Những ngày qua, dư luận quan tâm câu chuyện giáo viên răn đe, dạy dỗ học sinh bằng cách phạt quỳ gối. Zing.vn giới thiệu bài viết của PGS Chu Cẩm Thơ - Phó trưởng Ban Nghiên cứu Kết quả Giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục, Bộ GD&ĐT; giảng viên ĐH Sư phạm Hà Nội, về vấn đề này.
Giao tiếp giáo viên và phụ huynh cứng nhắc, dễ tổn thương
Mới đây, hội thảo trình bày nghiên cứu về sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường, xã hội trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh diễn ra tại Đại học Sư phạm Hà Nội. Nhiều lý luận gây ấn tượng được các nhà nghiên cứu rút ra.
Trong đó, tất cả khía cạnh của tính cách trẻ em đều bị ảnh hưởng bởi những yếu tố thuộc người nuôi dạy. Gia đình là nhà giáo dục phẩm chất chính của trẻ. Cha mẹ chính là giáo viên dạy phẩm chất đầu tiên và cũng là người có ảnh hưởng lâu dài nhất.
 |
| Học sinh lớp 9B, trường THCS Tô Hiệu (Thường Tín, Hà Nội) bị cô giáo phạt quỳ trước lớp. |
Trẻ nhỏ tin vào những điều đúng và sai theo truyền thống, đã bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi gia đình. Gia đình là nơi truyền tải giá trị chính hoặc duy nhất. Thực tế chỉ ra sự liên kết giữa nhà trường và gia đình còn lỏng lẻo trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên.
Các tổ chức chính trị xã hội mới chỉ tham dự chứ chưa tham gia vào việc giáo dục trẻ.
Khi ấy, cả hội trường đắm chìm vào những thông tin mà PGS.TS Nguyễn Thị Hạnh, Học viện Ngoại giao, trình bày: Khủng hoảng đạo đức, lối sống đã trở thành vấn đề toàn cầu, rất nhiều nền giáo dục ở các nước phát triển cũng phải đối mặt và họ đang tìm cách giải quyết.
Theo PGS Hạnh, tại Pháp, mặc dù thể chế giáo dục có nhiều tiến bộ và thành tựu, những năm gần đây, “làn sóng ngầm” mang theo khủng hoảng, bạo lực học đường mà phần nhiều vì sự sa sút về lối sống và đạo đức truyền thống.
Những quy định cứng nhắc, nặng về hành chính đã khiến mối quan hệ giữa thầy cô, học sinh và cha mẹ chúng bị hình thức, thiếu tình cảm, dẫn tới sự vô cảm. Nước Pháp đang tiến hành cải cách để tìm lại sự cân bằng và lòng tin trong giáo dục. Họ khuyến khích sự giao tiếp trực tiếp giữa nhà trường và và phụ huynh, học sinh, giảm bớt công cụ điện tử tuy nhanh mà thiếu cảm xúc.
Nhiều nhà giáo dục nêu ý kiến “công cụ liên lạc điện tử”, “sự dễ dãi trong sử dụng mạng xã hội” đang khiến việc giao tiếp giữa phụ huynh và giáo viên trở nên cứng nhắc, dễ bị tổn thương.
Cô Lê Thị Mai Hương - Phó hiệu trưởng phụ trách trường Tiểu học, THCS, THPT Thực hành Khoa học giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam - cho biết trong nhiều trường hợp, sự giao tiếp trực tiếp giữa nhà giáo với phụ huynh đã giảm hiểu nhầm không đáng có, hạn chế “scandal” xảy ra vì thiếu sự giao tiếp trực tiếp này.
Các giáo viên hỏi tôi, để tránh tai nạn trong nghề, có thể ban hành một danh sách hình thức xử phạt và giáo viên bám theo đó thực hiện. Có chứ, danh sách đấy có rồi và nó không có hình phạt quỳ hay đánh.
Nhà trường không nên chỉ tập trung cho hoạt động bề nổi, mà cần thực hiện hoạt động có chiều sâu, giúp cha mẹ hiểu cách dạy con, giáo dục truyền thống gia đình, dòng họ, đạo đức và định hướng nghề nghiệp.
Nếu cha mẹ thờ ơ, không coi trọng việc giáo dục phẩm chất, đạo đức cho con, thì ngay cả đứa trẻ đó học giỏi cũng không thể trở thành người tốt. Nhưng thực tế, rất nhiều gia đình quên mất điều đó. Họ chỉ “tống” đứa trẻ đến trường vì tin rằng “trường sẽ dạy được nó”.
THPT Đinh Tiên Hoàng là trường nổi tiếng vì đã giáo dục thành công nhiều học sinh “chưa ngoan” của thầy Nguyễn Tùng Lâm. Thầy Lâm đúc rút kinh nghiệm “sự thiếu niềm tin, thiếu kiên trì chính là cản trở lớn nhất trong thực thi giáo dục; sự ăn khớp giữa giáo viên và học sinh chính là phương thuốc tốt nhất”.
Có nên cải cách hình phạt?
Các giáo viên hỏi tôi, để tránh tai nạn trong nghề, có thể ban hành một danh sách hình thức xử phạt và giáo viên bám theo đó thực hiện. Có chứ, danh sách đấy có rồi và nó không có hình phạt quỳ hay đánh.
Nhưng không phải vì thiếu “đánh”, thiếu “quỳ” sẽ khiến trẻ hư, các em không tôn trọng thầy cô hoặc là làm như thế thì ngành giáo dục đang bao che cho học sinh, tước hết quyền của nhà giáo.
 |
| PGS Chu Cẩm Thơ - Phó trưởng Ban Nghiên cứu Kết quả Giáo dục, Viện Khoa học Giáo dục, Bộ GD&ĐT; giảng viên ĐH Sư phạm Hà Nội. Ảnh: NVCC. |
Nếu thầy cô được hành nghề trong bối cảnh mỗi nhà, mỗi nơi đều quan tâm trẻ, mỗi cha, mẹ đều thực hiện nghĩa vụ, trách nhiệm của mình với con - học trò.
Vậy là trước tiên, muốn thầy cô thực thi tốt chuyên môn của mình, cần tạo cho họ môi trường và có được đối tác giáo dục. Cần cải cách hình phạt ư? Bổ sung các hình thức đánh, quỳ ư? Không, phải bắt đầu từ nhận thức lại về mục tiêu giáo dục, về thực thi giáo dục các giá trị chứ không chỉ là kiến thức.
Từ điển có giải nghĩa “quỳ” là đặt đầu gối và ống chân sát mặt đất để tỏ ý tôn kính hay khuất phục. Người ta cũng dẫn ra một số ngữ cảnh như “quỳ gối ôm chân”, “quỳ xuống để ngắm bắn”, rồi còn có từ đồng âm “hoa quỳ” (hoa hướng dương), một chất chỉ thị.
Có phải chăng “quỳ” cũng gây ra nhiều nghĩa, cũng làm cho chính ta tự cảnh tỉnh một suy nghĩ, một “trạng thái” ranh giới giữa “tích cực” và tiêu cực hay không?
