Thơm ngát hương sen
Bước vào tháng 5, khi lễ kỷ niệm 125 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh đang đến gần, Kim Liên lại tấp nập du khách thập phương. Cảnh vật nơi đây từ đầu làng cho đến cuối ngõ đều đổi thay. Ông Nguyễn Bá Hòe - Giám đốc Khu di tích Kim Liên - vui mừng, cho biết: “Tất cả mọi thứ, từ hàng cây quê Bác, ao sen dọc con đường làng đến khu di tích đều đã tinh tươm để chào đón du khách”.
Giữa cái nắng oi bức của trưa tháng 5, con đường dẫn đến Kim Liên rợp bóng bởi những hàng cây xà cừ cổ thụ. Từ những 60 của thế kỷ trước, hàng trăm cây xà cừ đã được cán bộ và nhân dân trồng theo lời kêu gọi của Bác. Dãy xà cừ được trồng dọc theo tỉnh lộ 540 có chiều dài khoảng 5 km từ Quốc lộ 46 vào làng Sen (Kim Liên), đến nay đã hơn 50 năm tuổi, nhiều thân cây có đường kính lớn, hai người ôm không xuể. Trải qua dâu bể thời gian, nhờ ý thức của người dân, hàng cây xà cừ vẫn còn đó, trở thành một báu vật của quê hương Bác.
Cũng thật trùng hợp, vào mùa này, dọc trên con đường rợp bóng mát của xà cừ xanh mướt, là những cánh đồng lúa chuẩn bị vào vụ thu hoạch vàng óng ả. Tiếp đến, hình ảnh gây ấn tượng mạnh nhất là những đầm sen đang nở rộ, khoe sắc nối dài từ quê ngoại sang quê nội của Bác Hồ. Để có được những hồ sen tuyệt đẹp này, chính quyền và người dân ở đây đã chung tay, góp sức trồng từ năm 1995.
"Trồng sen tưởng dễ nhưng rất khó, chỉ cần một chút sơ suất cả cả ao sen sẽ lụi tàn. Vì vậy người trông sen phải hết sức cẩn thận, khi sen đã ra hoa thì cũng không hái để cho đẹp. Chỉ khi nào hoa sen tàn kết thành hạt thì mới hái", anh Hoàng Thế Lực - cán bộ văn hóa xã - cho hay.
Kim Liên hiện có 6 ao sen, tổng diện tích khoảng 1,3 ha, do người dân tự giác trông coi không nhận thù lao. Những bông hoa nở vào dịp sinh nhật Bác, ứng với tên xã "sen vàng" (Kim Liên) và Làng Sen, vừa là biểu tượng của cốt cách, phẩm chất dân tộc: "Nhị vàng bông trắng lá xanh. Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”. Theo quy hoạch, sắp tới diện tích trồng sen của Kim Liên sẽ lên tới hơn 28 ha.
 |
Sống dậy hồn quê
Bảo tồn, phục dựng không gian văn hóa Làng Sen đậm chất xứ Nghệ luôn là mong mỏi của những người yêu quê Bác. Phải mất một thời gian dài với sự tìm hiểu công phu, Ban quản lý (BQL) dự án bảo tồn, tôn tạo Khu di tích lịch sử văn hóa Kim Liên gắn với phát triển du lịch - đã phục dựng thêm 3 ngôi nhà láng giềng của gia đình Bác tại làng Sen. Đó là nhà các gia đình cụ Nguyễn Danh Khai, Vương Hoàng Mỹ và Hoàng Xuân Tiệng.
Các ngôi nhà được thiết kế cột kèo bằng gỗ kiểu tứ trụ, rui mè bằng tre, mái lợp lá mía, bao quanh nhà bằng phên nứa, vách gỗ hoặc đất. Các vật dụng như bàn ghế, giường, bàn thờ... đều là của thời xưa. Các dụng cụ hiện nay đã trở thành đồ cổ, gợi nhắc lối sống gian khó, cần kiệm của cư dân xứ Nghệ xưa: Cối giã gạo, dụng cụ kéo mật mía, khung cửi, cơi trầu, nậm rượu, lò rèn, cày, bừa, các vật dụng đánh cá... Ngoài ra, sân vườn cũng được trồng các loại cây gần gũi với đời sống người dân xưa như cây cau, chuối, khoai lang, dâu, khế, bưởi, ổi, trầu....
Ông Nguyễn Thanh Trà - Phó BQL dự án - cho biết: “Sau khi lấy ý kiến của các cụ cao niên trong làng, các chuyên gia và được các cấp thẩm quyền phê duyệt, chúng tôi đã thi công 3 ngôi nhà này với mục đích tái hiện hoàn cảnh sống của các gia đình láng giềng gắn bó với gia đình Bác vào những năm cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX, góp phần giúp du khách cảm nhận được không gian của làng quê xứ Nghệ xưa”.
Lần đầu tiên đến thăm quê Bác vào năm 2010, chị Nguyễn Thị Huệ - khách du lịch đến từ Quảng Trị - thắc mắc với nữ thuyết minh ở khu di tích Kim Liên là đã từng nghe đến cái lò rèn ở gần nhà mà thuở nhỏ Bác thường sang chơi.
Trở lại Kim Liên lần này, chị Huệ bất ngờ và vui sướng khi hay tin lò rèn Cố Điền gắn với tuổi thơ của Bác ở nhà hàng xóm đã được phục dựng, cạnh đường vào nhà quê nội còn có giếng Cốc nước bốn mùa xanh trong.
“Về quê Bác, tôi không chỉ biết đến cuộc sống thanh bần của Bác cùng gia đình, mà còn được cảm nhận bức tranh của một làng quê yên bình, đậm chất làng quê Việt” - chị Huệ xúc động.
Không chỉ riêng Kim Liên, mà cả vùng đất Nam Đàn là địa linh nhân kiệt với nhiều di tích, danh thắng lưu giữ những kí ức về những danh nhân kiệt xuất: Đình Hoành Sơn, bến Sa Nam, mộ và đền thờ vua Mai Hắc Đế, nhà lưu niệm Phan Bội Châu, núi Động Tranh nơi an táng thân mẫu Bác Hồ, núi Chung, chùa Đại Tuệ…
