Vì sao nhiều người Việt mắc viêm gan B?

Số người mắc viêm ban B tại Việt Nam ngày một tăng. Ảnh: MedlinePlus.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có khoảng 254 triệu người trên toàn cầu đang mang virus viêm gan B. Mỗi ngày, thế giới ghi nhận thêm khoảng 6.000 ca nhiễm mới và 3.500 trường hợp không qua khỏi, những con số cho thấy mức độ báo động vẫn chưa dừng lại.

Việt Nam nằm trong nhóm 10 quốc gia có gánh nặng viêm gan B cao nhất, với khoảng 6,5 triệu người nhiễm và khoảng 900.000 ca mang bệnh. Đằng sau thực trạng này là nhiều nguyên nhân, từ yếu tố y tế cho đến thói quen cộng đồng.

Tỷ lệ người mang HBV mạn tính cao trong cộng đồng

Người mắc viêm gan B có thể kiểm soát bệnh bằng thuốc kháng virus, giúp ngăn ngừa tiến triển thành xơ gan, ung thư gan và kéo dài tuổi thọ. Tuy nhiên, WHO cảnh báo phần lớn bệnh nhân không biết mình mang virus, dẫn đến bỏ lỡ cơ hội điều trị sớm.

Tại Việt Nam, chỉ khoảng 10% người nhiễm được chẩn đoán và chưa đến 1/3 trong số này được tiếp cận điều trị, phản ánh khoảng trống lớn trong công tác tầm soát và chăm sóc bệnh.

Lây từ mẹ sang con

Một trong những nguyên nhân khiến nhiều người nhiễm viêm gan B là do lây truyền từ mẹ sang con. Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ HBsAg (kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B) ở phụ nữ mang thai có thể trên 10%. Khi mẹ bị nhiễm virus viêm gan B, trẻ sơ sinh có nguy cơ lây nhiễm từ 10% đến 90% trong quá trình sinh nở.

ThS. BS. Nguyễn Quốc Chinh, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP.HCM, cho biết đây được xem là con đường lây truyền nguy hiểm nhất. Nếu trẻ bị nhiễm từ giai đoạn sơ sinh, tới 90% có khả năng trở thành người mang virus mạn tính. Khi trưởng thành, khoảng 25% trong số đó có thể đối mặt với nguy cơ tử vong vì xơ gan hoặc ung thư gan.

Hiện nay, tiêm vaccine vẫn là biện pháp phòng bệnh hiệu quả nhất. Đặc biệt, tiêm vaccine viêm gan B trong vòng 24 giờ đầu sau sinh có thể giúp ngăn chặn lây truyền từ mẹ sang con với hiệu quả 80-95%. Tuy nhiên, nhiều thống kê chỉ ra tỷ lệ tiêm vaccine viêm gan B trong 24 giờ đầu tại Việt Nam thấp hơn so với chuẩn được khuyến cáo.

Lây qua đường máu

Viêm gan B có thể lây truyền khi máu hoặc dịch cơ thể chứa virus xâm nhập vào cơ thể người lành. Nguy cơ cao xảy ra khi dùng chung kim tiêm, ống tiêm hay các dụng cụ pha chế thuốc đã nhiễm virus.

Ngoài ra, việc sử dụng chung những vật dụng có thể dính máu như bàn chải đánh răng, dao cạo râu hoặc một số thiết bị y tế như ống kim tiêm cũng tiềm ẩn nguy cơ lây bệnh. Tiếp xúc trực tiếp với máu hoặc vết thương hở của người nhiễm virus cũng là con đường dễ dẫn đến lây truyền viêm gan B.

Quan hệ tình dục không an toàn

Virus viêm gan B (HBV) hiện diện với nồng độ cao trong máu, tinh dịch và dịch âm đạo của người nhiễm. Khi quan hệ tình dục không an toàn, đặc biệt là không sử dụng bao cao su, các dịch này dễ dàng tiếp xúc trực tiếp với niêm mạc hoặc các vết trầy xước nhỏ ở bộ phận sinh dục, hậu môn hoặc khoang miệng, tạo điều kiện cho virus xâm nhập vào cơ thể.

Chủ quan với viêm gan B thể ngủ

GS.TS Nguyễn Văn Mùi, nguyên Chủ nhiệm Bộ môn Truyền nhiễm, Bệnh viện Quân y 103, cho rằng một nguyên nhân quan trọng khiến tỷ lệ viêm gan B ở Việt Nam vẫn ở mức cao là do nhiều người quá chủ quan với viêm gan B thể ngủ. Ở giai đoạn này, virus vẫn tồn tại trong cơ thể nhưng chưa phá hủy tế bào gan, các chỉ số men gan vẫn bình thường nên thường bị lầm tưởng là “thể lành tính”.

Thực tế, HBV không biến mất mà chỉ tạm thời không hoạt động. Virus có thể tái hoạt động bất kỳ lúc nào, nhất là khi sức đề kháng suy giảm. Nhiều người mang virus ở thể ngủ vẫn duy trì thói quen ăn nhiều dầu mỡ, uống rượu bia, ít khi kiểm tra sức khỏe định kỳ. Những hành vi này như “chất xúc tác” khiến virus bùng phát trở lại, gây tổn thương gan nghiêm trọng hơn và làm tăng nguy cơ xơ gan, ung thư gan.