Vì sao 'phó tướng' của ông Trump gây bất ngờ

Cựu Tổng thống Donald Trump cùng ông Vance tại tại Đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa (RNC) hôm 15/7 Ảnh: New York Times.

Thượng nghị sĩ James David Vance (J.D. Vance, 39 tuổi, bang Ohio) - người vừa được công bố là ứng cử viên phó tổng thống trong cuộc đua vào Nhà Trắng của cựu Tổng thống Donald Trump, đã có hành trình thăng tiến nhanh chóng trong 8 năm qua.

Từ tác giả sách bán chạy nhất và người chỉ trích ông Trump gay gắt, ông Vance hiện là một trong những người bảo vệ trung thành nhất và đứng thứ 2 trong bộ máy tranh cử của cựu tổng thống Mỹ.

Trước khi ra tranh cử, ông Vance được biết đến là tác giả của Hillbilly Elegy (tạm dịch: Khúc Bi Ca Từ Nguồn Cội) - cuốn hồi ký bán chạy kể lại quá trình trưởng thành của ông trong gia đình nghèo, đồng thời là ví dụ xã hội học điển hình về tầng lớp lao động da trắng Mỹ.

Cuốn sách được xuất bản trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, khi ông Trump bất ngờ giành chiến thắng. Nhiều độc giả đã xem cuốn hồi ký này là "sách gối đầu giường" để thấu hiểu sự ủng hộ của ông Trump với cộng đồng lao động trên, theo New York Times.

Thượng nghị sĩ J.D. Vance từng chỉ trích ông Trump, nhưng sau đó được bầu vào Thượng viện Mỹ với sự hậu thuẫn của cựu tổng thống vào năm 2022. Ảnh: Nic Antaya/New York Times.

Người “khơi lại” giấc mơ Mỹ

Ông Vance sinh ra tại Middletown, Ohio, và trải qua một phần thời thơ ấu tại Jackson, Kentucky. Trước khi trở về Middletown, ông được ông bà ngoại nuôi dưỡng trong lúc mẹ ông vật lộn với chứng nghiện ma túy. Sau khi tốt nghiệp trung học, ông nhập ngũ thủy quân lục chiến và được điều đến Iraq, làm công tác công vụ. Sau đó, ông theo học tại Đại học bang Ohio và Trường Luật Yale.

Việc ông được lựa chọn trong liên danh tranh cử có thể giúp thúc đẩy chiến dịch vận động của cựu Tổng thống Trump ở vành đai Rust Belt trong cuộc đua được quyết định bởi cử tri ở một số bang chiến trường, bao gồm bang Pennsylvania và Michigan gần đó.

David Niven, phó giáo sư chính trị tại Đại học Cincinnati, nhận định: “Trong phạm vi những gì mà ông ấy có thể làm để giành được tấm vé (vào Nhà Trắng) - đó sẽ là khơi lại tiếng nói của giấc mơ Mỹ”, ý nhắc đến việc ông Vance vươn lên từ nghèo khó để trở thành thượng nghị sĩ và ứng cử viên phó tổng thống.

Ông Vance làm việc cho nhà đầu tư mạo hiểm bảo thủ Peter Thiel trước khi thành lập công ty đầu tư mạo hiểm của riêng mình. Ông Thiel đã quyên góp hàng triệu USD cho chiến dịch tranh cử Thượng viện năm 2022 của ông Vance.

Ứng viên phó tổng thống Mỹ nổi danh sau khi xuất bản sách Hillbilly Elegy (tạm dịch: Khúc Bi Ca Từ Nguồn Cội). Thời điểm xuất bản cuốn sách - vào đúng năm ông Trump đắc cử - đã giúp nâng cao vị thế của ông.

Ông lập luận việc thiếu sự tự chủ cá nhân là nguyên nhân gây ra vấn đề kinh tế, lạm dụng ma túy và những cuộc đấu tranh khác trong cộng đồng lao động da trắng. Kể từ khi liên danh với ông Trump, ông đổ lỗi cho các vấn đề bên ngoài, như chuyển dịch lao động ra nước ngoài và nhập cư.

Ông Trump và ông Vance vào năm 2023. Ảnh: Maddie McGarvey/New York Times.

Ở tuổi 39, ông Vance đứng trước cơ hội trở thành một trong những phó tổng thống trẻ nhất trong lịch sử nước Mỹ. Không chỉ thế, ông còn có thể là phó tổng thống có ít kinh nghiệm chính trị nhất ở thời điểm nhậm chức.

Sự nghiệp chính trị của ông Vance chỉ mới bắt đầu hồi tháng 7/2021, khi ông chính thức ra tranh cử thượng nghị sĩ bang Ohio. Năm 2022, ông Vance giành được chiếc ghế này, cũng là trải nghiệm quan chức dân cử đầu tiên của ông.

Từ chỉ trích mạnh mẽ thành đồng minh

Bản thân ông Vance từng chỉ trích gay gắt ông Trump trong chiến dịch tranh cử năm 2016.

Trong bài nghị luận đăng trên báo New York Times hồi năm 2016, ông Vance gọi ông Trump là "không phù hợp cho vị trí cao nhất của đất nước chúng ta".

Thậm chí, ông còn mô tả vị cựu tổng thống Mỹ này là "heroin văn hóa" và “kẻ kích động dẫn dắt tầng lớp lao động da trắng đến một nơi rất đen tối".

Ông cũng từng tự nhận là "người không bao giờ ủng hộ Trump". Trong bài đăng trên Twitter mà ông Vance đã xóa, ông gọi ông Trump là "đáng chê trách" vì "khiến những người tôi quan tâm phải sợ hãi. Người nhập cư, người Hồi giáo,..."

"Khi trò chuyện hồi năm 2016, tôi không thể tưởng tượng việc ông ấy trở thành một trong những người hưởng ứng chủ nghĩa Trump mạnh mẽ nhất chỉ vài năm sau đó", ông Josh McLaurin, hiện là Thượng nghị sĩ của đảng Dân chủ, chia sẻ.

Thượng nghị sĩ James David Vance. Ảnh: Kenny Holston/New York Times.

Tuy nhiên, đến năm 2022, bước ngoặt diễn ra. Ông Vance quay sang ủng hộ ông Trump và giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa tại Thượng viện với sự ủng hộ của cựu tổng thống Mỹ. Ông trở thành tiếng nói ủng hộ ông Trump đáng tin cậy tại Quốc hội Mỹ.

Theo New York Times, sau khi quyết định tranh cử vào Thượng viện năm 2022, ông Vance đã tự định hình lại mình thành người ủng hộ cựu Tổng thống Trump “không lay chuyển”.

Ông xin lỗi vì đã lên án ông Trump, thể hiện lập trường cứng rắn về vấn đề nhập cư cùng các vấn đề khác, và giành được sự ủng hộ của cựu tổng thống Mỹ.

Ông từng thừa nhận nhiệm kỳ của ông Trump tại Nhà Trắng chứng minh sự phản đối của ông trước đây là sai.

Báo USA Today nhận định ông Vance chính là hình ảnh nhân hóa của "cánh tân hữu" - xu hướng chính trị bảo thủ dân túy mới nổi, phủ nhận một số quan điểm truyền thống của đảng Cộng hòa.

Đối tác tranh cử của ông Trump ủng hộ chính sách "nước Mỹ trên hết" và việc cấm nạo phá thai vừa phải giống ông Trump.

Ông Vance không cam kết chấp nhận kết quả của cuộc bầu cử năm nay.

"Nếu chúng ta có một cuộc bầu cử tự do và công bằng, tôi sẽ chấp nhận kết quả", ông nói trên CNN vào tháng 5.

New York Times đánh giá đây là cảnh báo mà nhiều đảng viên Cộng hòa sử dụng nhằm "để ngỏ cánh cửa" và gieo rắc nghi ngờ trước.

Ông Vance có thể diễn đạt nhiều ý tưởng tương đồng của ông Trump. Những người hiểu rõ về quá trình thẩm tra ứng cử viên phó tổng thống cho biết ông sẽ mang đến cho đảng Cộng hòa các kỹ năng tranh luận và khả năng diễn đạt tầm nhìn của ông Trump.