Chỉ sau hơn một ngày đăng tải, clip nói về hot girl Thạch Trang của YouTuber Yo Bae (tên thật: Hải Anh) đã đạt hơn 1,3 triệu lượt xem. "48 phút bóc phốt nàng thơ Thạch Trang" trở thành chủ đề gây sốt khắp các nền tảng mạng xã hội khác như Threads, Facebook, TikTok với hàng chục nghìn thảo luận.
"Thạch Trang my20s: Bộ mặt thật của nàng thơ du học sinh Đức" - ngay từ tiêu đề, video trên kênh YouTube Yo Bae đã đánh trúng vào tâm lý tò mò của dân mạng, đặc biệt những người có theo dõi ồn ào của Thạch Trang từ tháng 6. Nhiều người cho biết "xem hết, không tua giây nào".
Thực tế, nội dung bóc phốt như của Yo Bae không mới, song luôn có sức hút trên mạng xã hội, đặc biệt nền tảng chia sẻ clip dài như YouTube. Có nhiều yếu tố khiến kiểu content này viral như sự tò mò về đời tư người nổi tiếng, tâm lý FOMO (sợ bỏ lỡ) hay cơ chế ưu tiên nội dung gây sốc của nền tảng.
Vì sao gây sốt?
Ồn ào của Thạch Trang (tên thật Nguyễn Thạch Phương Trang, sinh năm 1998), được mệnh danh "nàng thơ du học sinh", nổ ra vào cuối tháng 5. Cô bị tố đạo nhái tranh của họa sĩ người Nhật Bản, nhưng nói mình tự thiết kế để đem in tặng cho fan trong buổi gặp gỡ. Loạt "phốt" đời tư cũng đồng loạt bị dân mạng đào xới.
Ngày đầu tháng 6, Thạch Trang đăng bài giải thích, mở đầu với câu "xin lỗi vì bị phát hiện", lập tức thổi bùng cơn giận dữ của người theo dõi. Sau đó, cô nàng đăng thêm hai bài xin lỗi vào ngày 19 và 27/6, song vẫn không được chấp nhận.
 |
| Video về "Bộ mặt thật của nàng thơ du học sinh Đức" của Yo Bae hút triệu view sau thời gian ngắn. Ảnh: Yo Bae/Facebook. |
Sau 3 tháng kể từ ồn ào, Thạch Trang biến mất khỏi mạng xã hội, không đăng nội dung mới và lượng follow sụt giảm. Tưởng chừng sự việc đã dừng lại, cho đến khi Yo Bae đăng video dài hơn 48 phút "vén màn" lại và cái tên Thạch Trang tiếp tục gây tranh cãi.
Trong video của mình, Yo Bae đưa ra 14 đề mục, lần lượt chứng mình Thạch Trang không hoàn hảo như cô xây dựng. Từ chuyện đạo tranh, lợi dụng tình cảm của fan để thuê tình nguyện viên giá rẻ, bán merch "giá trên trời", thái độ làm việc thiếu chuyên nghiệp... đều được bóc mẽ kèm bằng chứng mà YouTuber này thu thập được.
Với những người đã theo dõi ồn ào về Thạch Trang từ lâu có thể nhận thấy nội dung của Yo Bae không mới, thực tế đang tổng hợp lại những "phốt" đã lan truyền trên Threads hay TikTok trước đây. Nhiều bằng chứng là ảnh chụp màn hình bình luận công khai.
Tuy nhiên, qua sự sắp xếp nội dung, kèm cách phân tích chặt chẽ của Yo Bae, clip nhanh chóng viral.
Những lời bình thú vị của Yo Bae cũng khiến cảm xúc của người xem bùng nổ. Nhiều câu nhận xét về Thạch Trang được cắt ra và viral trên Facebook như: "Vì bạn only live once (chỉ sống một lần) nên mới phải cẩn thận, khi nào live twice (sống hai lần) thì muốn làm gì thì làm", hay "ambassador (đại sứ) cái gì, embarrassing (đáng xấu hổ) thì có".
Yo Bae cũng thừa nhận cô và Thạch Trang không quen biết, cô chỉ lên tiếng vì cảm thấy một người có sức ảnh hưởng đang ảnh hưởng xấu đến tư duy của fan. YouTuber này khẳng định đã tắt tính năng kiếm tiền để cho thấy không phải bóc phốt vì lợi ích riêng.
Những lập luận trên khiến dân mạng tin rằng Yo Bae đang đứng lên vì chính nghĩa. Nội dung của cô được số đông tán dương, ủng hộ. Sau khi clip bóc phốt viral, nhiều dân mạng đã tràn vào trang cá nhân của Thạch Trang để bình luận chỉ trích.
 |
| Hình tượng nàng thơ hoàn hảo của Thạch Trang sụp đổ. Ảnh: Thạch Trang/Instagram. |
Sức hút của nội dung bóc phốt
Không riêng video bóc phốt Thạch Trang, dân mạng rõ ràng dễ bị cuốn vào các nội dung tiết lộ đời tư người nổi tiếng, đặc biệt khi các ngôi sao có hình tượng hoàn hảo bị bóc mẽ mặt tối.
Hồi tháng 3, mạng xã hội Việt Nam bùng nổ với màn Ngọc Kem (Trần Nguyễn Hồng Ngọc) cùng nhiều sao nữ bóc phốt treamer ViruSs (Đặng Tiến Hoàng) ngoại tình, "bắt cá nhiều tay". Livestream đối chất giữa các bên vào tối 28/3, với sự xuất hiện của rapper Pháo (Nguyễn Diệu Huyền) đã hút hơn 1,4 triệu mắt xem cùng lúc. Thậm chí,Cục Phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử đã phải gọi điện cho ViruSs yêu cầu dừng livestream.
Trên thế giới, nhiều kênh nội dung kiếm bộn tiền từ nội dung bóc phốt người nổi tiếng, đặc biệt tại Hàn Quốc. Kênh YouTube Taldeok Camp (hay Sojang), chuyên bóc phốt nghệ sĩ, đã kiếm lợi nhuận 250 triệu won (khoảng 180.000 USD) trong 2 năm. Viện nghiên cứu Garosero (Garo Sero Institute) cũng thu lợi "khủng" từ người xem, có lần nhận 19,7 triệu (hơn 14.000 USD) won chỉ sau một video kêu gọi.
Những con số trên cho thấy sức hút của nội dung "bóc phốt" trên mạng xã hội, nhất là trên nền tảng chia sẻ video dài như YouTube. Thực tế, nhiều nền tảng như YouTube, TikTok hay Threads có cơ chế đẩy nội dung gây tranh cãi.
 |
| Màn bóc phốt ngoại tình của ViruSs từng gây sốt mạng vào tháng 3. Ảnh: Diệu Huyền, ViruSs/Facebook. |
Cụ thể, các nền tảng ưu tiên bài đăng có yếu tố "rage bait" (tạm dịch: khiêu khích). Nội dung càng cố tình gợi giận, gây tranh cãi, kích thích cảm xúc mạnh càng khiến người xem phản ứng dữ dội (bình luận, chia sẻ, "đào" thêm bằng chứng).
Yếu tố tâm lý của người xem cũng đóng vai trò quan trọng trong sự phổ biến của loại nội dung này.
Dưới góc độ tâm lý học, theo giáo sư Frank McAndrew của trường Đại học Knox (Mỹ), bộ não của con người dễ bị hấp dẫn bởi các thông tin đời tư người khác như một hình thức sinh tồn xã hội.
Từ thời đồ đá, tổ tiên của loài người sống trong những cộng đồng nhỏ, nơi mọi người đều biết nhau. Họ ghi nhớ các đặc điểm, chi tiết của nhau để cùng tồn tại. Điều này lý giải sự quan tâm giữa các cá nhân về nhau.
Sự xuất hiện của một người hoặc một nhóm người ngoài được coi là hiện tượng lạ và không mong muốn, thậm chí bị coi là kẻ thù. Như vậy, họ phải giải mã xem ai là đối tác đáng tin cậy hoặc không.
Trong thời kỳ bùng nổ mạng xã hội, tâm lý FOMO (Fear of Missing Out - nỗi sợ bỏ lỡ) cũng chi phối khiến người dùng bị cuốn vào các cuộc thảo luận vì sợ bị đứng ngoài xu hướng. Khi nội dung bóc phốt về người nổi tiếng như Thạch Trang thành từ khóa hot, nó lập tức khiến càng nhiều người tìm hiểu.
Khi theo dõi ồn ào về người nổi tiếng, nhiều người còn "kích hoạt" chế độ bàn tán và thảo luận. Tham gia đưa ý kiến, phán xét và chỉ trích về một người có danh tiếng dễ khiến họ có cảm giác "quyền lực". Chúng ta cũng dễ có cảm giác xoa dịu khi thấy một người nổi tiếng cũng có lỗi sai.
Tuy nhiên, hội chứng FOMO, được khuếch đại bởi mạng xã hội, cũng gây ra hệ lụy xấu cho người chạy theo nó. Theo báo cáo của Psychology Today, những người FOMO thường dễ bị chán nản, tổn thương lòng tự trọng, cô đơn và mặc cảm hơn. Mạng xã hội là công cụ đắc lực thúc đẩy FOMO, nó bị cáo buộc có thể gây ra căng thẳng, đố kỵ và trầm cảm.
Theo nhà tâm lý học xã hội Jonathan Haidt, trẻ em và thanh thiếu niên ngày nay phải đối mặt với một loại áp lực mà các thế hệ trước không hề biết đến: áp lực từ những lượt thích, bình luận và sự so sánh không hồi kết trên mạng xã hội. Điều này tạo ra một vòng xoáy độc hại, nơi lòng tự trọng bị gắn chặt với những con số ảo thay vì giá trị thực tế.
