Thể loại: Tâm lý
Đạo diễn: Bernardo Bertolucci
Diễn viên chính: Eva Green, Louis Garrel, Michael Pitt
Zing.vn đánh giá: 8/10
Thuộc nhóm các quốc gia hàng đầu thế giới về bộ môn nghệ thuật thứ bảy, Italy là cái nôi sản sinh ra nhiều đạo diễn danh tiếng như Federico Fellini, Michelangelo Antonioni, Roberto Rossellini, hay Vittorio De Sica.
Các bộ phim của đất nước hình chiếc ủng từng giành tới 14 giải Oscar cho Phim nói tiếng nước ngoài xuất sắc, và rất nhiều nghệ sĩ điện ảnh của Italy cũng đã được cả thế giới công nhận như đạo diễn Sergio Leone, nữ diễn viên Sophia Loren, hay nhà soạn nhạc Ennio Morricone.
Nhưng tính đến năm 2018, mới chỉ có duy nhất một nhà làm phim người Italy giành giải Đạo diễn xuất sắc tại Oscar: Bernardo Bertolucci với The Last Emperor - Hoàng đế cuối cùng (1987). Và đây cũng là tác phẩm duy nhất do Italy đầu tư ẵm giải Phim truyện xuất sắc của sự kiện điện ảnh danh giá nhất hành tinh.
 |
| Đến nay, Bernardo Bertolucci vẫn là nhà làm phim người Italy thắng giải Đạo diễn xuất sắc tại Oscar. |
Bên cạnh khúc ca bi tráng về cuộc đời đầy biến động của hoàng đế cuối cùng lịch sử Trung Quốc là Phổ Nghi, Bernardo Bertolucci còn sở hữu rất nhiều tác phẩm đáng nhớ trong sự nghiệp kéo dài hơn nửa thế kỷ như Il conformista (1970), Last Tango in Paris (1972), hay 1900 (1976).
Nhưng trong suốt gần hai thập kỷ cuối cùng trước khi qua đời vì căn bệnh ung thư phổi hôm 26/11, Bertolucci chỉ đem đến cho công chúng ba phim điện ảnh dài: Besieged (1998), The Dreamers (2003) và Me and You (2012).
Trong đó, có lẽ chỉ duy nhất The Dreamers gây tiếng vang nhờ những dấu ấn nghệ thuật đặc trưng của vị đạo diễn người Italy ở buổi chiều tà của sự nghiệp.
Câu chuyện về người trẻ lấy bối cảnh “Mai 68”
The Dreamers - Những kẻ mộng mơ là câu chuyện tuổi mới lớn của hai anh em sinh đôi Isabelle (Eva Green) - Théo (Louis Garrel) người Paris với Matthew (Michael Pitt) - chàng thanh niên gốc California, Mỹ.
Bộ ba quen nhau trong những ngày tháng Paris trở nên rực lửa vì hoạt động chống chính quyền của học sinh, sinh viên nước Pháp thuộc phong trào tháng 5/1968.
 |
| The Dreamers là bộ phim đáng chú ý cuối cùng của Bernardo Bertolucci trong sự nghiệp của ông, với câu chuyện lấy bối cảnh thành phố Paris vào năm 1968. |
Vốn chẳng hào hứng với chính trị hay cách mạng, Isabelle, Théo và Matthew tìm cách chạy trốn thực tại hỗn loạn bên ngoài bằng việc ẩn mình trong căn nhà của cha mẹ cặp sinh đôi. Họ ở đó để cùng nhau chìm đắm trong những suy nghĩ xa vời về triết học, âm nhạc, điện ảnh.
Được sống giữa cái nôi văn hoá của thế giới, vừa đủ lớn để phần nào nắm được tinh thần tự do, giải phóng trong những tuyệt phẩm văn học, nghệ thuật vốn đang nở rộ trong thập niên 1960, và cũng vẫn đủ trẻ để chưa bị vướng bận bởi suy nghĩ thực dụng về tiền bạc, về chính trị, Isabelle, Théo, và đặc biệt là Matthew đã có những ngày tháng đẹp đẽ nhất cuộc đời để khám phá bản thân.
Nhưng rồi cũng đến lúc, “những kẻ mộng mơ” phải đối diện với sự thật khắc nghiệt, để sống một cách thực sự thay vì chỉ dừng lại ở những giấc mơ nghệ thuật đẹp đẽ, dang dở, và có phần viển vông.
The Dreamers là một bộ phim hiếm hoi đề cập đến thế hệ trẻ của Pháp trong “Mai 68” (tháng 5/1968). Đây là giai đoạn lịch sử đặc biệt của quốc gia châu Âu khi xung đột về ý thức hệ giữa lớp sinh viên cánh tả và giới cầm quyền mà đứng đầu là Charles De Gaulle - anh hùng nước Pháp trong Thế chiến II, nhưng lại là chính trị gia mang quan điểm thiên hữu - lên đến mức cực điểm.
Vốn là dân tộc có dòng máu cách mạng chảy trong huyết quản, lại sống trong một đất nước lấy Tự do (liberté) làm phương châm sống đầu tiên, người Pháp - nhất là bộ phận sinh viên - luôn sẵn sàng đứng lên chống đối bất cứ chính sách nào của chính phủ mà họ coi là sai trái, không thuyết phục.
Cộng thêm ảnh hưởng từ Cách mạng Văn hóa tại Trung Quốc và phong trào phản đối Chiến tranh Việt Nam tại Mỹ, phong trào biểu tình của sinh viên và thanh niên nước Pháp lên cao vào năm 1968, mà đỉnh điểm chính là “Mai 68”
 |
| Bộ phim lấy bối cảnh là giai đoạn "Mai 68" đầy biến động của nước Pháp. |
Nhưng cũng giống như nhiều cuộc “cách mạng nông nổi” khác, các cuộc biểu tình kiểu này thường chẳng đi đến đâu. Nước Pháp vẫn vậy, người dân Pháp nói chung vẫn thế.
Chỉ có Đại học Paris thì bị giới cầm quyền chia nhỏ thành nhiều trường đại học (nay là 13 trường đánh số từ I đến XIII) vì sợ sinh viên sẽ lại xách động thêm một lần nữa.
Tuổi trẻ của chính Bernardo Bertolucci
Tuy Bernardo Bertolucci giành tới hai giải thưởng Oscar nhờ The Last Emperor cho Đạo diễn và Kịch bản chuyển thể xuất sắc vào năm 1988, nhưng tuổi ba mươi vào thập niên 1970 có lẽ mới là giai đoạn đỉnh cao nhất trong sự nghiệp của ông khi nhà làm phim liên tiếp cho ra đời những tuyệt phẩm như Il conformista (1970), 1900 (1976), và đặc biệt là Last Tango in Paris (1972).
Để có được cái tuổi 30 đầy đột phá ấy, Bertolucci đã dành cả quãng thời gian tuổi 20 để học hỏi, để sống, để trải nghiệm. Và đúng như tuyên bố của ông, The Dreamers được làm ra để nói về tuổi trẻ của chính vị đạo diễn, người cũng trải qua cái tuổi 20 vào thời điểm năm 1968 với niềm yêu thích điên cuồng nhạc rock và điện ảnh với Làn sóng mới Pháp (Nouvelle Vague).
Với nhạc nền là những bản rock của Jimi Hendrix, Janis Joplin hay những khúc ca trữ tình Pháp rất phổ biến hồi thập niên 1960 của Charles Trenet và Françoise Hardy, The Dreamers chứa đựng rất nhiều chi tiết, câu thoại, đoạn nhạc nhắc nhở các bộ phim kinh điển, đặc biệt là của Làn sóng mới Pháp như A bout de souffre hay Les 400 coups.
 |
| The Dreamers gợi nhắc nhiều tới Làn sóng mới của điện ảnh Pháp hồi thập niên 1960. |
Đặc biệt, có những trường đoạn Bertolucci cho quay lại y hệt cảnh phim Làn sóng mới Pháp kinh điển như lúc bộ ba Théo, Isabelle, Matthew chạy trong hành lang Bảo tàng Louvre.
Tuy đã có nhiều bộ phim Pháp làm về giai đoạn “Mai 68”, nhưng có lẽ hiếm tác phẩm nào lại vừa thành công trong việc khắc họa sống động hình ảnh thanh niên Pháp những năm 1960, vừa mang đậm hơi thở của điện ảnh Pháp giai đoạn Làn sóng mới như The Dreamers.
Hơn thế nữa, chứng kiến cái cách Matthew chìm sâu trong hơi thở nghệ thuật của Paris và những làn sóng tình cảm dạt dào của anh em Théo và Isabelle, có lẽ người xem cũng cảm nhận được phần nào hình ảnh của Bernardo Bertolucci trong những năm tháng ông còn đang loay hoay tìm cho mình một chỗ đứng, một lẽ sống với nghệ thuật điện ảnh.
Những tranh cãi về cảnh tình dục
Một trong những khía cạnh gây tranh cãi nhất của The Dreamers là việc bộ phim có rất nhiều cảnh đặc tả Isabelle khoả thân, cũng như phân đoạn miêu tả sinh hoạt tình dục giữa bộ ba Isabelle, Théo, và Matthew.
Cũng như một tuyệt phẩm khác của Bernardo Bertolucci là Last Tango in Paris, bản gốc của The Dreamers bị gắn mác NC-17 - tức cấm khán giả dưới 17 tuổi vì những cảnh quay “nhạy cảm” kiểu này, và vì bộ phim vấp phải rất nhiều lời chỉ trích từ những người cho rằng các cảnh quay khỏa thân hay sinh hoạt tình dục chỉ khiến bộ phim trở nên phản cảm trong mắt đại chúng.
 |
| The Dreamers cũng gây tranh cãi về khía cạnh tình dục như một bộ phim khác của Bertolucci là Last Tango in Paris. |
Tuy nhiên, trong việc sản xuất một tác phẩm điện ảnh, bất cứ cảnh quay nào được giới thiệu đến người xem cũng là lựa chọn nghệ thuật mang dấu ấn riêng của người đạo diễn.
Và với cá nhân Bernardo Bertolucci, dù là Last Tango in Paris hay The Dreamers, các cảnh quay khỏa thân, hay sinh hoạt tình dục đều được thực hiện một cách hết sức trân trọng với góc máy đẹp đẽ, nhạy cảm.
Với riêng The Dreamers, những cảnh quay “nhạy cảm” khi được đặt vào bối cảnh chung của bộ phim trở nên bình thường, nhưng đồng thời hết sức cần thiết. Vì khi chứng kiến những phân đoạn đầy cảm xúc ấy, khán giả không hề cảm thấy có sự thô lậu, kích động ẩn giấu sau hình ảnh rất đẹp về những người trẻ như Isabelle, Théo, hay Matthew.
Những đường cong của Isabelle, những nụ hôn của cô dành cho Matthew - một chàng trai có vẻ đẹp tuổi đôi mươi không hề thua kém cô bạn người Pháp, hay những ánh mắt thương mến của ba người dành cho nhau trong những cảnh quay thân mật cả về mặt thể xác lẫn tinh thần chỉ làm nổi bật hơn suy nghĩ trong trắng và thơ ngây của bộ ba trong thời hỗn loạn.
 |
| Matthew sớm tỉnh mộng và mong muốn cặp sinh đôi anh mới quen cũng giống như vậy, nhưng bất thành. |
Trong ba nhân vật, Matthew mang khuôn mặt ngây thơ nhất và anh cũng cảm thấy xa lạ nhất với thời cuộc với tư cách là một người Mỹ không biết tiếng Pháp sống ở Paris, không có bạn bè bản địa.
Tuy nhiên, chính Matthew lại là người đầu tiên nhận ra sự khắc nghiệt của cuộc sống bên ngoài, nhận ra rằng anh cùng hai người bạn chỉ là những kẻ ngờ nghệch đến xơ xác khi mà miệng thì luôn miệng triết học, điện ảnh, âm nhạc, nhưng lại hoàn toàn xa lạ với cuộc sống.
Vì thế, Matthew muốn thoát ra khỏi cái ảo ảnh mà bộ ba tự tạo ra. Anh cũng muốn kéo cả hai người bạn mới của mình ra đối mặt với cuộc sống, để rồi nhận ra mong muốn ấy thực ra cũng là của một “kẻ mộng mơ”, bởi đưa hai con người mộng mơ thực sự về với mặt đất quả là một hy vọng trong vô vọng.
Tuy có một cái tứ rất hay về mâu thuẫn giữa tâm hồn mộng mơ và thực tại khắc nghiệt của những người trẻ, nhưng The Dreamers chưa hẳn là một bộ phim hoàn hảo về mặt cảm xúc như Last Tango in Paris. Dường như Bertolucci quá chú ý vào từng chi tiết, vào từng phân đoạn riêng lẻ, mà trở nên lỏng tay với toàn cục.
Do đó, người xem có thể cảm thấy xúc động trước hàng loạt cảnh quay riêng rẽ; nhưng sau khi bộ phim khép lại, mạch cảm xúc không còn đọng lại nhiều ngoài cặp mắt sâu thẳm, buồn đến ngơ ngác của Isabelle ở cuối phim.
 |
| Người đẹp Eva Green bắt đầu gây chú ý chính từ bộ phim The Dreamers. |
Nhưng dù có thích The Dreamers hay không, chẳng ai có thể phủ nhận rằng Eva Green chính là diễn viên nhập vai tốt nhất, không chỉ vì vẻ đẹp khác lạ và lôi cuốn hay diễn xuất táo bạo, mà còn bởi cô đã biến Isabelle thực sự trở thành một “daydreamer” - một cô gái không chỉ xa rời cuộc sống, mà còn xa rời ngay cả những cảm xúc đối với bản thân và những người quen thuộc.
Đã tròn nửa thế kỷ kể từ ngày “Mai 68” làm xáo trộn cuộc sống của người dân Paris và nước Pháp. Đã tròn ba thập niên kể từ ngày Bernardo Bertolucci được trao hai tượng vàng Oscar cao quý cho Hoàng đế cuối cùng. Bản thân đạo diễn người Italy cũng vừa từ biệt cuộc đời mà ông hết mực yêu quý vì căn bệnh ung thư phổi.
Nhưng tuổi trẻ của ông, tuổi trẻ của những con người từng sống qua những ngày tháng của “Mai 68”, của điện ảnh Làn sóng mới Pháp sẽ vẫn còn lắng đọng trong lòng khán giả, nhờ vào ánh mắt rất sâu, rất tình tứ của Eva Green trong vai cô gái mộng mơ Isabelle, nhờ vào The Dreamers - tác phẩm xuất sắc cuối cùng trong sự nghiệp của một đạo diễn huyền thoại.
