Khuôn mặt Gong Xin sáng bừng lên khi cô dạo một vòng quanh studio ở Thượng Hải và lướt qua những "đứa con cưng" của mình.
"Đây là con gái lớn của tôi", người phụ nữ 30 tuổi giới thiệu về một con búp bê có mái tóc màu đỏ tím được buộc nửa đầu trông hơi giống cô.
Gong mô tả mình là bà mẹ của 20 "đứa trẻ". Tuy vậy, cô không vi phạm bất kỳ quy định nào của chính sách kế hoạch hóa gia đình ở Trung Quốc vì tất cả con gái, con trai của Gong đều là BJD (Ball Jointed Doll) - búp bê khớp cầu cao 10-70 cm và có làn da làm từ nhựa thông.
"Những con búp bê này mang vẻ đẹp thuần khiết", Gong nói với Sixth Tone về lý do cô "phát cuồng" vì loại đồ chơi này.
 |
| Bộ sưu tập búp bê BJD của Gong Xin. |
"Hội phụ huynh" trên Weibo
BJD được thiết kế tỉ mỉ đến từng bộ phận, chi tiết nhỏ, song đặc trưng bởi một chiếc đầu và cặp mắt quá khổ. Các khớp cầu khiến búp bê trở nên linh hoạt trong vận động, có thể đeo rất nhiều loại phụ kiện.
Loại đồ chơi này được thương mại hóa ở Nhật Bản và ngày càng phổ biến ở Trung Quốc sau khi công ty búp bê BJD nội địa đầu tiên được thành lập vào năm 2005.
Những người sưu tầm BJD tự nhận mình là các "ông bố", "bà mẹ" có cả "hội phụ huynh" trên Weibo. Trong một nhóm như vậy có tên Waquan Dongniang, hay Doll Mom Hideout, hơn 30.000 thành viên thảo luận về cách thay thế mắt, sửa mũi và nơi mua quần áo chất lượng cho búp bê.
 |
| Một con búp bê thuộc về khách hàng của Gong. |
Gong nói hầu hết người sưu tập BJD là phụ nữ trẻ tuổi, chưa lập gia đình. Họ nói về quyền sở hữu búp bê như thể đang nuôi dạy những đứa trẻ thực sự, mô tả thời gian chờ đợi kéo dài hàng tháng sau khi đặt hàng một con búp bê thủ công là "thời kỳ mang thai" và thời điểm nhận hàng là "sự chào đời của con cái".
Gong thường mặc quần áo cho búp bê yêu thích nhất của mình theo thời tiết: quần áo rộng vào mùa hè, khăn quàng cổ dày vào mùa đông. Đôi khi cô đăng ảnh "con gái lớn", Laia, đang ngủ trên bàn hoặc ngồi trên một tảng đá trong các chuyến đi.
Ngoài đầu tư trang phục cầu kỳ, một số nhà sưu tập khác còn kể những câu chuyện phức tạp hơn về búp bê của họ. Những người này sẽ gặp gỡ các "bậc phụ huynh" khác để "con cái" có thể giao lưu, kết bạn.
"Nhiều người trong chúng tôi đã phải chịu áp lực trong hai năm qua. Vì vậy, chúng tôi đang tìm kiếm thứ gì đó để có thể nương tựa về mặt cảm xúc", Gong lý giải về xu hướng sưu tập búp bê cũng như sự kết nối của cộng đồng BJD trong những năm gần đây.
Thú vui đắt đỏ
Những người trẻ đang bỏ ra số tiền không nhỏ cho sở thích sưu tập BJD, loại đồ chơi đắt hơn nhiều so với búp bê thông thường. Dollzone, một công ty BJD của Trung Quốc với 175.000 người theo dõi trên trang thương mại điện tử Taobao, bán những con búp bê cao 30 cm với giá khoảng 800 NDT (125 USD).
Quần áo, các bộ phận cơ thể có thể thay đổi và đồ trang điểm cũng rất tốn kém. Trang điểm - hay nói đúng hơn là sơn - có thể mang lại cho một con búp bê vẻ ngoài chân thực và cá tính hơn. Lớp sơn không chỉ có phấn mắt và son môi mà còn bao gồm tóc, sẹo và thậm chí là các đường màu xanh mờ nhạt trông giống như tĩnh mạch.
Năm ngoái, khi công việc phụ trách bảo tàng của Gong bị gián đoạn bởi đại dịch Covid-19, cô bắt đầu trở thành một thợ make up BJD. Hiện cô nhận được khoảng 20 đơn đặt hàng/tháng, mang lại khoản thu nhập phụ và tạo được uy tín trong cộng đồng chơi búp bê.
Trong studio của mình, Gong trang trí các bức tường bằng những yêu cầu viết tay của khách hàng. Một ghi chú của khách yêu cầu Gong "cạo nhẹ phần lông mày" búp bê để phản ánh câu chuyện "đứa trẻ" là một người lính đã sống sót sau những trận chiến khó khăn.
"Mỗi BJD đều có câu chuyện của riêng mình: Họ sống trong một thế giới với những nhân vật được tạo dựng khéo léo và liên tục trải qua những khúc cua khó lường", Gong nói.
 |
| Bàn làm việc của Gong Xin tại nhà riêng ở Thượng Hải. |
Xuejie, một trong những khách hàng của Gong, cho biết cô đã chi khoảng 3.000 NDT cho mỗi con búp bê của mình. Người phụ nữ này nói thêm hầu như không người thân, bạn bè hay đồng nghiệp nào ủng hộ sở thích này của cô.
"Họ cảm thấy sợ khi liên tưởng đến những bộ phim kinh dị nổi tiếng xoay quanh búp bê ma quái, chẳng hạn như 'The Conjuring'. Bạn trai tôi cũng không thích BJD nhưng tôi chẳng bận tâm đến điều đó", Xuejie nói.
Cộng đồng BJD chưa quá lớn mạnh song cũng bắt đầu có sự phân chia rạch ròi. Những người mua búp bê không có thương hiệu bị xa lánh và bị coi là đẳng cấp thấp. Còn những người có đủ khả năng mua búp bê đắt tiền sẽ được hưởng địa vị cao hơn.
Wu Weiwei, sinh viên 19 tuổi và là nhà sưu tập BJD, nói với Sixth Tone rằng sự phân chia này là bất hợp lý. "Đôi khi những con búp bê bình dân còn đẹp hơn hàng hiệu, nhưng các thành viên rất khó thừa nhận điều đó".
Tuy vậy, Wu sẽ không để những cuộc cãi vã làm ảnh hưởng đến niềm vui của mình. Từng học về hoạt hình và phác thảo, Wu cho biết điều cô thích nhất ở búp bê của mình là nó có gương mặt khá giống cô: lông mày hình lá liễu và phấn mắt lấp lánh mềm mại. "Búp bê cũng thể hiện bản sắc của người sở hữu chúng", Wu nói.
