Trẻ em có thể bị đục thủy tinh thể - bệnh lý hay gặp ở người già

Ở tuổi lên 5, bé Tek (sống tại Campuchia) thường xuyên bị té ngã mỗi khi chạy nhảy. Nghi ngờ con di truyền chứng đục thủy tinh thể từ cha, gia đình quyết định đưa em sang Việt Nam để thăm khám tại Bệnh viện FV.

Bé trai cận 7 độ và nhược thị do đục thủy tinh thể

Các xét nghiệm cho thấy bé Tek bị cận nặng lên đến 7 độ kèm chứng nhược thị, thị lực ở cả hai mắt là 1/10. Bác sĩ Hoàng Chí Tâm - khoa Mắt và Phẫu thuật Khúc xạ - cho biết nguyên nhân khiến Tek suy giảm thị lực là chứng đục thủy tinh thể bẩm sinh và không được điều trị kịp thời.

Mô phỏng mắt bình thường (bên trái) và mắt bị đục thủy tinh thể.

Thủy tinh thể là dạng thấu kính trong suốt, hai mặt lồi, nằm sau mống mắt (hay còn gọi là lòng đen), có chức năng điều tiết ánh sáng đi qua và hội tụ tại võng mạc. Khi thủy tinh thể bị mờ đục, ánh sáng khó đi qua và hội tụ tại võng mạc, sẽ dẫn đến tình trạng đục thủy tinh thể.

“Nhiều người lầm tưởng đục thủy tinh thể, còn gọi là bệnh cườm khô, chỉ gặp ở người lớn do quá trình lão hóa. Tuy nhiên, nhiều trẻ em cũng mắc bệnh bẩm sinh”, bác sĩ Hoàng Chí Tâm cho biết.

Cũng theo bác sĩ Tâm, nếu không được điều trị kịp thời, trẻ bị suy giảm thị lực, dẫn tới nhược thị. Ngoài ra, nếu bị đục thủy tinh thể, cơ thể trẻ sẽ kém linh hoạt, dẫn đến trí não phát triển chậm.

Phẫu thuật phaco điều trị đục thủy tinh thể

Đối với căn bệnh này, cách điều trị duy nhất là phẫu thuật thay thế thủy tinh thể bị đục bằng thủy tinh thể nhân tạo phù hợp. Thông thường, việc khám và chỉ định phẫu thuật cườm khô cho trẻ là thách thức với bác sĩ, bởi bệnh nhi không hợp tác, đồng thời quá trình gây mê cần được tiến hành an toàn.

Phẫu thuật đục thủy tinh thể trẻ em cần đội ngũ y bác sĩ gây mê giàu kinh nghiệm.

Để đưa ra chỉ định phẫu thuật, bệnh nhân cần khám tiền phẫu. Tại Bệnh viện FV, bệnh nhi được khám tiền phẫu bởi đội ngũ nhân viên y tế chuyên nghiệp, giàu kinh nghiệm. Hệ thống máy móc hiện đại hỗ trợ đo thị lực chính xác, đơn cử máy đo công suất thủy tinh thể, máy đếm tế bào nội mô, chụp CT đáy mắt giúp phát hiện các bệnh lý võng mạc và thần kinh thị giác...

Sau khi thăm khám, trẻ được chỉ định dùng thủy tinh thể phù hợp. Hiện bệnh viện sử dụng hai loại thủy tinh thể nhân tạo là đơn tiêu và đa tiêu (hoặc kéo dài tiêu cự).

Ca phẫu thuật đục thủy tinh thể cho bệnh nhi.

Như trường hợp của bệnh nhi Tek, bác sĩ Hoàng Chí Tâm chọn đặt thủy tinh thể nhân tạo loại kéo dài tiêu cự ở khoảng trung gian, giúp em có tầm nhìn ở nhiều khoảng cách từ xa đến gần, phối hợp mổ bằng tia laser năng lượng thấp femtosecond. Ưu điểm của tia laser năng lượng thấp femtosecond là giúp thao tác phẫu thuật (như tạo đường mổ, xé bao trước thủy tinh thể và chẻ nhỏ thủy tinh thể) chính xác, an toàn và tốc độ phục hồi sau mổ nhanh.

Bác sĩ Tâm cho biết khoa Mắt và Phẫu thuật khúc xạ là đơn vị tiên phong sử dụng hệ thống tia laser năng lượng thấp femtosecond để điều trị đục thủy tinh thể cho người lớn, có thể áp dụng ở trẻ em.

Để nhận biết chứng cườm khô ở trẻ em, bác sĩ Hoàng Chí Tâm khuyên phụ huynh nên quan sát mắt của bé.

“Phẫu thuật đục thủy tinh thể bằng femtosecond laser không đơn thuần là mổ cườm, mà còn là phẫu thuật khúc xạ. Bằng cách sử dụng laser để điều chỉnh, sau ca phẫu thuật, bệnh nhân gần như hết hoặc giảm độ loạn thị cũng như tật khúc xạ như lão thị, cận thị. Kết quả này có được nhờ bác sĩ tính toán chính xác độ thể thủy tinh nhân tạo đặt vào mắt”, bác sĩ Tâm nói thêm.

Sau ca mổ, Tek xuất viện trong ngày. 19 ngày sau, em tái khám và phẫu thuật mắt phải. Hoàn tất hai cuộc phẫu thuật, gia đình rất vui mừng khi thị lực của em cải thiện từ 1/10 lên 5/10. Em được hướng dẫn tập nhược thị theo chỉ định của bác sĩ để cải thiện thị lực.

Bệnh nhân được phẫu thuật trong phòng mổ đạt tiêu chuẩn quốc tế JCI.

Cách phát hiện chứng đục thủy tinh thể ở trẻ nhỏ

Thống kê trên tạp chí khoa học Eye của The Royal College of Ophthalmologists cho thấy khoảng 0,4% trẻ bị đục thủy tinh thể bẩm sinh hoặc xuất hiện sớm. Do đó phụ huynh cần đưa con đi khám nếu gia đình có tiền sử mắc bệnh này.

“Ngoài ra, với trường hợp trẻ sinh non, người mẹ khi mang thai có rối loạn tiền sản liên quan đến nhiễm trùng, vỡ ối... gia đình nên đi khám cho bé sau sinh để loại trừ trường hợp mắc bệnh”, bác sĩ Tâm khuyến cáo.

Theo bác sĩ Tâm, để nhận biết bệnh cườm khô ở trẻ, phụ huynh hãy quan sát con ngươi. Nếu trong suốt là mắt con bình thường, nếu có chấm màu trắng đục thì khả năng cao đang gặp vấn đề. Ngoài ra, chuyển động mắt của trẻ bị cườm khô chậm, ít đảo qua đảo lại, khó tập trung nhìn vào đồ vật. Bé thường quờ quạng và nhìn gần tốt hơn nhìn xa.

Một cách nhận biết khác là phụ huynh chụp hình con bằng flash điện thoại, kiểm tra xem phần tròng mắt của trẻ trong ảnh có xuất hiện dấu chấm đỏ hay không.

Nếu có, đây là dấu hiệu tốt vì đèn flash đánh vào lớp thần kinh võng mạc chứa nhiều máu, hắt ánh sáng ra ngoài tạo thành màu hồng hoặc đỏ. Nếu tròng mắt không có chấm đỏ, rất có thể bé bị vấn đề cườm khô hoặc bệnh về mắt khác.