Liên quan tới sự việc 9 em học sinh điểm trường Nà Bản (xã Xuân Lạc, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn) thường xuyên có biểu hiện lạ, liên tục bị ngất, trở nên hung dữ bất thường, suy kiệt sức khỏe…, Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết ngay trong đầu tuần tới, Đoàn Thanh niên của bệnh viện cùng các bác sĩ khoa Thần kinh, Tâm bệnh sẽ đi lên Bắc Kạn để tổ chức khám bệnh tình nguyện cho tất cả học sinh tại điểm trường này.
Trước những dấu hiệu “lạ” của 9 em học sinh, chuyên gia ngành Tâm thần, PGS.TS Cao Tiến Đức, Chủ nhiệm khoa Tâm thần, Bệnh viện 103, đưa ra nhận định: “Đây là các biểu hiện đặc trưng của rối loạn phân ly. Đây không phải là hiện tượng lạ của Việt Nam, trước đây bệnh đã được ghi nhận nhiều ở các đại đội thanh niên xung phong. Hiện nay, bệnh cũng được ghi nhận rải rác ở các bệnh nhân. Trong vài năm gần đây, ở một số trường trung học phổ thông cũng xảy ra hiện tượng như vậy”.
 |
| PGS Cao Tiến Đức. Ảnh: HQ. |
Thủ phạm là rối loạn phân ly
Theo PGS Đức, rối loạn phân ly là một nhóm các rối loạn thường gặp. Tỷ lệ người mắc các rối loạn này chiếm 0,3-0,5% dân số. Bệnh hay phát sinh ở tuổi trẻ, nữ nhiều hơn nam.
“Biểu hiện của các rối loạn phân ly rất đa dạng, không tương xứng với bất kỳ tổn thương nào trên cơ thể”, PGS Đức cho biết thêm.
Nguyên nhân chủ yếu của rối loạn phân ly là các chấn thương tâm lý hoặc hoàn cảnh xung đột. Đó là những chấn thương gây cảm xúc mạnh như lo sợ cao độ, tức giận quá mức, thất vọng nặng nề... Các rối loạn này thường phát sinh một thời gian ngắn sau khi chấn thương.
Các yếu tố thuận lợi thúc đẩy các rối loạn phân ly trước hết là nhân cách yếu, thiếu tự chủ, thiếu kiềm chế, thích được chiều chuộng, thích phô trương, tinh thần chịu đựng khó khăn kém, thiếu lý tưởng sống lành mạnh. Ngoài ra cũng có thể gặp các yếu tố có hại khác như nhiễm khuẩn, nhiễm độc, suy dinh dưỡng, chấn thương sọ não.
Theo chuyên gia này, bệnh có những dấu hiệu đặc trưng tương tự các dấu hiệu lạ ở các em học sinh ở điểm trường Nà Bản (xã Xuân Lạc, huyện Chợ Đồn, tỉnh Bắc Kạn) như:
- Rối loạn vận động: lắc đầu, gật đầu, nháy mắt, múa giật, run toàn thân hoặc run cục bộ một phần chi thể, run. Bệnh nhân có thể liệt phân ly với các biểu hiện như liệt cứng, liệt mềm, một chi, hai chi hoặc cả tứ chi…
- Rối loạn cảm giác: Bệnh nhân bị tăng cảm giác đau. Thường nhầm với các triệu chứng đau ngoại khoa như đau viêm ruột thừa, đau giun chui ống mật, đau vùng trước tim, đau dây thần kinh hông...
- Rối loạn các giác quan: mù, điếc phân ly, mất vị giác và khứu giác phân ly, các rối loạn thực vật - nội tạng phân ly.
- Rối loạn tâm thần: quên, rối loạn cảm xúc, rối loạn tư duy...
- Sững sờ phân ly: Vận động tự chủ giảm hoặc mất, người bệnh nằm hoặc ngồi bất động trong thời gian dài, không nói và không hoạt động, không có các đáp ứng với một số kích thích như tiếng động, không mất ý thức, 2 mắt mở hoặc nhắm nghiền…
- Các rối loạn lên đồng và bị xâm nhập: Mất ý thức tạm thời. Hành động của cá nhân như một nhân cách khác, một linh hồn khác, một vị thần hoặc một lực lượng nào đó điều khiển. Xuất hiện một số động tác, tư thế, lời nói hạn chế và lặp lại. Các rối loạn đó xuất hiện không tự ý, không mong muốn và xuất hiện giữa các hoạt động thông thường xảy ra.
Bệnh có thể 'lây'?
Nói về việc tại sao cùng lúc có 9 học sinh có biểu hiện tương tự, PGS Đức cho biết: “Rối loạn phân ly không lây như các bệnh truyền nhiễm khác nhưng nó cũng có cơ chế “lây” riêng trong tâm thần. Trong các điều kiện không thuận lợi về tinh thần cũng như thể chất, các rối loạn có thể phát thành “dịch” trong một tập thể lớn”.
Chuyên gia này cho biết rối loại phân ly có đặc điểm tăng cảm xúc, tăng tính ám thị. Trong đó, cơ chế ám thị do các cảm xúc căng thẳng và lo sợ, các kích thích sang chấn dễ gây ra phản ứng dây chuyền tập thể. Do vậy khi có một người trong tập thể bị, nhiều người khác có thể cũng bị, làm cho người ta có cảm giác bệnh có thể lây lan. Có khi còn bị cho là ma quỷ gây nên.
Chuyên gia khuyến cáo để dự phòng bệnh này, cần tuyên truyền giáo dục phổ cập những hiểu biết cần thiết về các rối loạn phân ly. Đặc biệt chú y rèn luyện tính cách ngay từ khi còn nhỏ, giáo dục tính đoàn kết, thân ái, tính tập thể, tránh các stress tâm thần trong sinh hoạt, học tập và công tác.
Đối với các học sinh trên, cần sớm được điều trị, tránh tái phát bệnh.
