|
|
Người trẻ ở Mỹ tuyệt vọng vì không thể tìm công việc liên quan công nghệ. Ảnh: Pexels. |
Lớn lên gần Thung lũng Silicon, Manasi Mishra, cựu sinh viên Đại học Purdue, từng tin vào thông điệp quen thuộc từ các lãnh đạo công nghệ: “Chỉ cần học lập trình, chăm chỉ và lấy bằng Khoa học máy tính, bạn sẽ có mức lương khởi điểm sáu con số".
Niềm tin đó đã thôi thúc cô gái trẻ tập viết trang web đầu tiên khi còn tiểu học, học tin học nâng cao ở trung học và chọn ngành Khoa học máy tính tại Đại học Purdue.
Thế nhưng, sau một năm miệt mài tìm việc và thực tập, Mishra tốt nghiệp tháng 5 vừa qua mà không nhận được bất kỳ lời mời làm việc nào. Công ty duy nhất liên hệ phỏng vấn là chuỗi đồ ăn nhanh Chipotle.
Thất nghiệp hàng loạt
Từ đầu thập niên 2010, tỷ phú công nghệ, lãnh đạo tập đoàn và cả tổng thống Mỹ liên tục kêu gọi giới trẻ học lập trình, hứa hẹn tương lai tươi sáng với mức lương khởi điểm hơn 100.000 USD, kèm theo thưởng và cổ phiếu. Thậm chí, ông Brad Smith, lãnh đạo Microsoft, từng khẳng định sinh viên mới tốt nghiệp sẽ nhận 15.000 USD tiền thưởng và cổ phiếu trị giá 50.000 USD.
 |
| Mishra tốt nghiệp ngành Khoa học máy tính nhưng công ty duy nhất liên hệ phỏng vấn là chuỗi đồ ăn nhanh Chipotle. Ảnh: New York Times. |
Những lời hứa ấy cùng sức hút của ngành công nghệ khiến số sinh viên ngành Khoa học máy tính tại Mỹ năm 2024 vượt 170.000 người, gấp đôi năm 2014, New York Times dẫn lại số liệu do Hiệp hội Nghiên cứu Máy tính công bố sau khi khảo sát hơn 200 trường đại học.
Nhưng hiện thực đã thay đổi. Sự trỗi dậy của công cụ lập trình trí tuệ nhân tạo (AI) cộng với làn sóng sa thải tại Amazon, Intel, Meta, Microsoft… đã thu hẹp cơ hội việc làm của người trẻ. “Tấm vé vàng” cho sự nghiệp giờ trở thành thử thách khắc nghiệt.
Theo Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York, tỷ lệ thất nghiệp của sinh viên mới tốt nghiệp ngành Khoa học máy tính hiện ở mức 6,1% còn ngành Kỹ thuật máy tính là 7,5%, cao gấp đôi ngành Sinh học hoặc Lịch sử mỹ thuật - những ngành vốn bị cho là không có triển vọng tìm việc.
“Ba, bốn năm trước, sinh viên tin học nhận hàng loạt lời mời làm việc. Bây giờ, ngay cả những người giỏi cũng phải vật lộn”, ông Jeff Forbes, cựu Giám đốc chương trình Giáo dục khoa học máy tính tại Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ, nhận định.
Vỡ mộng
Thị trường làm việc bất ổn, hơn 150 sinh viên và cựu sinh viên từ bang Maryland, Texas, Washington, Cornell, Stanford… kể với New York Times rằng họ đã nộp hàng trăm, thậm chí hàng nghìn hồ sơ nhưng chỉ nhận về sự im lặng.
Quy trình tuyển dụng ở các công ty công nghệ thường kéo dài và khắt khe, gồm các bước như làm bài kiểm tra lập trình trực tuyến, vượt qua vòng lập trình trực tiếp, phỏng vấn nhiều vòng.
Thế nhưng, với nhiều người, hành trình này thường kết thúc bằng sự thất vọng, thậm chí là bị ngó lơ hoàn toàn. Một số người cảm thấy bị “thao túng tâm lý” về triển vọng nghề nghiệp, số khác mô tả trải nghiệm tìm việc rất “ảm đạm”, “nản lòng” và “gây ảnh hưởng tinh thần”.
 |
| Zach Taylor đã gửi hồ sơ hơn 5.700 lần nhưng không tìm được việc. Ảnh: New York Times. |
Zach Taylor (25 tuổi), từng học Khoa học máy tính tại Đại học Oregon State vì đam mê lập trình game, cho biết từ khi tốt nghiệp năm 2023, anh đã gửi 5.762 hồ sơ xin việc nhưng chỉ nhận được 13 lời mời phỏng vấn và không có lời mời làm việc toàn thời gian nào.
Công ty điện tử nơi anh từng thực tập không thể tuyển dụng, trong khi đơn xin làm tại McDonald’s cũng bị từ chối vì “thiếu kinh nghiệm”. Hiện, Taylor sống cùng gia đình ở bang Oregon, nhận trợ cấp thất nghiệp và duy trì động lực bằng cách phát triển dự án phần mềm cá nhân.
Sự trỗi dậy của các công cụ lập trình AI đang thu hẹp nhu cầu tuyển kỹ sư phần mềm cấp thấp - những vị trí vốn dành cho sinh viên mới ra trường.
Bàn về vấn đề này, bà Tracy Camp, Giám đốc Hiệp hội Nghiên cứu Máy tính, cho rằng nhiều cử nhân Khoa học máy tính chịu tác động nặng nề vì chưa được đào tạo kỹ năng sử dụng công cụ AI - điều mà nhà tuyển dụng hiện tìm kiếm.
Một số sinh viên rơi vào “vòng lặp tuyệt vọng AI” khi dùng AI để sửa và gửi hàng loạt hồ sơ, trong khi nhà tuyển dụng cũng dùng AI để sàng lọc và loại bỏ ứng viên.
Nhưng thực tế, vấn đề không hẳn nằm ở việc viết hồ sơ bằng AI. Audrey Roller, tốt nghiệp ngành Khoa học dữ liệu tại Đại học Clark, chọn nhấn mạnh yếu tố sáng tạo cá nhân trong hồ sơ và tự viết tay thay vì dùng chatbot. Tuy nhiên, cô nhận email từ chối chỉ sau 3 phút nộp đơn.
Ngay cả với việc làm công nghệ trong chính phủ, trở ngại cũng không ít. Jamie Spoeri, tốt nghiệp Đại học Georgetown, đã gửi hơn 200 hồ sơ nhưng gặp khó vì các công ty cắt giảm ngân sách và đóng băng tuyển dụng.
Trước bối cảnh đó, nhiều người khuyến khích người trẻ chuyển hướng qua AI. Tổng thống Donald Trump đã công bố kế hoạch hành động quốc gia về AI nhằm khuyến khích sinh viên tham gia lĩnh vực này. Microsoft cũng tuyên bố cung cấp 4 tỷ USD công nghệ và ngân sách đào tạo AI, đồng thời đánh giá tác động của AI đối với giáo dục khoa học máy tính.
Dù vậy, với một số người, hành trình tìm việc đã mở ra hướng đi mới. Mishra không trúng tuyển tại Chipotle nhưng công việc phụ làm beauty influencer trên TikTok đã giúp cô nhận ra bản thân hứng thú với mảng tiếp thị và bán hàng công nghệ. Sau khi nộp hồ sơ trực tiếp, cô được một công ty mời làm và sẽ bắt đầu công việc ngay trong tháng này.
Thị trường lao động thay đổi chóng mặt, để tồn tại, con người cần học tập suốt đời. Trong bối cảnh đó, tạp chí Tri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả cuốn Học tập suốt đời của tác giả Michelle R.Weise.
Tác phẩm cung cấp cho độc giả những đánh giá về thị trường lao động tương lai, những giải pháp cho nhu cầu vừa học vừa làm đang ngày một tăng, cùng với đó là đưa ra những cách kết nối để quá trình chuyển đổi “học-làm” diễn ra thuận lợi hơn. Từ đó, tác giả nêu lên vai trò của việc học tập suốt đời.
