Thấy gì từ cơn sốt Bắc Bling, Trống Cơm?

MV Bắc Bling của Hòa Minzy đạt 44 triệu lượt xem trên YouTube sau 11 ngày phát hành, tính đến ngày 13/3. Ảnh: Hòa Minzy/Facebook.

Tính đến chiều 15/3, MV Bắc Bling của Hòa Minzy đạt 53 triệu lượt xem trên YouTube sau 13 ngày phát hành, liên tiếp giữ vị trí top 1 trending YouTube Việt Nam. Sản phẩm gây chú ý với hình ảnh mang đậm màu sắc văn hóa Bắc Bộ. Những thước phim tái hiện đình làng, tranh dân gian, đạo Mẫu khiến khán giả trẻ thích thú.

Trước đó, MV Trống Cơm trong chương trình Anh trai vượt ngàn chông gai cũng gây ấn tượng khi kết hợp âm nhạc hiện đại với điệu hò Bắc bộ, tiếng trống cơm, đàn bầu. Video này nhanh chóng đạt hơn 10 triệu lượt xem chỉ sau thời gian ngắn phát hành, cho thấy sự hưởng ứng mạnh mẽ từ khán giả trẻ.

Những hiện tượng này không chỉ là sự trỗi dậy của văn hóa truyền thống trên nền tảng số mà còn cho thấy sự thay đổi sâu sắc của các thế hệ. Gen Z đang dùng văn hóa như “cầu nối” với ông bà, cha mẹ. Đây là cách giao tiếp mới trong gia đình Việt Nam, theo các chuyên gia tại diễn đàn Sei-katsu-sha ASEAN 2025.

Không chỉ có cách giao tiếp mới, quy mô, tư duy và mục tiêu của các gia đình Việt Nam cũng có thay đổi đáng kể.

Ông Phạm Thành Gia Huy, giám đốc chiến lược của Hakuhodo, cho biết gia đình ở Việt Nam có nhiều thay đổi trong những năm gần đây. Ảnh: BTC.

Gia đình Việt Nam thay đổi mạnh mẽ

Theo nghiên cứu "Những sự thay đổi của gia đình Việt Nam" do Hakuhodo Institute of Life and Living ASEAN thực hiện, quy mô của gia đình ở nước ta ngày càng nhỏ. Các hộ gia đình đang chuyển từ mô hình truyền thống, nhiều thế hệ sang hạt nhân.

Các cặp vợ chồng trẻ có xu hướng sống riêng và sinh ít hơn, đảm bảo có đủ thời gian và không gian riêng tư. Họ cũng ngại sinh con vì chưa tự tin về tài chính, không muốn con ra đời trong điều kiện giáo dục và môi trường bất ổn.

Bàn về sự thay đổi này, ông Phạm Thành Gia Huy, giám đốc chiến lược của Hakuhodo, cho biết: “Gia đình Việt Nam ngày nay không còn vận hành theo mô hình phân cấp cứng nhắc, mà giống như một start-up linh hoạt. Các thành viên không bị ràng buộc bởi vai trò cố định mà có thể đóng góp theo năng lực”.

Tư duy về giá trị sống cũng chuyển biến rõ rệt. Theo báo cáo của Hakuhodo, thế hệ ông bà Gen X thường coi trọng sự ổn định do có quá khứ gắn liền với chiến tranh, cha mẹ Gen Y lại chú trọng tương lai tươi sáng nhờ sống trong thời kỳ tái thiết đất nước.

Ngược lại, Gen Z tự do hơn và ưu tiên tìm kiếm bản sắc cá nhân. Đôi khi thế hệ này lại hoang mang vì có quá nhiều lựa chọn, nhất là trong thời đại công nghệ số. Do đó, thế hệ này có xu hướng tìm về nguồn cội, kết nối với văn hóa gia đình, đất nước nhưng theo cách mới mẻ hơn. Ví dụ, họ ủng hộ các sản phẩm có yếu tố truyền thống như Bắc Bling, Trống Cơm hay các lễ hội Việt phục.

Các sản phẩm có yếu tố truyền thống được Gen Z đón nhận cho thấy nhu cầu kết nối với văn hóa của giới trẻ, theo nghiên cứu của Hakuhodo. Ảnh: Thế Bằng.

“Với Gen Z, văn hóa truyền thống không chỉ là một phần của quá khứ mà còn là phương tiện để xây dựng mối quan hệ với cha mẹ và ông bà. Họ tiếp cận văn hóa theo cách riêng, kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, giúp duy trì sự gắn kết gia đình trong thời đại mới”, ông Gia Huy chia sẻ với Tri Thức - Znews.

Tư duy về mục tiêu của gia đình cũng có thay đổi lớn. Theo ông Huy, thế hệ trước có xu hướng hy sinh lợi ích cá nhân vì gia đình. Ngược lại, giới trẻ ngày nay tin rằng mỗi cá nhân phát triển tốt sẽ giúp gia đình ngày càng vững mạnh. Gen Z xem việc theo đuổi thành công trong sự nghiệp, học vấn là cách đóng góp vào sự thịnh vượng của gia đình.

Ba sự dịch chuyển này đã hình thành mô hình "Bamboom Family", kết hợp giữa truyền thống (cây tre - bamboo) và hiện đại (phát triển bùng nổ - booming). Đây là một kiểu gia đình độc đáo, chỉ có ở Việt Nam, theo các nhà nghiên cứu ở Hakuhodo.

“Gia đình dệt vải”

Sự thay đổi trong các giá trị gia đình là xu hướng chung ở khu vực Đông Nam Á. Nghiên cứu của Hakuhodo dựa trên 5.000 mẫu khảo sát từ 6 quốc gia ASEAN và Nhật Bản kết hợp với phỏng vấn sâu 36 hộ gia đình cho thấy nhiều phát hiện mới.

Nguyên nhân của những chuyển biến này đến từ Covid-19, sự phát triển kinh tế, công nghệ và mối quan tâm ngày càng cao về sức khỏe tinh thần. Các yếu tố này đã làm gia đình ở Đông Nam Á có thêm nhiều giá trị trong khi vẫn bảo tồn được yếu tố truyền thống, cốt lõi.

Một trong những đặc điểm mới được phát hiện là cách các thành viên gia đình kết nối với nhau. Nếu trước đây, mọi người gắn kết bằng những cuộc trò chuyện thường xuyên thì nay, họ chỉ “chia sẻ khi cần”.

Việc nhà giờ đây cũng không còn được mặc định giao cho nam, nữ giới mà được phân chia dựa trên sở trường. Ảnh minh họa: Thành Đông.

Theo bà Prompohn Supataravanich, giám đốc nghiên cứu của dự án, “gia đình trẻ đang tìm kiếm sự cân bằng giữa thời gian cho bản thân và mối quan hệ gia đình”. Yếu tố cá nhân ngày càng được đề cao khi có hơn 20% người được hỏi mong muốn có thêm sự riêng tư so với 10 năm trước.

Các nhiệm vụ gia đình giờ đây cũng không còn được mặc định giao cho nam, nữ giới mà được phân chia dựa trên sở trường. “Trách nhiệm được phân công linh hoạt hơn, tạo ra môi trường gia đình bình đẳng, cởi mở và thân thiện hơn”, bà Supataravanich nhận xét.

Dù có gì thay đổi, gia đình vẫn là điểm tựa tinh thần lẫn tài chính quan trọng nhất với gần 5.000 người được khảo sát. Dân Đông Nam Á xem mái ấm hạnh phúc là nền tảng của cuộc sống cũng như cột mốc quan trọng của cuộc đời.

Những giá trị này này hình thành mô hình "Weaving Family" (tạm dịch: gia đình dệt vải) - gia đình như một tấm vải dệt chặt chẽ nhưng linh hoạt, kết hợp giữa cũ và mới.

“Gia đình ASEAN ngày nay là nơi sự gắn kết không cần lúc nào cũng hiện hữu nhưng vẫn đủ bền chặt để các thành viên cảm thấy được yêu thương và có thể dựa dẫm”, giám đốc nghiên cứu kết luận.