Vaccine Covid-19 'made in Vietnam' vượt tiến độ dự kiến

Dự án được đánh giá có ý nghĩa hơn khi thế giới đang đối mặt với nguy cơ của làn sóng Covid-19 thứ 2.

Vượt tiến độ 2 tháng

Giữa tháng 6, ThS Mạc Văn Trọng - Công ty TNHH Vắc xin và sinh phẩm số 1 (Vabiotech), Bộ Y tế - nhận tin từ TS Đỗ Tuấn Đạt (Chủ tịch Vabiotech) rằng, dự án nghiên cứu, sản xuất vaccine phòng Covid-19 đã có kết quả. Vaccine dự tuyển có tính sinh miễn dịch khá cao.

Với ông Trọng và nhóm nghiên cứu, kết quả này mang ý nghĩa sống còn. Dự án nghiên cứu, sản xuất vaccine phòng Covid-19 họ theo đuổi đang đi đúng hướng và ghi nhận kết quả bước đầu. “4 tháng quên ăn quên ngủ của chúng tôi đã được đền đáp”, nhà nghiên cứu Vabiotech chia sẻ.

Các nhà khoa học lấy mẫu trên chuột.

Trước đó, ngày 15/5 và 29/5, 2 lô mẫu huyết thanh của 50 con chuột đã tiêm dự tuyển vaccine Covid-19 lần lượt được gửi sang Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương (VSDTTW) để đánh giá. Bằng việc tiêm so sánh với chủng virus hoang dại đã bất hoạt cho chuột, viện xác định các mẫu huyết thanh cho đáp ứng kháng thể, trong đó có những mẫu đáp ứng khá cao.

“Đây là cơ sở để phát triển thành vaccine hoàn chỉnh”, PGS.TS Nguyễn Lê Khánh Hằng - Phó trưởng khoa Virus, Viện VSDTTW - nhận định.

Với kết quả này, Vabiotech vượt tiến độ 2 tháng của giai đoạn 1 quan trọng nhất trong quá trình nghiên cứu sản xuất vaccine Covid-19. Tiếp theo, vaccine dự tuyển được phát triển hoàn chỉnh, ổn định và đủ tiêu chuẩn sử dụng cho người. Nhóm nghiên cứu sẽ xây dựng quy trình sản xuất thương mại để đáp ứng quy mô sản xuất hàng triệu, thậm chí chục triệu liều.

Không nóng vội trước thông tin nhiều nước bắt đầu thử nghiệm vaccine Covid-19 trên người, nhưng các nhà khoa học Việt Nam đang chạy đua với thời gian, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đối mặt với nguy cơ của làn sóng Covid-19 thứ 2. Theo các nhà nghiên cứu, Việt Nam không đặt mục tiêu dẫn đầu nhưng sẽ đón đầu nhờ kế thừa kinh nghiệm của thế giới ứng phó với loại virus mới SARS-CoV-2.

Quá trình nghiên cứu vaccine Covid-19 tại Việt Nam hứa hẹn vượt tiến độ dự kiến.

“Để cho ra đời vaccine hoàn chỉnh cần 9-12 tháng nữa, nhưng chúng tôi đang nỗ lực rút ngắn thời gian này. So với mức trung bình 10 năm của một vaccine bình thường, thời gian 18-24 tháng phát triển vaccine là một thành tựu đáng nể”, đại diện Vabiotech chia sẻ.

Cũng theo đại diện Vabiotech, dự án lần này không dừng lại ở việc cho ra đời vaccine thế giới trông đợi. Mục tiêu lớn hơn là tăng tính chủ động cho Việt Nam, đặc biệt với vaccine phòng đại dịch. Trường hợp virus corona mới gây đại dịch ở người, công nghệ sẵn có góp phần đẩy nhanh tiến độ cho ra đời vaccine.

“Khi một quốc gia có vaccine thương mại, họ sẽ ưu tiên bảo vệ người dân trong nước. Đơn cử trong đại dịch cúm A/H1N, việc mua một liều vaccine đã khó, chưa kể đến số lượng hàng triệu liều. Vì thế, tính chủ động vaccine rất quan trọng”, ThS Mạc Văn Trọng lý giải.

Hai nghiên cứu về SAR-CoV 2 có kết quả tốt

Sau chục năm tham gia và đứng chính nhiều công trình nghiên cứu, sản xuất vaccine, ThS Mạc Văn Trọng chia sẻ đây là dự án đặc biệt nhất. Ngoài bối cảnh “virus thế kỷ” có nguy cơ nhấn chìm thế giới, những thách thức lần đầu nhóm nghiên cứu phải trải qua tạo nên khác biệt.

Dự án khởi đầu thuận lợi do kinh phí tài trợ thuộc diện khẩn cấp từ quỹ VinIF thuộc Tập đoàn Vin Group, nhằm ứng phó đại dịch quy mô toàn cầu. Nhiều công đoạn nghiên cứu thực hiện tại Phòng thí nghiệm của Đại học Bristol (Anh) từ đầu tháng 2 với mục tiêu đẩy nhanh tiến độ.

Tuy nhiên, dự án từng đứng trước nguy cơ đổ bể khi châu Âu bị phong tỏa, toàn bộ hoạt động nghiên cứu phải tạm dừng. Lường trước nguy cơ này, nhóm nghiên cứu làm việc gần như 24/7, mỗi ngày ngủ vài tiếng để kịp hoàn thành kế hoạch. Các thành viên vừa rời đi, nước Anh có lệnh phong tỏa và đến Việt Nam sát thời điểm đóng cửa đường hàng không hồi cuối tháng 3.

Các nhà khoa học làm việc hết công suất nghiên cứu vaccine.

“Chúng tôi chịu áp lực rất lớn. Lo ngại nhất là không chuyển được mẫu về Việt Nam, kết quả nghiên cứu gần 2 tháng trời có thể đổ sông đổ biển”, ThS Trọng nhớ lại quãng thời gian khó khăn nhất.

Để bù tiến độ 14 ngày gián đoạn vì cách ly tập trung sau khi về nước, nhóm nghiên cứu tiếp tục làm việc với cường độ gấp đôi. Phòng thí nghiệm Vabiotech khi đó trở thành “phòng cách ly để nghiên cứu” của những nhà khoa học trở về từ Anh. Nhờ vậy, một tháng sau, dự tuyển vaccine hoàn thành để tiêm thử nghiệm trên chuột.

Công nghệ Vabiotech sử dụng là vector virus, thay vì công nghệ bất hoạt hay sống giảm độc lực truyền thống. Vector virus đa năng, cho hiệu suất sản xuất cao, không phụ thuộc vào việc nuôi cấy toàn thể tác nhân gây bệnh, phù hợp với vaccine đại dịch.

“Nhờ nguồn kinh phí tài trợ, công ty nâng cấp hệ thống nuôi cấy tế bào Bioreactor vốn được trang bị gần 10 năm trước. Model thế hệ mới thích ứng hơn với công nghệ vector virus đang dùng”, TS Đỗ Tuấn Đạt, Chủ tịch Vabiotech, tiết lộ.

Theo tác giả nhiều nghiên cứu phát triển vaccine “made in Vietnam”, dự án của Vabiotech có thể tăng tốc do hưởng lợi từ kết quả của đề tài nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học của virus SARS-CoV-2 Viện VSDTTW đang triển khai. Đây là dự án cấp bách do quỹ VinIF tài trợ khi Covid-19 mới bùng phát. Nhờ thông tin giải mã, Việt Nam có thể làm chủ tình hình.

“Việt Nam trở thành điểm sáng của thế giới về phòng chống và kiểm soát dịch bệnh. Chúng tôi kỳ vọng vào thắng lợi tiếp theo, trong đó có vaccine Covid-19 ‘made in Vietnam’”, TS Đỗ Tuấn Đạt đặt mục tiêu.