“Thay mặt cho tám thế hệ của gia đình tôi đã sống ở đất nước này, tôi sẽ tài trợ để loại bỏ các khoản vay cho sinh viên của khóa 2019”, tỷ phú Robert Smith phát biểu trong lễ tốt nghiệp tại trường Morehouse College vào tháng 5 vừa qua.
Tuyên bố của ông Smith khiến tất cả sinh viên ngồi phía dưới vỡ òa. Mọi người sau đó đứng dậy vỗ tay và hò reo không ngớt.
Không đơn giản ở mức ngẫu nhiên được tài trợ toàn bộ học phí đại học, câu nói của vị tỷ phú đã “thổi bay” đi gánh nặng mang tên nợ sinh viên của hàng ngàn tân cử nhân vừa tốt nghiệp.
Vài tuần trước khi tốt nghiệp, Aaron Mitchom đã phải lập một bảng tính để xem cần bao lâu để trả hết khoản vay 200.000 USD cho việc học đại học. Các tính toán đưa ra câu trả lời là phải mất đến 25 năm để trả hết số nợ.
 |
| Tốt nghiệp, ra trường, nhiều sinh viên Mỹ lại lao đầu vào tìm cách trả số nợ lớn đã vay vốn để học đại học. Ảnh :NY Times. |
Chỉ trong một khoảnh khắc, những phép tính nặng nề và toàn bộ mối lo toan của chàng sinh viên 22 tuổi biến mất. Aaron hạnh phúc đến mức bật khóc.
Zing.vn trích dịch bài đăng trên AFP và Forbes, đề cập đến câu chuyện học đại học tại Mỹ tốn kém đến mức một bộ phận đông đảo sinh viên buộc phải vay vốn để có khả năng chi trả mức phí đắt đỏ.
Kết cục, sau khi tốt nghiệp, họ “mắc kẹt” trong số tiền nợ lớn và dành hàng chục năm đi làm để “kéo cày trả nợ”.
"Vòng tròn" luẩn quẩn vay tiền đi học, đi làm trả nợ
Mùa thu sắp tới, Haley Walters nhập học Đại học California Berkeley, ngôi trường danh tiếng với mức học phí đắt đỏ. Mục tiêu của Haley là tấm bằng xuất sắc ngành Luật.
Cô gái 19 tuổi cần đến 5 năm để hoàn thành chương trình cử nhân. Nếu mọi thứ theo đúng kế hoạch, Haley sẽ gánh khoản nợ 100.000 USD tiền học phí vào thời điểm cô ra trường và gia nhập lực lượng lao động.
Như hàng triệu sinh viên khác ở xứ cờ hoa, Haley đang phải trả giá đắt cho nền giáo dục có nguy cơ tạo ra gánh nặng tài chính suốt phần đời còn lại.
“Tôi cho rằng khoản nợ sinh viên thực sự là ‘bản án’ chung thân”, Haley than thở.
 |
| Người Mỹ có thể phải dành đến 20-25 năm để trả hết số nợ từ thời sinh viên. Ảnh: University Times. |
Thống kê mới nhất trong năm 2019 cho thấy cuộc khủng hoảng nợ vay sinh viên đã trở nên nghiêm trọng như thế nào đối với người vay trên tất cả các nhóm nhân khẩu học và độ tuổi.
Theo ước tính, có đến 45 triệu người Mỹ phải vay tiền để có khả năng chi trả các khoản phí đắt đỏ ở môi trường đại học. Tổng số tiền nợ lên đến 1.600 nghìn tỷ USD.
Nợ sinh viên hiện là loại nợ tiêu dùng cao thứ hai tại Mỹ, cao hơn cả mức nợ tín dụng và chỉ đứng sau nợ thế chấp.
Năm 2017, mỗi người đi vay trung bình gánh mức nợ hơn 28.000 USD.
“Sinh viên tốt nghiệp trong năm 2019 nhiều khả năng sẽ gánh món nợ học phí trung bình 35.000 USD”, Cody Hounanian - Giám đốc chương trình Khủng hoảng Nợ Sinh viên, một tổ chức phi lợi nhuận hỗ trợ thanh niên và kêu gọi cải cách, cho hay.
Theo số liệu của Chính phủ Mỹ, có đến 71% số sinh viên nước này phải vật lộn kiếm tiền trả nợ học phí đại học. Tình hình này càng nghiêm trọng hơn với nhóm người thiểu số trong xã hội.
“Nữ giới da màu là nhóm chịu ảnh hưởng nhiều nhất với tổng nợ sinh viên cao nhất trên mỗi cử nhân tốt nghiệp”, ông Hounanian cho biết.
"Bản án" chung thân của nhiều người Mỹ
Mặc dù nhiều chính sách học bổng và hỗ trợ tài chính được đưa ra, nhưng mức học phí giáo dục đại học cao đến mức phần lớn sinh viên không thể trả nợ đúng hạn.
“Khi những người vay tiền ra trường, chương trình vay vốn của họ thường kéo dài 10 năm. Song, càng ngày có nhiều người đăng ký các chương trình vay kéo dài tới 20-25 năm”, ông Hounanian cho hay.
Ông nói thêm về lâu dài, số lãi cho vay theo từng năm lại tăng lên, tiền lãi cộng dồn ngày một phình to và khả năng trả nợ hết số tiền càng mong manh.
 |
| Ước tính, tổng số nợ sinh viên vay để chi trả học đại học lên đến con số 1.600 nghìn tỷ USD. Ảnh: Business Insider. |
Ông Hounanian nêu kinh nghiệm của chính mình để làm ví dụ.
“Thời sinh viên, tôi vay số tiền 30.000 USD, mỗi tháng trả hơn 150 USD. Đó đã được coi là chương trình vay vốn khá ‘dễ thở’. Nhưng cuối cùng, số dư vay nợ cứ tăng đều. Nợ chồng nợ và tháng nào tôi cũng phải xoay xở với việc chi trả”, vị giám đốc nhớ lại.
Tình trạng còn nghiêm trọng với những gia đình có đến 2 thế hệ trong nhà phải “gồng gánh” món nợ học phí từ thời đại học.
Cô gái Haley Walters trước khi theo đuổi ngành Luật từng có quãng thời gian 2 năm theo học ngành Khoa học Chính trị tại Cao đẳng Pasadena (Los Angeles, Mỹ).
Tại trường cũ, cô đã phải rất cố gắng để hoàn thành tất cả các môn học mà không tích lũy thêm nợ. Mặc dù được trao học bổng, Haley buộc phải vay thêm tiền để chi trả gần 20.000 USD các loại phí khác.
“Về cơ bản, đó chính là vay rồi lại đi vay, mỗi khoản lại có mức lãi riêng và phương thức thanh toán khác nhau”, Haley buồn bã nói.
Quãng thời gian tuổi thơ, cô không biết bao lần nghe người mẹ nay đã 58 tuổi than vãn, kể khổ về khoản nợ từ thời sinh viên.
“Quá khứ nợ nần làm tê liệt tài chính gia đình như thế nào đã ăn sâu vào trí nhớ tôi. Chúng tôi không dám đi nghỉ mát, nhiều khi tôi không có đồ dùng cho năm học mới hay các món quà sinh nhật cũng vô cùng ít ỏi”, Haley nhớ lại.
Vấn đề nhức nhối của cả nước Mỹ
Haley bày tỏ niềm hy vọng rằng nợ sinh viên sẽ là câu chuyện đưa đem ra thảo luận chính giữa các ứng viên trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm 2020.
Thực tế, tình trạng nợ sinh viên ngày một tăng cao và khó giải quyết dần nổi lên như một vấn đề quan trọng trong chiến dịch tranh cử tổng thống sắp tới.
Ứng cử viên Bernie Sanders tiết lộ kế hoạch đầy tham vọng có mục tiêu loại bỏ tất cả các khoản nợ của sinh viên.
Dự luật "cách mạng" của ông Sanders nhằm xóa mọi khoản nợ của sinh viên và biến các trường đại học công thành cơ sở đào tạo miễn phí với sự trợ giúp của ngành tài chính nước này.
“Người dân Mỹ đã ra cứu trợ phố Wall trong cuộc khủng hoảng kinh tế cuối những năm 2000. Bây giờ, đã đến lúc giới tài chính phố Wall ra tay cứu giúp các gia đình có thu nhập trung bình”, ông Sanders tuyên bố.
 |
| Haley Walters, sinh viên 19 tuổi, có khả năng gánh số nợ 100.000 USD vào thời điểm tốt nghiệp. Ảnh: AFP. |
Ứng cử viên đảng Dân chủ Elizabeth Warren cũng lên một chiến dịch cải cách tương tự để giúp sinh viên và nhiều người Mỹ thoát khỏi “vòng tròn” nợ nần kéo dài cả đời.
"Cha tôi lớn lên trong một gia đình cực kỳ nghèo ở miền nam California. Lý do duy nhất ông ấy đi học đại học là vì nó miễn phí”, Haley nhớ lại.
Tuy nhiên, học phí không phải là gánh nặng tài chính duy nhất mà sinh viên Mỹ gặp phải.
Ở khu vực California, chi phí nhà ở và sinh hoạt chiếm đến hơn một nửa trong số 35.000 USD trung bình để chi trả cho một năm học ở đại học công lập.
Giám đốc Hounanian cho hay điều cốt lõi cần giải quyết là các khoản phí đắt đỏ liên quan để sinh viên không phải chịu áp lực nợ nần trước khi tốt nghiệp.
“Hệ thống hiện nay không hoạt động vì sinh viên. Nó chỉ đem lại lợi nhuận cho các công ty vay vốn, những kẻ tìm cách kiếm tiền, trục lợi từ sinh viên và người đi vay”, ông Hounanian khẳng định.
