đó, thời gian đến kỳ thi tuyển sinh đại học chỉ còn 7 tháng. Đối với cậu bé 11 tuổi, giành được tấm vé thi đại học là một bài toán khó. Bởi theo quy định, chỉ học sinh tốt nghiệp THPT mới được tham gia thi kỳ thi tuyển sinh.
Mẹ của Trương Á Cần, một giáo viên cấp 2, đã tìm gặp hiệu trưởng trường THPT ở địa phương và bày tỏ mong muốn giúp con trai lên thẳng THPT để thi đại học. Đây là cách duy nhất để cậu đủ điều kiện tham gia thi đại học.
Hiệu trưởng nhà trường sẵn sàng giúp đỡ, nhưng với điều kiện Trương Á Cần phải thi đậu lớp top đầu của trường THPT.
Để hoàn thành yêu cầu của thầy hiệu trưởng, Trương Á Cần bắt đầu lao vào học. Mỗi ngày, cậu dành 20 giờ học bài, luyện đề toán. Thậm chí, khi đi bộ, cậu cũng nhẩm học từ vựng tiếng Anh. Liều mạng học khiến Trương Á Cần đổ bệnh nhưng cậu vẫn quyết tâm thi để giành được tấm vé vào đại học.
Chỉ trong một tháng, Trương Á Cần thi đậu và được cấp quyền thi đại học. Không phụ lòng mong đợi của mọi người, vào năm 1978, cậu bé 12 tuổi trúng tuyển lớp ươm mầm tài năng trẻ của Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc. Đặc biệt, cậu là học sinh duy nhất trong lớp đạt điểm tối đa môn Toán.
Khi đó, Trương Á Cần không phải thần đồng duy nhất trong lớp ươm mầm tài năng trẻ. Bạn cùng lớp của cậu đều là học sinh giỏi, nhiều người là thần đồng nổi tiếng cả nước khi còn rất nhỏ. Nhận thức rõ trong lớp có nhiều người giỏi hơn mình, Trương Á Cần càng nỗ lực, không ngừng trau dồi, học hỏi.
Khác với thiên tài cùng thời như Ninh Bạch và Tạ Ngạn Ba, Trương Á Cần lại gần như phá bỏ "nghịch lý thần đồng".
Ninh Bạch, thần đồng chiến thắng ở vạch xuất phát, nhưng chính áp lực học giỏi khiến ông từ bỏ mọi thứ và quyết định đi tu. Tạ Ngạn Ba, học sinh đậu đại học năm 11 tuổi, được tuyển thẳng vào Đại học Princeton (Mỹ), cũng chọn cuộc sống bình thường sau nhiều biến cố ở nơi đất khách quê người.
Có thể nói, Trương Á Cần là một trong những "tuyển thủ" chiến thắng ở "cuộc đua thần đồng". Ông không đánh mất bản thân vì hào quang của cái mác thần đồng. Ngược lại, ông lại càng nỗ lực để chứng minh năng lực với mọi người, đặc biệt là mẹ mình.
Một lần, khi được người khác khen ngợi vì học giỏi, thông minh. Mẹ của Trương Á Cần đã dội cho con trai một gáo nước lạnh, nói rằng: "Con cũng như bao người khác, không có gì đáng để học hỏi cả".
Vì câu nói của mẹ, Trương Á Cần gạt bỏ mọi lời khen ngợi, tập trung học tập và tốt nghiệp với bằng thạc sĩ của Đại học Khoa học và Công nghệ Trung Quốc sau 8 năm.
  |
Trương Á Cần được mệnh danh là "đệ tử của Bill Gates". Ảnh: Sohu. |
Trở thành "đệ tử của Bill Gates"
Tốt nghiệp với tấm bằng thạc sĩ ngành Kỹ thuật điện tử, Trương Á Cần đến Đại học George Washington (Mỹ) học nghiên cứu sinh. Chỉ mới 2 tuần sau khi đến Mỹ, cố vấn học tập đã giao cho Trương Á Cần một tập tài liệu lớn gồm 60 cuốn sách về nghiên cứu khoa học, yêu cầu ông rút ra các công thức có trong tài liệu.
Vị giáo sư này vốn chỉ muốn gây khó dễ cho sinh viên mới, không ngờ Trương Á Cần hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, đồng thời chỉ ra những sai sót trong tập tài liệu và nêu ý kiến chỉnh sửa.
Năm 1989, Trương Á Cần 23 tuổi, tốt nghiệp tiến sĩ tại Đại học George Washington. Ông cũng là nghiên cứu sinh duy nhất trong lịch sử được đánh giá điểm tối đa cho luận án tiến sĩ.
Theo giới thiệu của giáo viên, Trương Á Cần đến viện nghiên cứu của GTE để làm nghiên cứu. Trong 5 năm, ông cống hiến cho lĩnh vực truyền thông kỹ thuật số và trở thành một trong những chuyên gia xuất sắc. Ông xuất bản hơn 560 bài báo khoa học trong lĩnh vực này và nhận được hơn 60 bằng sáng chế của Mỹ.
Năm 1997, Trương Á Cần được trao danh hiệu IEEE Fellow. Nhờ những đóng góp của mình, ông trở thành viện sĩ trẻ nhất của Hiệp hội Kỹ sư Điện và Điện tử Mỹ ở tuổi 31, đồng thời là nhà khoa học trẻ nhất nhận được vinh dự này trong 100 năm kể từ khi hiệp hội được thành lập, theo The Paper.
Năm 1999, ở tuổi 33, Trương Á Cần giành được giải thưởng Kỹ sư trẻ xuất sắc của Hiệp hội Kỹ sư Điện và Điện tử Mỹ, trở thành người Trung Quốc đầu tiên nhận được giải thưởng này.
Tài năng và khả năng làm việc phi thường của Trương Á Cần dần tỏa sáng trong ngành Kỹ thuật điện tử. Tiếng lành đồn xa, Bill Gates biết đến thần đồng người Trung Quốc và nhiều lần dành lời khen. Thậm chí, Bill Gates gọi Trương Á Cần là một thiên tài.
Tại một hội nghị triển lãm công nghệ, Bill Gates gửi cho Trương Á Cần một lá thư mời, ngỏ ý chiêu mộ chàng trai trẻ đến Microsoft làm việc. Tuy nhiên, Trương Á Cần thẳng thắn từ chối.
Là một người coi trọng nhân tài, Bill Gates vẫn không có ý định từ bỏ Trương Á Cần. Một thời gian sau, ông lại gửi thư mời. Nhưng lần này, nhà sáng lập Microsoft đã chuẩn bị kỹ càng để chiêu mộ nhân tài.
Cụ thể, Bill Gates cho biết Microsoft sắp thành lập viện nghiên cứu ở Trung Quốc. Chính điều này đã thu hút Trương Á Cần, người luôn mong muốn trở về và mang vinh quang cho đất nước.
Trước lời mời của Bill Gates, Trương Á Cần chính thức gia nhập Microsoft. Trong 16 năm làm việc, ông đã giúp Microsoft thiết lập hệ thống R&D (tạm dịch: hệ thống nghiên cứu và phát triển) hoàn chỉnh.
Hệ thống này bao gồm các nghiên cứu cơ bản, phát triển công nghệ, phát triển sản phẩm và hợp tác. Ngoài ra, Trương Á Cần dẫn dắt Microsoft thử nghiệm các lĩnh vực phức tạp hơn.
Có thể nói, Trương Á Cần là một trong những học sinh ưu tú và được Bill Gates coi trọng.
"Tôi mất 16 năm để thực hiện lời hứa trong những ngày đầu gia nhập Microsoft. Bây giờ nhiệm vụ hoàn thành, đã đến lúc tôi phải rời đi", thần đồng Trung Quốc nói với CBN News khi quyết định nghỉ việc ở Microsoft.
Rời Microsoft, Trương Á Cần đầu quân cho Baidu. Sau thời gian dài cống hiến cho khoa học nước nhà, ông quyết định nghỉ hưu vào năm 2019. Khác với những thần đồng "trượt dài" trong hào quang, Trương Á Cần trở thành gương mặt tiêu biểu vì dành cả đời để học tập, làm việc và mang lại lợi ích cho quốc gia.
Sau khi nghỉ hưu, ông dành thời gian để giảng dạy, nghiên cứu khoa học, trao đổi nghiên cứu và làm từ thiện.
"Tôi đã quen với làm việc, và giờ tôi sẽ tìm kiếm một công việc khác khiến tôi hứng thú. Tôi là kiểu người luôn chủ động theo đuổi những công việc mới", Trương Á Cần nói.
