Tình huống pháp lý với 3 người con mang xăng phóng hỏa nhà mẹ

Sáng 30/10, do mâu thuẫn trong việc chia quyền thừa kế đất, 3 cô con gái của bà Đ. mang theo can xăng đến đốt nhà mẹ đẻ tại xã Trung Hòa, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên.

Cảnh sát xác định chị Đỗ Thị Đ. (sinh năm 1988, con gái thứ 2 của bà Đ.) là người đổ xăng xuống nền nhà rồi châm lửa, khiến 4 người bị bỏng phải đi cấp cứu, thiệt hại tài sản khoảng 50 triệu đồng. Ngày 4/11, Công an tỉnh Hưng Yên đã ra quyết định khởi tố vụ án Giết người.

Hành vi phạm tội của từng cá nhân là như nào? Trường hợp 2 người con gái còn lại có bàn bạc phóng hỏa, những người này sẽ bị xử lý như nào?

Bà Đ. bị bỏng nặng. Ảnh: S.T.

Luật sư Nguyễn Văn Đồng, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, cho biết đây là sự việc gây rúng động dư luận. Hành vi của những người con gái không những vi phạm pháp luật nghiêm trọng mà còn vi phạm đạo đức, bất hiếu khi nhẫn tâm ra tay với chính mẹ đẻ.

Diễn biến sự việc được camera ghi lại cho thấy không phải ngẫu nhiên tại thời điểm xảy ra sự việc, cả 3 cô con gái đều có mặt. Đề cập tình tiết khi người con gái thứ hai tưới xăng, 2 người con còn lại không ngăn cản, luật sư Đồng cho rằng cần điều tra xem những người này có bàn bàn bạc, thống nhất ý chí về việc mua xăng và mang xăng đến nhà mẹ đẻ để đốt hay không.

Nếu việc phóng hỏa được lên kế hoạch từ trước, những người này có dấu hiệu đồng phạm về tội Giết người quy định tại khoản 1, Điều 123 BLHS 2015, với nhiều tình tiết định khung tăng nặng là giết cha, mẹ; bằng phương pháp có khả năng làm chết nhiều người; vì động cơ đê hèn.

Cơ quan chức năng sẽ thu thập lời khai, vật chứng để làm rõ hành vi của từng người. Trường hợp giữa 2 người con gái còn lại có sự bàn bạc và thống nhất ý chí với người con gái thứ hai thì cả 3 người sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội giết người. Ai là người tổ chức khởi xướng và chỉ đạo việc mua xăng, phân công nhiệm vụ cho những người còn lại thì người đó sẽ giữ vai trò chủ mưu cầm đầu, những người còn lại giữ vai trò đồng phạm, giúp sức tích cực.

Trường hợp 2 người con gái còn lại không bàn bạc, thống nhất về hành vi mua xăng đốt nhà mẹ đẻ, không phân công vai trò, nhiệm vụ mà chỉ gặp gỡ ở nhà mẹ đẻ, không tham gia vào hành vi phạm tội nhưng không can ngăn, cứu giúp mà có lời nói xúi giục người con gái thứ hai thực hiện hành vi đổ xăng và đốt thì vẫn sẽ bị xử lý về tội Giết người với vai trò đồng phạm. Trường hợp này là đồng phạm giản đơn, không có tổ chức, không cấu kết chặt chẽ.

Nếu 2 người con gái còn lại không bàn bạc, không thống nhất, không biết về hành vi phạm tội mà người con gái thứ hai thực hiện, chứng kiến nhưng không có hành vi ngăn cản và cứu giúp mẹ mình thoát khỏi tình huống nguy hiểm thì sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Không cứu giúp người đang ở trong tình trạng nguy hiểm đến tính mạng quy định tại Điều 132 BLHS 2015, với tình tiết định khung là "không cứu giúp là người mà theo pháp luật hay nghề nghiệp có nghĩa vụ phải cứu giúp", khung hình phạt 1-5 năm tù.

Trong vụ án này, may mắn là hậu quả chết người chưa xảy ra, do vậy cơ quan chức năng sẽ áp dụng quy định phạm tội chưa đạt theo quy định tại Điều 15 BLHS. Trong quá trình điều tra, nếu xác định hành vi dùng xăng đốt nhà mẹ đẻ gây thiệt hại tài sản trị giá từ 2 triệu đồng trở lên, những người này sẽ khởi tố thêm tội hủy hoại tài sản quy định tại Điều 178 BLHS.

Trường hợp này, 3 cô con gái buộc phải nhận thức được việc mang xăng đến đốt, nếu không dập lửa kịp thời thì việc cháy toàn bộ tài sản sẽ xảy ra. Họ thực hiện hành vi với lỗi cố ý trực tiếp, nhận thấy trước hậu quả xảy ra và mong muốn hậu quả xảy ra. Cơ quan điều tra có thể sẽ khởi tố thêm tội Hủy hoại tài sản trên cơ sở kết quả định giá những tài sản đã thiệt hại.

Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cũng cho rằng nếu kết quả xác minh cho thấy cả 3 người con gái này đã bàn bạc, thống nhất với nhau về việc mua xăng đến đốt nhà mẹ đẻ, có cùng ý chí với người đổ xăng và châm lửa để đốt nhà mẹ đẻ thì có thể khởi tố 3 cô con gái về tội Giết người và Hủy hoại tài sản.

Với hành vi giết người mà nạn nhân là mẹ đẻ, người thực hiện hành vi phạm tội sẽ bị áp dụng nhiều tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự là hành vi có tính chất côn đồ hoặc vì động cơ đê hèn, phạm tội với người mà người phạm tội có nghĩa vụ chăm sóc...

Theo luật sư Cường, cơ quan điều tra sẽ khởi tố bị can người phóng hỏa và tạm giam để điều tra. Trường hợp người thực hiện hành vi phạm tội bị thương nặng đang điều trị tại bệnh viện thì sẽ có người giám sát, sau khi ra viện sẽ tạm giam theo quy định pháp luật.

Hai người con gái còn lại cũng được xác định là nghi phạm trong vụ án. Cơ quan điều tra sẽ làm rõ việc đổ xăng để đốt nhà mẹ đẻ có sự bàn bạc phân công thống nhất của 2 người con còn lại hay không. Trong trường hợp có căn cứ cho thấy cả 3 người con gái cùng bàn bạc, thống nhất với nhau về việc sẽ mua xăng để đốt nhà mẹ đẻ, mong muốn hoặc bỏ mặc hậu quả chết người có thể xảy ra và có thể dẫn đến hậu quả chết người thì họ đều bị xử lý về tội Giết người với nhiều tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự. Mức hình phạt sẽ rất nghiêm khắc, phạt tù từ 12 năm đến 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình theo quy định tại khoản 1, Điều 123 bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017.

Còn nếu 2 cô con gái có mặt trên hiện trường không có ý định thực hiện hành vi đốt nhà, đã ngăn cản việc đốt nhà thì người này sẽ không bị xử lý hình sự. Trường hợp cả 3 người con gái đều biết về việc mua xăng, cùng có mặt trên hiện trường nhưng không ngăn cản người đã thực hiện hành vi châm lửa để đốt nhà thì họ có thể bị xử lý hình sự về tội Giết người.

Theo quy định của pháp luật thì đồng phạm là từ hai người trở lên cùng ý chí thực hiện tội phạm. Bởi vậy trường hợp cơ quan điều tra xác định cả 3 người con gái đều có cùng ý chí thực hiện hành vi mua xăng để đốt nhà mẹ đẻ thì họ sẽ bị xử lý hình sự về tội Giết người với vai trò đồng phạm và tội Hủy hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản.