Khi bạn đọc bài viết này, Chrysler đang kỷ niệm 100 năm thành lập. Hãng chính thức mang tên Chrysler từ ngày 6/6/1925 và đã hoạt động liên tục kể từ đó.
Khách hàng Mỹ biết đến và tin tưởng thương hiệu này, dù công ty mẹ đã làm ăn sa sút đến mức giờ đây chỉ còn bán được các mẫu minivan như Pacifica.
Buick có mặt từ năm 1899, Cadillac từ 1902 và Ford bắt đầu hoạt động từ năm 1903.
 |
| Để thành công tại thị trường Mỹ, điều tiên quyết của các hãng xe là một di sản thương hiệu bền vững và được chứng minh qua quá trình phát triển lâu dài. |
Điều thú vị là những hãng xe Mỹ này đều do một người sáng lập nên, mỗi người mang theo một tầm nhìn lớn. Walter Chrysler, Henry Ford và David Dunbar Buick – tất cả đều tin rằng họ có thể tạo ra điều gì đó đóng góp cho ngành công nghiệp ôtô.
Có lúc thành công rực rỡ, cũng có lúc thất bại thảm hại, và nhiều hãng bị mua lại bởi những tập đoàn lớn hơn, đơn giản vì cái tên vẫn còn giá trị. Điển hình như Buick – trong quá khứ từng bán lại các mẫu xe Opel đổi tên, và hiện tại là xe Trung Quốc gắn mác mới.
 |
| Dù sở hữu rất nhiều thương hiệu khác nhau, ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc đa phần là các công ty được thành lập từ những năm 2000 trở lại. |
Nhắc đến Trung Quốc, khi nhìn vào các thương hiệu lớn của nước này, chúng tôi phát hiện thêm một lý do vì sao ôtô Trung Quốc sẽ không thành công tại Mỹ.
Ở các thị trường châu Á, chúng dựa vào làn sóng tự hào dân tộc. Ở châu Âu, chúng bán được vì giá rẻ một cách khó tin. Nhưng ở Mỹ, di sản thương hiệu là thứ mà các nhà sản xuất xe Trung Quốc hoàn toàn không có.
Cách các hãng xe Trung Quốc vận hành: Tập đoàn chồng chéo
Khi nghiên cứu lịch sử ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc, bạn sẽ nhận ra hai điều: Thứ nhất, lịch sử ngành này rất ngắn, với các thương hiệu lâu đời nhất chỉ mới bắt đầu vào đầu những năm 1950. Thời điểm đó, họ chủ yếu sản xuất xe tải dựa trên thiết kế cũ của Liên Xô, vì không có nhu cầu sử dụng xe cá nhân.
Một thương hiệu khác là Hongqi (Hồng Kỳ) sản xuất xe sang chỉ dành cho cán bộ cấp cao. Thị trường xe cá nhân ở Trung Quốc chỉ thực sự bùng nổ từ đầu những năm 2000 nhờ tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ. Dưới đây là ba mô hình sở hữu chính của các hãng xe Trung Quốc:
Doanh nghiệp nhà nước hoàn toàn
Các tập đoàn này thuộc sở hữu 100% của chính phủ Trung Quốc và vận hành bởi các bộ hoặc cơ quan nhà nước. Ví dụ như FAW, Dongfeng, và Changan. Vì sản xuất và bán nhiều dòng xe khác nhau, họ buộc phải tách ra nhiều thương hiệu phụ – kiểu như Toyota tạo ra Lexus, nhưng phức tạp hơn rất nhiều.
 |
| Voyah là thương hiệu xe sang của tập đoàn nhà nước Dongfeng Motor Corporation, ra mắt lần đầu vào năm 2019. |
Lấy Dongfeng làm ví dụ: hiện hãng có liên doanh với Cummins, Nissan, Honda, Infiniti và Stellantis. Nhưng bản thân Dongfeng đã có các thương hiệu con:
- Voyah (2019): xe điện hạng sang
- M-Hero (2022): xe địa hình điện cao cấp
- Aeolus/Fengshen (2009): xe phổ thông
- Forthing (2001): sedan và crossover trung cấp
- Nammi (2020): xe điện phổ thông
Doanh nghiệp sở hữu cấp địa phương
Hãy hình dung đây là các tập đoàn hoạt động cấp tỉnh thay vì cấp quốc gia. Trung Quốc có 22 tỉnh, và mỗi nơi đều có một hoặc vài hãng xe được địa phương hậu thuẫn. Dù vẫn thuộc sở hữu nhà nước, các hãng này lại liên doanh với nhiều thương hiệu nổi tiếng như Buick, Chevrolet, Iveco, Volkswagen, Mercedes-Benz, Jaguar và Land Rover.
 |
| MG Cyberster là mẫu xe thể thao thuần điện của thương hiệu MG Motor, vốn thế thừa thương hiệu gốc từ Anh Quốc. |
Cũng giống như các tập đoàn nhà nước toàn phần, các hãng này sở hữu hàng loạt thương hiệu phụ. Ví dụ: Tập đoàn SAIC (Shanghai Automotive Industry Corporation) sở hữu tới tám thương hiệu:
- IM Motors (2020): xe năng lượng mới, hợp tác giữa Zhangjiang Hi-Tech và Alibaba Group
- Rising Auto (2021): xe điện, phát triển từ bộ phận xe điện R Auto của Roewe
- Maxus/Datong (2011): xe thương mại
- MG Motor (2006): xe du lịch, sử dụng thương hiệu MG vốn ra mắt từ năm 1924
- Roewe (2006): sử dụng công nghệ từ tập đoàn MG Rover đã giải thể từ năm 2005
- Wuling Motors (1982): xe chuyên dụng, xe điện cỡ nhỏ, linh kiện xe điện
- Baojun (2010): xe giá rẻ dựa trên thiết kế của tập đoàn GM
- Yuejin (2005): xe thương mại điện, xe tải nhẹ
Doanh nghiệp tư nhân
Những hãng xe Trung Quốc thành công nhất lại không phải do nhà nước sở hữu. BYD là nhà sản xuất xe lớn nhất với các thương hiệu con như Denza, Fangchengbao và Yangwang. GWM (Great Wall Motor) cũng có nhiều thương hiệu phụ, nổi bật nhất là việc sản xuất xe điện cho MINI trên toàn cầu. Geely thì đã quá quen thuộc – là chủ sở hữu của Volvo, Smart và từng nắm quyền với Lotus.
Năm ngoái, Trung Quốc bán được 31,4 triệu xe, trong đó 65% là xe nội địa. BYD, Geely và Chery là các thương hiệu dẫn đầu. Xuất khẩu cũng tăng gần 20%, đạt 5,86 triệu xe – vốn chỉ xếp sau Mỹ.
Trong khi đó, Mỹ phụ thuộc vào nguồn cung linh kiện từ Trung Quốc hơn bất kỳ quốc gia nào, với giá trị vượt 10 tỷ USD từ năm 2018. Đó là lý do không có chiếc xe nào là "Made in USA" hoàn toàn.
 |
| Với những chính sách mới từ chính quyền của tổng thống Donald Trump, các mẫu xe đang chuyển dịch dần sang sản xuất và lắp ráp ngay tại Mỹ. |
Chiếc xe "Mỹ" nhất hiện nay... lại là mẫu Kia EV6. Ford Mustang, mẫu xe biểu tượng cho sức mạnh và tinh thần Mỹ, chỉ sở hữu 41% linh kiện và công đoạn sản xuất đến từ Bắc Mỹ. Nhưng Mustang có một thứ mà các hãng xe Trung Quốc không bao giờ có: một cái tên mang ý nghĩa.
Khó khăn khi khởi nghiệp ngành ôtô tại Mỹ
Ngành công nghiệp ôtô Mỹ không mấy thân thiện với các thương hiệu mới. Chúng tôi từng liệt kê hàng loạt hãng khởi nghiệp xe điện thất bại. Gần đây, chỉ có Tesla, Lucid và Rivian là lọt qua được "cửa hẹp", trong khi SLATE Auto và Scout Motors vẫn chưa rõ tương lai.
Muốn thành công tại Mỹ, bạn phải ra mắt một sản phẩm xuất sắc, nếu không khách hàng sẽ chọn thứ họ đã quen dùng. Trong top 10 xe bán chạy nhất Mỹ năm ngoái, chỉ có Tesla là thương hiệu mới (tính theo tuổi đời). Nhưng Tesla là thương hiệu tiên phong, dẫn đầu trong cuộc cách mạng hóa ngành xe điện, và Model Y là một chiếc xe thực sự tốt.
 |
| Với những thương hiệu có tuổi đời, người tiêu dùng Mỹ vẫn có thể dễ dàng "tha thứ" và tin tưởng, thậm chí trả thêm tiền để sở hữu những mẫu xe "Made in USA". |
Phần còn lại của top 10 đến từ những cái tên quen thuộc: Ford, Honda, Nissan, Toyota, GMC, Ram và Chevrolet. Những thương hiệu này có bản sắc riêng, tạo dựng niềm tin với khách hàng. Ngay cả khi mắc lỗi, như việc Toyota Tacoma gặp lỗi hộp số cuối năm ngoái, khách hàng vẫn tin tưởng và tiếp tục mua xe. Họ tin hãng sẽ sửa và mẫu xe sẽ lại trở nên đáng giá. Trong khi đó, các thương hiệu mới nổi, nếu không chứng minh được chất lượng và giá trị tương xứng với số tiền mà khách hàng bỏ ra, hãng xe đó sẽ gặp khó khăn nghiêm trọng về tài chính và phải rút khỏi thị trường này.
Lòng trung thành không thể mua được – nhất là với ôtô
Tại Anh và một số thị trường khác, các hãng xe Trung Quốc đang trợ giá cho đại lý phân phối để mở đường vào thị trường. Chiến thuật này đang phát huy tác dụng. Khảo sát gần đây ở Anh cho thấy hơn 70% khách hàng sẵn sàng đổi thương hiệu vì xe Trung Quốc nhiều tính năng hơn với giá rẻ hơn. BYD đã bán được hơn 3.000 xe tại Anh chỉ trong tháng 5/2025, nhiều hơn cả Mazda.
Liệu chiến thuật này có hiệu quả tại Mỹ? Rất khó nói. Tại Anh, một chiếc BYD Seal bản cao cấp có giá 48.705 bảng (65.460 USD), trong khi Tesla Model 3 bản cao cấp đắt hơn 10.000 bảng (13.440 USD). Đó là khoản chênh lệch lớn, khiến người tiêu dùng phải cân nhắc. Nhưng ở Mỹ, "Made in USA" lại đang dần trở thành một lợi thế cạnh tranh. Xu hướng sản xuất nội địa đang trở lại, và nhiều người Mỹ đã tuyên bố sẵn sàng trả thêm tiền cho áo quần, điện thoại, giày dép... nếu chúng được sản xuất hoàn toàn tại Mỹ.
 |
| Những yếu tố giúp các thương hiệu Trung Quốc thành công tại nội địa hay châu Âu cũng không thể giúp các mẫu xe này thêm thu hút với người tiêu dùng Mỹ. |
Ôtô Trung Quốc có thể rẻ, có thể tốt, có thể hiện đại. Nhưng điều mà họ thiếu – và không thể mua – là một cái tên mang giá trị. Trong ngành ôtô, đó là thứ tài sản vô giá. Và vì vậy, bất chấp giá rẻ hay trợ giá mạnh mẽ, ôtô Trung Quốc sẽ khó lòng thành công tại Mỹ – nơi mà niềm tin, di sản và lòng trung thành là những thứ không thể vay mượn.
Sách hay đọc trên xe
Chuyên mục Xe gửi tới độc giả những tựa sách hay với nhiều chủ đề hấp dẫn. Trên những chặng hành trình với những chiếc xe, không hiếm khi chúng ta có những khoảnh khắc nghỉ ngơi, thư giãn, và những trang sách là người bạn đồng hành lý thú.
