|
|
Hài cốt được tìm thấy trong giếng nước ở Na Uy. Ảnh: SWNS. |
Vào năm 1197, sử thi cổ kể lại rằng một thi thể đã bị những kẻ bao vây lâu đài Sverrisborg bên ngoài Nidaros - hiện là thành phố Trondheim ở miền Trung Na Uy - ném xuống giếng. Hơn 800 năm sau, các nhà khoa học cho rằng họ có thể đã tìm thấy hài cốt của người này.
Michael Martin thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Na Uy, đồng tác giả của nghiên cứu được công bố trên tạp chí iScience, cho biết: "Chúng ta không bao giờ có thể chắc chắn 100% rằng hài cốt trong giếng chính là của người đàn ông được mô tả trong câu chuyện.
Nhưng bằng chứng hoàn cảnh và khoa học rất thuyết phục. Trong một phiên tòa giả định, nếu bồi thẩm đoàn được trình bày bằng chứng khoa học và văn bản của câu chuyện, tôi nghĩ họ cũng sẽ tin rằng chúng tôi đã tìm thấy nạn nhân".
Sử thi và đời thực
Truyện Sverris kể về cuộc đời của vị vua đầy tham vọng người Na Uy Sverre Sigurdsson - người lên nắm quyền vào cuối thế kỷ 12 trong thời kỳ bất ổn chính trị và nội chiến kéo dài suốt nhiều thập kỷ và qua đời vào năm 1202.
Bộ sử thi gồm 182 câu, được cho là do một vị trụ trì người Iceland thân cận với Sverre viết vào thời điểm diễn ra các sự kiện có liên quan - một phần dưới sự giám sát của nhà vua - và được mô tả là độc đáo vì có nhiều tường thuật phong phú về các trận chiến của ông.
Một đoạn văn mô tả rất chi tiết về việc kẻ thù của nhà vua đã tấn công vào lâu đài Sverresborg của ông vào năm 1197, cướp phá và san phẳng mọi thứ khi nhà vua đang vắng mặt ở Bergen.
 |
| Tàn tích của lâu đài Sverrisborg gần thành phố Trondheim hiện đại ở miền Trung Na Uy. Ảnh: Ange/Alamy. |
Lực lượng bao vây, được gọi là Baglers theo tiếng Bắc Âu có nghĩa là "đũa phép của giám mục", tiến vào lâu đài qua một cánh cửa bí mật trong khi những người bảo vệ lâu đài, được gọi là Birkebeiner hoặc "chân bạch dương", đang trong giờ ăn.
Baglers "lấy hết tất cả hàng hóa trong lâu đài, rồi đốt cháy từng ngôi nhà ở đó", theo sử thi Sverris. "Họ bắt một người chết, ném đầu xuống giếng, sau đó chất đầy đá vào giếng nước".
Các nhà sử học từ lâu đã cho rằng nếu sự việc thực sự xảy ra, người chết là một người Birkebeiner. Những kẻ tấn công rất có thể đã làm vậy để hạ nhục nhà vua, hoặc làm ô nhiễm nước giếng theo một hình thức chiến tranh sinh học ban đầu.
Sau đó, vào năm 1938, các nhà khảo cổ học khai quật giếng đã tìm thấy một bộ xương người ở độ sâu 7 m và được chôn dưới nhiều lớp đá. Nhưng chiến tranh thế giới thứ hai đã xảy ra, quân đội Đức chiếm đóng khu vực này, và hài cốt vẫn ở nguyên vị trí đó trong nhiều năm sau.
Đến năm 2014 và 2016, một nhóm do nhà khảo cổ học Anna Petersén dẫn đầu đã tiếp tục cuộc khai quật. Bên dưới nhưng lớp rác, họ đã khai quật một phần hài cốt của một người đàn ông trong độ tuổi 30-40. Petersén nói với đài truyền hình NRK rằng có "khả năng cao" đây là người đàn ông được nhắc đến trong sử thi.
Ông cao khoảng 1,75 m và bị ném xuống giếng chỉ với một chiếc giày da, thiếu một bàn chân và cánh tay trái. Hộp sọ của ông - được tìm thấy tách khỏi cơ thể - có một vết thương do vật cùn và những vết cắt sắc nhọn có thể đã được gây ra trước khi ông chết.
Những tiết lộ không ngờ đến
Quyết tâm "cung cấp các nguồn thông tin độc lập về sự kiện trong hồ sơ lịch sử", kết hợp dữ liệu văn học, lịch sử, khảo cổ và khoa học, các nhà khoa học nghiên cứu hiện đã khám phá ra nhiều điều hơn nữa về người đàn ông này.
Nhóm cho biết trong bài báo của mình rằng phương pháp xác định niên đại bằng carbon phóng xạ của xương "cho ra độ tuổi thông thường là 940, cộng hoặc trừ 30 năm" - phù hợp với ngày quân Bagler tấn công lâu đài Sverrisborg như được mô tả trong sử thi Sverris.
Nhóm nghiên cứu đã cố gắng giải trình tự bộ gene của người đàn ông này từ xương của ông, nhưng phát hiện DNA không được bảo quản đầy đủ. Thay vào đó, nhà khoa học Martin Ellegard đã lấy được mẫu DNA từ một trong những chiếc răng của người đàn ông.
Phân tích cho thấy ông có mái tóc vàng hoặc nâu nhạt và mắt xanh. So sánh bộ gene của ông với bộ gene của người Na Uy hiện đại, cùng sự giúp đỡ của công ty deCode Genetics của Iceland, cho thấy người đàn ông này đến từ miền nam Na Uy.
Đó là phát hiện gây bất ngờ, vì quân của Sverre đến từ miền Trung Na Uy. Như vậy những kẻ bao vây đến từ phía nam có thể đã ném một người của họ xuống giếng.
Dù bằng cách nào, các nhà nghiên cứu tin rằng đây có thể là lần đầu tiên thông tin bộ gene được phục hồi từ một nhân vật cụ thể - hoặc thậm chí là một người thực - được mô tả trong sử thi.
Martin cho biết: "Chúng tôi đã chứng minh rằng các sử thi/sử ca không hoàn toàn là hư cấu, có lẽ đó là cảm nhận của công chúng, mặc dù chắc chắn không phải của các nhà sử học. Và tôi nghĩ điều đó sẽ giúp mọi người đánh giá cao hơn nội dung của các tác phẩm này".
Các phân tích khoa học tiên tiến đã "thêm những chi tiết chưa từng biết đến vào một câu chuyện đã được kể trong gần 900 năm", ông nói thêm. "Người đàn ông bị ném xuống giếng là nhân vật phụ tầm thường, được nhắc đến thoáng qua trong một câu duy nhất, nhưng công trình của chúng tôi đã cung cấp cho ông ấy một bối cảnh và những mô tả ngoại hình".
AI có cướp đi công việc của chúng ta?
Trong cuốn AI chuyện chưa kể, tác giả Tomoe Ishizumi cho rằng đây chỉ là công cụ tối ưu không hơn không kém. Có một điều chắc chắn rằng AI có thể thay thế phần lớn công việc mà con người đang làm hiện nay. Tuy nhiên, chúng ta không nên nghĩ máy móc sẽ cướp đi công việc của con người mà hãy nghĩ rằng máy móc sẽ làm những công việc vất vả để con người có thời gian sáng tạo hơn.
