Triệt quyền đạo - môn võ đỉnh cao bị dang dở của Lý Tiểu Long

Trong một cảnh phim của tác phẩm nổi tiếng Long tranh hổ đấu, khi được hỏi về phong cách đấu võ của mình, Lý Tiểu Long mạnh mẽ trả lời: “Phong cách của tôi? Bạn hãy gọi đó là nghệ thuật của việc chiến đấu mà không chiến đấu”.

Huyền thoại võ thuật Lý Tiểu Long.

Môn võ hoàn hảo với triết lý đề cao sự hiệu quả tuyệt đối

Theo nhiều nguồn tin, Triệt quyền đạo được Lý Tiểu Long sáng tạo vào khoảng năm 1969 sau thời gian dài nghiên cứu về võ thuật trên cả phương diện lý thuyết lẫn thực tiễn. Cốt lõi của Triệt quyền đạo vẫn là Vịnh Xuân - môn võ mà huyền thoại họ Lý được dạy dỗ bởi sư phụ Diệp Vấn.

Tuy nhiên, Lý Tiểu Long có kết hợp ở Triệt quyền đạo tinh hoa từ rất nhiều phái võ khác. Theo dõi Lý Tiểu Long đi quyền theo thế của Triệt quyền đạo, người  ta có thể thấy ông di chuyển theo những bước của môn quyền anh, sử dụng đòn thọc mắt của Vịnh Xuân và những cú đá của Taekwondo. Vì thế, một số chuyên gia vẫn coi Triệt quyền đạo là khởi nguồn của võ tự do sau này.

Nhiều người vẫn cho rằng Lý Tiểu Long sáng tạo ra Triệt quyền đạo khi ông nhận ra những hạn chế của Vịnh Xuân sau trận đánh không thành công với Hoàng Trạch Dân (Wong Jack Man). Vì thế, Triệt quyền đạo đề cao sự hiệu quả trong từng đường quyền với triết lý đòn đánh tối thiểu mang lại kết quả tối đa.

Để làm được điều này, võ sinh theo học Triệt quyền đạo nhất thiết phải có tốc độ vượt trội so với đối thủ. Lý Tiểu Long từng nói: “Nếu đối thủ ra đòn, nhất định anh ta phải mất thời gian để thi triển nó, hãy tấn công anh ta vào lúc ấy”. Khi đó, người học Triệt quyền đạo có thể sử dụng đòn thế từ bất kỳ môn võ nào mà họ thấy phù hợp nhất.

Đòn chọc mắt của môn Triệt quyền đạo.

Điểm yếu của Vịnh Xuân là những đòn thế chỉ tập trung tấn công đối thủ ở khoảng cách gần. Nhận ra điều này, Lý Tiểu Long đưa ra định nghĩa về 4 khoảng cách trong chiến đấu và cân bằng tập luyện vấn đề này trong để kỹ năng thực chiến của Triệt quyền đạo được hoàn hảo nhất.

Những khoảng cách chiến đấu theo ông bao gồm: tương đương với tầm một đòn đấm, tương đương với một đòn đá, cự li gần (có thể sử dụng đấu, lên gối, đánh chỏ… để tấn công đối thủ), khi đánh nằm sàn sử dụng kỹ thuật khóa siết.

Quan điểm này ra đời tạo được tiếng vang lớn và làm lung lay quan điểm khoảng cách gần, trung bình, xa trong đối đầu vẫn được thừa nhận trước kia.

Không quá khi nói những triết lý võ thuật của Triệt quyền đạo đã cho thấy tài năng và tư duy võ thuật vượt tầm của Lý Tiểu Long. Với phong cách “chiến đấu mà không chiến đấu”, ông mong muốn tất cả võ sinh hãy “như một giọt nước”.

Theo ông, nước có sự linh hoạt và tương thích đến không ngờ, dòng nước được rót vào cốc sẽ chuyển mình để tạo hình phù hợp với cốc đó, chảy vào chai sẽ lấp đầy chai. Không những thế, nước khi cần có thể cuốn phăng mọi vật cản. Vì thế, Lý Tiểu Long cho rằng một cao thủ võ thuật ngoài đòn thế điều luyện nhất thiết phải có tâm tĩnh tựa dòng nước.

Tiếc nuối về sự dang dở sau sự qua đời bất ngờ

Cái chết bất ngờ của Lý Tiểu Long diễn ra khi Triệt quyền đạo chưa được hoàn chỉnh về nhiều mặt. Chỉ trong 4 năm xây dựng, các đòn thế không có sự hệ thống và triết lý võ học còn nhiều thiếu sót. Tài năng của ông rất khó có thể bắt kịp vì thế, gần như không có thêm bất kỳ sự đóng góp nào để nâng tầm cho Triệt quyền đạo thời gian sau đó.

Môn võ này sau đó được truyền dạy trong quy mô nhỏ bởi những người bạn tập hay học viên thành thục tại trường võ của Lý Tiểu Long ban đầu là tại Mỹ sau đó lan rộng sang các nước ở châu Á và một bộ phận ở châu Âu.

Đến nay, độ danh tiếng của Triệt quyền đạo đã mai một rất nhiều so với thời điểm diễn viên họ Lý còn sinh thời mặc dù người ta vẫn thấy nhân vật Liu Kang trong phần phim “Cuộc chiến sinh tử” hay Phí Long tại tựa game “Chiến binh đường phố” sử dụng môn võ này.

Nhân vật Liu Kang trong phim "Cuộc chiến sinh tử".

Có nhiều nguyên nhân lý giải cho điều này như sự mạo danh của những kẻ kiếm lợi hay việc phát triển nhanh chóng của võ thuật tự do.

Lý Tiểu Long muốn xây dựng Triệt quyền đạo theo hướng “để những người học có thể tùy biến theo khả năng và phong cách của riêng mình”. Tuy nhiên, có lẽ chính vì triết lý ấy, một môn võ với rất nhiều ưu việt như Triệt quyền đạo không thể lan tỏa rộng rãi khi ông sớm qua đời.