Vẫn tiếp tục với dòng phim độc lập kinh phí thấp nhưng Nguyễn Đức Minh đã có sự thay đổi trong cách tiếp cận đề tài và thể loại. Vai diễn đổi đời hấp dẫn hơn về mặt giải trí, nhưng so với Chạm, sự tinh tế trong nghệ thuật kể chuyện và xây dựng nhân vật đã có phần giảm sút.
Trước tiên, cần giới thiệu một chút về tiểu sử của đạo diễn Nguyễn Đức Minh, một tài năng trong cộng đồng làm phim hải ngoại tại Mỹ. Minh đã từng học trường nghệ thuật UC Berkeley, nơi anh khám phá ra tình yêu của mình cho công việc viết lách.
Trong thời gian này, anh đã có một số truyện ngắn được in trên các tờ tạp chí về văn học có uy tín tại Mỹ. Một trong những truyện ngắn đặc sắc nhất của anh: Tale of Apricot còn được đề cử giải thưởng văn chương nổi tiếng O.Henry.
Sau đó, Nguyễn Đức Minh tiếp tục tốt nghiệp USC chuyên ngành làm phim, nơi anh nhận được học bổng Jeffrey Jones nhờ sự xuất sắc trong viết kịch bản điện ảnh. Bộ phim ngắn tốt nghiệp Sunshine đã nhận được nhiều đánh giá tích cực khi tham dự các LHP tại Los Angeles, San Francisco, New York và Seattle.
Để nuôi dưỡng tình yêu với điện ảnh, Minh đã làm công việc dựng phim cho một số show truyền hình nổi tiếng trên các kênh MTV, ABC, NBC, Lifetime, Style, Sundance Channel…
Bảy năm và hai bộ phim
Chạm (Touch), bộ phim dài đầu tay của anh, ra mắt vào năm 2011, lập tức nhận được nhiều đánh giá tích cực của một số tờ báo điện ảnh và đoạt được 5 giải thưởng tại LHP quốc tế Boston và một số LHP khác tại Mỹ. Bộ phim cũng nhận được nhiều phản hồi tích cực khi trình chiếu tại Việt Nam.
 |
| Vai diễn đổi đời là phim thứ hai của Nguyễn Đức Minh, ra rạp khoảng 7 năm sau Chạm. |
Với một kịch bản giàu tính nguyên bản và đào sâu được vào nội tâm của nhân vật, Chạm là bộ phim kể về mối quan hệ giữa hai con người cô đơn và đều đối mặt với những vấn đề riêng tư trong cuộc sống.
Dịu dàng và chậm rãi, ống kính máy quay của Nguyễn Đức Minh dẫn dắt người xem đến gần hơn với nỗi niềm riêng của mỗi nhân vật, giữa một cô thợ làm móng người Việt và một anh chàng thợ máy người Mỹ có bàn tay luôn lấm lem dầu mỡ.
Có điều, Nguyễn Đức Minh biết cách khước từ lối mòn để không biến bộ phim của mình trở thành một tác phẩm lãng mạn khuôn sáo nhờ những quan sát tinh tế và cách kể chuyện đầy tính riêng tư của anh.
Vì vậy mà những va chạm giữa hai nhân vật chính trong bộ phim này không phải để khỏa lấp đi sự trống trải và cô đơn của hai nhân vật, hay thậm chí biến thành những màn câu khách rẻ tiền bằng sex mà là một sự quan sát và thăm dò chiều sâu nội tâm của nhân vật và tiếp thêm cho họ nguồn năng lượng sống mà tưởng hai nhân vật đã nguội lạnh ở đầu bộ phim.
Chạm vì vậy mà có sự lấp lánh của một bộ phim đầu tay và khiến người xem ngạc nhiên về cách tạo dựng không khí điện ảnh mang tính riêng tư và có chiều sâu của Nguyễn Đức Minh, điều mà tôi luôn thấy rất hiếm ở các đạo diễn điện ảnh người Việt.
Những tưởng sau Chạm, Nguyễn Đức Minh sẽ bắt tay ngay vào bộ phim thứ 2. Bởi ngay từ thời điểm 7 năm trước, khi trả lời phỏng vấn trên báo chí Mỹ, tôi đã đọc được thông tin anh đã hoàn hiện kịch bản thứ 2, một bộ phim lãng mạn kinh dị với một cú twist bất ngờ ở cuối phim mà anh hi vọng khán giả sẽ vừa xúc động vừa bị sốc trong cùng một thời điểm.
Sau một lần trở về Việt Nam với dự định làm phim nhưng dự án không thành, Nguyễn Đức Minh quay trở về Mỹ để tiếp tục công việc dựng phim cho các đài truyền hình. Và năm 2018 này, anh mới tiếp tục trình chiếu bộ phim thứ 2, với kịch bản đã hoàn thiện từ 7 năm trước. Đó chính là Vai diễn đổi đời (Actress Wanted), bộ phim được trình chiếu rộng rãi tại Việt Nam từ cuối tuần này.
So với những đạo diễn Việt kiều cùng thế hệ trở về nước làm phim như Charlie Nguyễn, Victor Vũ với trên dưới 10 phim trong một thập niên qua, trong đó có nhiều bộ phim lập kỷ lục phòng vé nhờ tính giải trí và đại chúng; Nguyễn Đức Minh chọn làm phim với những câu chuyện nhỏ, riêng tư về đề tài cộng đồng người Việt tại Mỹ và vẫn đi theo dòng phim độc lập.
Như Minh thừa nhận trong buổi ra mắt phim, anh không phải là người quảng giao và chỉ phù hợp với những bộ phim mang tính riêng tư. Vì tính cách và sự lựa chọn này, Nguyễn Đức Minh chỉ làm được 2 bộ phim trong suốt 7 năm qua.
Tác phẩm độc lập đúng nghĩa
Vẫn tiếp tục đề tài về mối quan hệ kỳ lạ giữa hai con người xa lạ đều phải đối mặt với những vấn đề riêng tư trong cuộc sống cá nhân của họ, Vai diễn đổi đời có lối tiếp cận ban đầu khá gần với Chạm.
Nhưng càng lúc, bộ phim thứ 2 của Nguyễn Đức Minh càng đi xa khỏi bộ phim đầu tay của anh. Sự thay đổi này rõ ràng là một tính toán có chủ đích của đạo diễn để không lặp lại thành công của chính mình.
Bộ phim mở đầu với một loạt các hình ảnh của những nữ diễn viên trẻ vô danh đi “casting” để tìm cơ hội cho mình tại kinh đô điện ảnh Hollywood. Phần mở đầu khá sáng tạo này phần nào gợi nhớ đến hình ảnh của cô nữ diễn viên trẻ Mia (Emma Stone) lúc đang còn vô danh trong bộ phim La La Land của Damien Chazelle vài năm trước.
 |
| Vai diễn đổi đời là một tác phẩm điện ảnh độc lập đúng nghĩa. |
Trong số những diễn viên vô danh tìm cơ hội đổi đời đó có Mai (Thiên Nguyễn đóng), một cô gái Việt kiều sống ở California đang chật vật với cuộc sống cơm áo đời thường để theo đuổi giấc mơ diễn viên - nghề nghiệp mà bố mẹ cô không hề mong muốn.
Nợ tiền nhà chưa trả, trong khi không muốn ngửa tay xin tiền của bố mẹ, Mai tình cờ đọc được đoạn quản cáo tuyển diễn viên trên báo. Tìm đến địa chỉ casting, Mai bắt gặp một cô gái đi như chạy ra khỏi ngôi nhà với dáng vẻ hấp tấp và không trả lời câu hỏi của cô.
Ngay từ đầu phim, Nguyễn Đức Minh đã tạo dựng cho bộ phim một không khí bí ẩn và có tính dự báo những bất ngờ liên tục tiếp diễn về sau.
Người đăng tuyển diễn viên là ông Vũ (Long Nguyễn), một người đàn ông giàu có sống cô độc và có cách hành xử khá kỳ dị. Ông tuyển diễn viên không phải vì mục đích làm phim mà đơn giản là vì mục đích cá nhân, muốn tìm một người đóng vai người vợ quá cố của ông để chuẩn bị cho lễ kỷ niệm ngày cưới 30 năm của họ.
Nữ diễn viên đó không cần giống vợ ông, nhưng phải có phần nào đó tương đồng với tâm hồn của vợ ông. Và Mai thuyết phục ông về sự đồng điệu này, qua cách hành xử và trò chuyện của cô. Mai ban đầu có vẻ bất ngờ trước đề nghị kỳ dị của ông Vũ.
Tuy nhiên, số tiền cát xê khá lớn và công việc đơn giản khiến cô gật đầu đồng ý, cho dù người bạn cùng phòng với Mai cảnh báo về công việc kỳ quái này. Mối quan hệ ban đầu giữa Mai và ông Vũ diễn ra khá êm đẹp, nhất là khi Mai giúp ông Vũ tái hiện lại những kỷ niệm ngọt ngào giữa ông và vợ ông thời họ mới gặp nhau.
Nhưng dần dần, khi tái hiện lại những kỷ niệm gần cuối cùng, vai diễn kỳ lạ ấy đã thay đổi cuộc đời của Mai theo cách mà cô không hề ngờ đến.
Được quay trong vòng 18 ngày với bối cảnh nội là chủ yếu (ngôi nhà của ông Vũ), Vai diễn đổi đời đích thực là một tác phẩm điện ảnh độc lập kinh phí thấp và thậm chí còn thấp hơn nhiều bộ phim quay tại Việt Nam. Điều này có thể nhận thấy rõ qua bối cảnh, phục trang nhân vật hay số lượng diễn viên tham gia bộ phim.
Giải trí hơn, nhưng…
Long Nguyễn, nam diễn viên Việt kiều tài năng, cũng là anh trai của đạo diễn Nguyễn Đức Minh, có lối diễn xuất điềm tĩnh và làm chủ nhân vật rất tốt. Anh đã từng gây dấu ấn với những vai diễn trong các bộ phim của đạo diễn Việt kiều thực hiện tại Mỹ như Vượt sóng (Hàm Trần) hay Chạm của Nguyễn Đức Minh.
 |
| Phim gây tò mò và giải trí hơn, nhưng thiếu tinh tế so với Chạm. |
Nhưng Thiên Nguyễn, nữ diễn viên Việt kiều ít kinh nghiệm diễn xuất có vẻ hơi quá sức với vai Mai, một vai diễn chính xuyên suốt từ đầu tới cuối phim. Cách biểu cảm đôi lúc hơi vụng về hoặc nhả thoại gượng gạo khiến vai diễn của cô mất điểm trong đoạn cao trào nhất của bộ phim.
Nhờ tài năng kể chuyện và cách tạo dựng không khí kỳ bí của một bộ phim thuộc dòng lãng mạn, kinh dị, hình sự, Vai diễn đổi đời hấp dẫn người xem hơn so với Chạm và khiến khán giả tò mò không biết điều gì chờ đợi họ ở phía trước.
Tuy nhiên, ý muốn tạo sự khác biệt cho bộ phim dường như cũng khiến Nguyễn Đức Minh đánh mất vẻ đẹp của sự tự nhiên và tính nguyên bản trong kịch bản như bộ phim trước.
Sự thay đổi chóng vánh tâm lý nhân vật, cách tạo dựng không khí phim từ thay đổi đột ngột từ lạ lùng, kỳ quái ở đầu phim chuyển sang ngọt ngào ấm áp ở giữa phim rồi cuối cùng là gây sốc ở cuối phim đều thiếu sự chuẩn bị chu đáo hay phát triển một cách liền mạch, điều mà Nguyễn Đức Minh làm rất tốt ở bộ phim đầu tay, khiến cho Vai diễn đổi đời càng về sau càng lộ rõ bàn tay sắp đặt của biên kịch và đạo diễn.
Từ một đạo diễn luôn từ chối công thức ở bộ phim đầu tay, sang bộ phim thứ 2, phần nào đó, ta đã thấy anh lại sa vào công thức.
