Tháng 12 là thời điểm các công ty rục rịch thông báo lịch trả thưởng Tết hàng năm cho nhân viên. Lúc này, bên việc nỗ lực để tăng doanh số hay cải thiện năng suất nhằm nâng mức tiền thưởng, người trẻ bắt đầu tính toán đến kế hoạch chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư khi nhận về khoản tiền lớn.

Lifestyle trò chuyện với 3 người trẻ thuộc thế hệ Z với sở thích, công việc và quan điểm khác nhau để tìm câu trả lời xu hướng phân bổ tài chính được ưu tiên mỗi dịp Tết về.

Chuyển vào TP.HCM từ sau Tết Nguyên đán có lẽ là quyết định đúng đắn nhất của tôi trong năm nay. Phụ trách bán hàng cho một công ty bất động sản (BĐS) có dự án trên toàn quốc, tôi không bị bó hẹp ở một thị trường cụ thể, thay vào đó thoải mái chọn chi nhánh làm việc miễn sao chốt được hợp đồng.

Vào TP.HCM không đơn thuần là quyết định thay đổi không khí để tìm cảm hứng mới. Thực tế, tôi đã tính toán kỹ lưỡng và nương theo làn sóng tiến vào thị trường BĐS phía nam của các nhà đầu tư miền Bắc. Công ty tôi là chủ đầu tư một dự án đại đô thị ở vùng ven TP.HCM, có định hướng trở thành trung tâm mới nên được rất nhiều khách hàng quan tâm.

Nghe tin tôi bán được căn chung cư đầu tiên chỉ sau 2 tuần, bố mẹ gọi điện chúc mừng, nói hợp đất và đùa rằng “sợ con gái ở Sài Gòn luôn không về”. “Trộm vía”, sếp giao KPI tương đối nhẹ nhàng và tôi có sẵn một lượng khách quen là nhà đầu tư ngoài Bắc nên chưa hết năm đã vượt chỉ tiêu rồi. Ngoài lương cứng hàng tháng, tôi còn thu nhập từ hoa hồng tùy giá trị sản phẩm bán được, thêm vào đó là khoảng thưởng nếu đạt KPI.

Tính sơ sơ, tôi sẽ có hơn 100 triệu đồng cho Tết này. Song, tôi hiểu rõ việc say trong “men chiến thắng” sẽ khiến bản thân chi tiêu quá tay với lý do tự thưởng. Điều này từng xảy ra khi tôi vào nghề và nhận hoa hồng từ những căn đầu tiên. Kể từ khi nung nấu ý định vào TP.HCM, tôi bắt đầu hình thành thói quen mua vàng tích trữ.

Ban đầu, việc này chỉ là lựa chọn khi rủng rỉnh tài chính bởi bản thân phải đề phòng những tháng không có thu nhập. Tuy nhiên, tôi tình cờ xem được một video nói rằng yếu tố quan trọng trong đầu tư là kỷ luật. Từ đây, tôi thay đổi thói quen, luôn dùng phần lương cứng để mua khoảng nửa chỉ vàng tích trữ rồi cố gắng xoay xở. Tôi thậm chí từng mua vàng rồi vay tiền bạn bè để sinh hoạt trong tháng không có hoa hồng, tuy khó khăn nhưng bù lại không bị “cắt chuỗi”.

Không mang tâm lý “lướt sóng” nên tôi chẳng bận tâm quá nhiều đến việc giá vàng đang ở đỉnh hay đáy. Với 100 triệu này, tôi cân nhắc mua liền 3 chỉ, phần còn lại chia ra sắm Tết, biếu bố mẹ, gửi tiết kiệm sinh lời tự động để sang năm luôn chủ động kể cả khi có việc gấp.

Đây là năm thứ hai tôi gắn bó với công ty, nên dễ dàng dự đoán khoản thưởng Tết được nhận nếu không có thay đổi gì quá lớn. Thực tế, dù có thưởng hay không, tôi vẫn duy trì thói quen tiết kiệm hàng tháng và giờ đã có một khoản tạm ổn, yên tâm đón Tết.

Dù vậy, tôi thường tiết kiệm bằng cách chuyển tiền vào một tài khoản ngân hàng khác thay vì làm sổ. Bởi tôi sợ những trường hợp cần chi tiền gấp xảy đến hay lỡ mất cơ hội mua một món đồ tốt với giá hời. Năm nay, tôi quyết định thay đổi khi tự nhận thấy bản thân cũng có một khoản tiền kha khá. Hơn nữa, tôi dự định đi du lịch Nhật Bản vào hè năm sau, mà có vẻ cần chứng minh tài chính bằng sổ tiết kiệm nếu xin visa tự túc.

Vừa rồi, biết được thông tin HDBank triển khai chương trình “Tiết kiệm tỷ phú” với giải đặc biệt là sổ tiết kiệm 3 tỷ đồng, tôi đã nhanh tay gửi ngay một khoản tiết kiệm 50 triệu đồng.

Chương trình diễn ra từ nay đến 28/2/2026, với chủ nhân giải thưởng cao nhất được xác định vào lễ quay số cuối kỳ ngày 12/3/2026. Bên cạnh đó, cơ cấu giải thưởng cũng gồm rất nhiều phần quà hấp dẫn như xe SH 125i, TV QLED Samsung, robot hút bụi, máy lọc không khí cùng nhiều món đồ gia dụng và thẻ ATM các mệnh giá khác. Cả chương trình có tổng cộng đến 4 đợt quay số nên tôi nghĩ cơ hội trúng thưởng là khá cao.

Mọi người thường nói gửi tiết kiệm là giải pháp đầu tư không tối ưu vì lãi suất không cao. Tôi không đồng ý với điều này, bởi mỗi sản phẩm sinh ra đều phục vụ đối tượng khách hàng riêng. Vàng hay cổ phiếu có thể sở hữu biên độ tăng - giảm giá mạnh, giàu tiềm năng sinh lời nhưng cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt với người không có nhiều kiến thức về tài chính như tôi. Lúc này, gửi tiết kiệm an toàn mới là phương án tốt nhất.

Tôi nhận thấy bản thân có phần may mắn hơn bạn bè đồng trang lứa khi không phải lo lắng nhiều về câu chuyện nhà cửa hay cơm áo gạo tiền hàng ngày. Là con một sống cùng bố mẹ, tôi được chăm lo đến từng bữa ăn, giấc ngủ, chỉ có 2 nhiệm vụ chính là ổn định công việc và kết hôn.

Những năm gần đây, mọi người ví nhân sự ngành thông tin (IT/developer) là “vua mọi nghề”. Chính tôi cũng cảm thấy may mắn khi mình chọn đúng hướng để theo học và ra trường lúc nghề đang trên đà phát triển. Tuy nhiên, sự ra đời và phát triển của AI đặt ra cho chúng tôi nhiều thách thức hơn mọi người nghĩ, đặc biệt khi thiết kế ứng dụng di động mới là thế mạnh của tôi. Chứng kiến nhiều đồng nghiệp bị “layoff”, tôi bắt đầu nghĩ về thu nhập thụ động để đề phòng một ngày phải chia tay công việc hiện tại.

Kể từ khi đi làm, tôi luôn duy trì quy tắc “50 - 30 - 20” để quản lý chi tiêu hàng tháng. Phần nhiều nhất dành cho những nhu cầu thiết yếu như chi phí sinh hoạt của cả nhà, 30% cho mong muốn cá nhân như mua sắm, giải trí còn 20% gửi bố mẹ tiết kiệm cho đám cưới tương lai. Công thức này cũng được tôi áp dụng cho khoản thưởng Tết hàng năm, vì khi mình có số tiền lớn hơn, những thứ cần chi thời điểm này lại càng nhiều, nhu cầu phát sinh cao hơn và số tiền gửi tiết kiệm cũng tăng theo tỷ lệ thuận.

Thế nhưng, năm nay, tôi dự định thực hiện một vài thay đổi nhỏ. 30% khoản thưởng Tết, lương tháng cuối năm và lương tháng thứ 13, thay vì dành cho mong muốn cá nhân, tôi sẽ tiết giảm nhu cầu để thử nghiệm các giải pháp đầu tư. Gửi tiết kiệm và mua vàng là 2 phương án an toàn mà bố mẹ vẫn làm, nên tôi sẽ tạm gác sang một bên để phân bổ danh mục cho tài khoản sinh lời tự động của ngân hàng, mua chứng chỉ quỹ mở và một số cổ phiếu xanh (blue chip) trên sàn chứng khoán.

Tôi không hy vọng kiếm lời lớn từ những khoản đầu tư này, nhưng đây sẽ là cơ hội để bản thân bước ra khỏi vùng an toàn của công việc “9-to-5” thường ngày và có thêm nhiều bài học quý giá.