Người có công bắt trộm nhưng lại bị khởi tố là anh Nguyễn Văn Trình ở xã Vĩnh Bình (huyện Chợ Lách, Bến Tre). Cha anh là ông Nguyễn Văn Tập (73 tuổi) vừa nhận huy hiệu 40 năm tuổi Đảng cũng bị quy là đồng phạm với vai trò giúp sức. Khi sự thật chưa sáng tỏ, ông Tập đã treo cổ tự vẫn.
Cha chết, con vướng vòng lao lý
Theo kết luận điều tra, 2h30 ngày 21/1, bố con anh Trình phát hiện Phạm Văn Kiên (15 tuổi) đột nhập tiệm tạp hóa của gia đình. Trình đến nắm cổ áo và dùng tay đánh vào lưng và bụng tên này. Khi hỏi “Mày con ai?”, nhưng Kiên không nói nên Trình nắm hai tay tên trộm ra sau và dẫn ra ngoài cửa tiệm gọi cha lấy dây trói Kiên vào cây.
Ông Tập cũng đánh Kiên do hỏi là con nhà ai nhưng không thấy anh ta trả lời. Thấy vậy, Trình lấy dây trói hai chân Kiên dọa, tuy nhiên kẻ trộm vẫn ngoan cố nên đánh tiếp vào người tên này, dùng dây trói hai tay Kiên buộc vào nhánh cây rồi kéo lên hạ xuống nhiều lần. Đến khi Kiên khai mình đã vào tiệm lấy trộm 4 lần thì Trình mới dừng.
Đến 4h40, Trình gọi điện báo cho ông Lê Nguyên Luyến (Trưởng ấp Phú Bình) đến và đưa tên trộm về trụ sở ấp làm việc.
Sau đó Trình bị khởi tố về tội Bắt, giữ người trái pháp luật nhưng được tại ngoại. Cơ quan điều tra cũng xác định ông Tập là đồng phạm với vai trò giúp sức cho con trai. Sau nhiều lần bị mời lên giải trình, ngày 17/8, ông Tập treo cổ chết tại nhà riêng.
 |
| Anh Nguyễn Văn Trình diễn tả lại vụ việc. |
Theo anh Trình, hôm xảy ra vụ việc, vì không biết số công an xã nên anh có gọi điện cho ông Luyến trưởng ấp để báo vụ việc. Tuy nhiên, gọi đến 3 lần nhưng ông Luyến không nghe máy. Ông Luyến cũng xác nhận có người gọi đến nhưng do số máy lạ nên không bắt máy.
"Sợ tên trộm chạy nên tôi có bấu mạnh 10 đầu ngón tay xuống hai bên vai để giữ, tôi hỏi con ai, lấy trộm mấy lần nhưng nó không nói. Khoảng nửa tiếng sau, tôi nhờ cha lấy giùm sợi dây dù và trói tên trộm. Do bực mình vì mấy lần trước bị mất trộm nhiều tiền nên tôi có đánh tên trộm mấy cái", anh Trình kể.
Anh Trình cũng thừa nhận có quăng một đầu dây vướng vào nhánh cây, đầu còn lại buộc vào tay Kiên kéo mấy cái cho đau để em này khai nhận.
"Tôi chỉ đánh và kéo nhẹ tay vì sợ làm mạnh có thể nguy hiểm đến tính mạng tên trộm", anh Trình giải thích.
Anh Trình cho biết: "Vụ việc cũng đã lỡ rồi, tôi biết do mình không hiểu biết về luật nên mới ra cớ sự này. Vừa rồi tôi cũng đã phụ tiền thuốc 10 triệu đồng cho gia đình em này. Tôi cũng đã làm đơn xin miễn trách nhiệm hình sự để có điều kiện lo cho gia đình, rất mong được cơ quan các cấp xem xét giúp đỡ".
Ông Huỳnh Văn Toàn, Viện trưởng VKSND huyện Chợ Lách cho biết, kết luận điều tra của Công an là đúng pháp luật. Theo ông Toàn, việc anh Trình có gọi điện thoại cho trưởng ấp, nhưng ông này không nghe máy, không ảnh hưởng gì đến việc khởi tố anh Trình tội bắt, giữ người trái pháp luật.
“Hoàn cảnh anh Trình hiện rất khó khăn, hậu quả để lại cho bị hại không nghiêm trọng, em Kiên chỉ bị chấn thương phần mềm và gia đình không có yêu cầu giám định thương tích. Tuy nhiên, qua xem xét chúng tôi thấy cần thiết phải truy tố vì hành vi bắt, giữ người trái pháp luật đã thể hiện rõ, có thể trong quá trình xử lý sẽ xem xét các tình tiết giảm nhẹ để lượng hình”, ông Toàn nói.
Lý do ông Tập tự vẫn
Sau khi xuất ngũ, ông Tập từng là cán bộ UBND xã Vĩnh Bình và mới đây ông vừa nhận huy hiệu 40 năm tuổi Đảng. Sau khi ông mất, gia đình có cung cấp một tờ giấy viết tay được cho là thư tuyệt mệnh của ông Tập để lại. Nội dung thư có đoạn: “Tôi báo gia đình đừng buồn, tôi không còn đường nào khác phải chết (…) Khi tôi chết công an đến mổ xẻ thì nói tôi muốn chết, không ai giết tôi (…) Tôi không còn lao động nổi, làm khó khăn gia đình. Lắm khi bị tai biến càng khó nhiều hơn nữa”.
Theo Viện trưởng VKSND huyện Huỳnh Văn Toàn, vài ngày trước khi ông Tập chết, cơ quan điều tra có mời ông lên làm việc. Qua xác minh từ gia đình, do ông Tập lớn tuổi, lại thường xuyên đau bệnh, cộng với buồn bực chuyện bản thân bị vướng vào vụ án là nguyên nhân dẫn đến vụ tự vẫn.
_______________________________________
Bắt trộm đêm khuya, làm sao để không bị tội?
- Thưa ông, trong trường hợp người dân bắt trộm, nhất là bắt trộm vào giữa đêm khuya, thì phải làm thế nào để không bị tội bắt, giữ người trái pháp luật?
- Ông Huỳnh Văn Toàn (Viện trưởng VKSND huyện Chợ Lách): Tôi không nhớ rõ điều mấy trong Bộ luật tố tụng hình sự nhưng bắt người phạm tội quả tang thì người bắt phải đem liền tên trộm đến cơ quan chức năng. Nhưng trong luật thì không ghi rõ “liền” là ngay tức khắc hay là mấy tiếng đồng hồ sau.
- Giả định người dân đưa tên trộm đến cơ quan chức năng, giữa đường tên trộm vùng vẫy và bị nạn chết thì lỗi đó thuộc về ai, thưa ông?
- Tất nhiên có thể bằng cách nào đó nhưng thẩm quyền bắt giữ chỉ có cơ quan công an mới có thẩm quyền.
- Dân bắt trộm quả tang giữa đêm khuya vắng người nhưng không được trói, lỡ tên trộm chạy thoát thì sao?
- Cái này phải suy nghĩ thêm, theo quy định thì chỉ có lực lượng chức năng mới được còng, người dân không được còng. Tuy nhiên, theo tôi nghĩ, người dân khi bắt trộm thì cũng phải như thế.
- Nếu là ông, trong trường hợp vụ án nói trên, sau khi phát hiện tên trộm, gọi ba lần nhưng trưởng ấp không bắt máy và sợ tên trộm trốn thoát thì ông sẽ làm gì?
- Theo tôi, sau khi bắt trộm, gia đình cùng với lối xóm phải đưa tên trộm đến công an ấp, công an ấp phải đưa về công an xã. Một là phải dẫn đi, hai là phải giữ đó rồi thông báo, nếu thông báo không được thì phải có biện pháp đi, chạy đến lực lượng chức năng.
_______________________________________
Áp dụng tội danh không ổn
Nếu một người có hành vi xâm phạm đến quyền tự do thân thể của người khác trái pháp luật thì có thể bị xử lý về tội bắt, giữ hoặc giam người trái pháp luật theo quy định tại Điều 123 Bộ luật hình sự. Tuy nhiên, người phạm tội quả tang hoặc người bị truy nã thì ai cũng có quyền bắt và giao nộp cho cơ quan công an để xử lý.
Hầu hết trong các vụ bắt được trộm, đối tượng bị bắt bao giờ cũng bị đánh đập. Khi xử lý, hầu hết cơ quan tố tụng đều thông cảm tâm lý nóng nảy, bức xúc nên thường cho qua. Tuy nhiên, sự thông cảm chỉ ở một chừng mực nhất định, nếu thương tật gây ra là nghiêm trọng hoặc xảy ra những hậu quả nghiêm trọng khác thì sẽ xem xét xử lý người đã đánh đập, hành hạ đối tượng trộm cắp.
Trong vụ này, việc bắt trộm của cha con anh Trình và giao cho chính quyền là đúng. Tuy nhiên, quá trình bắt, giữ, cha con anh Trình đã đánh, cột, treo người bị bắt là không đúng. Nếu cha con anh Trình đánh tên trộm gây thương tích nghiêm trọng thì cơ quan cảnh sát điều tra có thể trưng cầu giám định tỉ lệ thương tật để xem xét về tội cố ý gây thương tích hoặc tội danh khác phù hợp.
Còn nếu hậu quả hai cha con anh Trình gây ra không nghiêm trọng thì không cần thiết phải truy cứu trách nhiệm hình sự vì nguyên nhân vụ việc xuất phát từ sự bức xúc do đối tượng trộm gây ra. Riêng tội danh bắt, giữ người trái pháp luật mà Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Chợ Lách áp dụng, tôi cho rằng không phù hợp.
Một kiểm sát viên cao cấp VKSND Tối cao
_______________________________________
Không cần thiết phải xử hình sự
Tôi không đồng ý với cách xử lý của Cơ quan CSĐT Công an huyện Chợ Lách trong vụ này. Cha con anh Trình bắt trộm, đây thuộc trường hợp bắt người phạm tội quả tang, người dân nào cũng có quyền bắt để giao cho cơ quan công an. Như vậy việc cha con anh Trình bắt người là đúng pháp luật.
Vậy còn việc giữ người từ 2h30 đến 4h 40 có phải là hành vi giữ người trái pháp luật không? Thời điểm bắt trộm chưa có cơ quan nhà nước nào làm việc, anh Trình cũng đã gọi cho trưởng ấp nhưng không được, vậy nếu muốn giao thì giao cho ai? Trong khi đó, lỗi của người phạm tội bắt, giữ người trái pháp luật là lỗi cố ý, hướng đến xâm phạm quyền tự do thân thể của người bị hại. Việc giữ người của cha con anh Trình không có chủ đích từ trước, do kẻ trộm vào nhà, cha con anh Trình bắt được thì phải cột, phải giữ lại chứ.
Tôi cho rằng việc xử lý hình sự, khởi tố hai cha con anh Trình về tội bắt, giữ người trái pháp luật là không cần thiết. Việc làm của cơ quan CSĐT có thể gây ảnh hưởng không tốt đến phong trào toàn dân phòng, chống, đấu tranh với tội phạm.
