Kiến ba khoang còn được gọi là kiến lác, kiến gạo, cằm cặp, kiến nhốt... Loài côn trùng này có thân mình thon, dài như hạt thóc, dài khoảng 1 cm, hai màu đỏ và đen. Ban ngày, chúng sống ở các ruộng lúa, vườn cây, ven bờ suối hoặc bãi rác thải, công trình đang xây dựng...
Kiến ba khoang xuất hiện và phát triển vào đầu mùa mưa khi có độ ẩm cao, rất thích ánh sáng đèn ban đêm nên thường bay vào đèn, nhà sáng đèn.
Thạc sĩ Nguyễn Thị Quỳnh Trang, khoa Da Liễu - Dị ứng, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết khi bị chà xát hay dập nát, cơ thể kiến ba khoang phóng ra dịch chứa chất paederin. Chất dịch này khi tiếp xúc với bề mặt da gây nên phản ứng viêm da tiếp xúc kích ứng. Nếu chất này tiếp xúc với mắt sẽ gây loét kết mạc, giác mạc, bỏng mắt…
Các triệu chứng thường thấy
Khoảng tháng 8 đến tháng 10 hàng năm, khi đêm đến, kiến ba khoang theo ánh đèn bay vào phòng làm việc, phòng ngủ, buồng tắm, bám vào quần áo, khăn mặt…. Người bệnh vô tình bị côn trùng rơi vào cổ, mặt, phần hở thân mình khiến chất pederin tiếp xúc trực tiếp lên da. Sau khi tiếp xúc, bạn thấy hơi ngứa rát, căng da, kèm theo đỏ một vùng da.
Theo bác sĩ Quỳnh Trang, sau 6-12 giờ, tổn thương da đỏ cộm thành vệt, nổi những mụn nước to nhỏ không đều, nặng hơn có thể hình thành mụn mủ kèm theo loét, hoại tử da. Một số có tổn thương đối xứng ở khoeo tay, bẹn (kissing lesion).
 |
| Kiến ba khoang thường xuất hiện và phát triển vào đầu mùa mưa khi có độ ẩm cao. Ảnh: Reviewchuan. |
Trường hợp nặng, người bệnh có thể có sốt nhẹ, nổi hạch, đau vùng cổ, nách, bẹn tương ứng với tổn thương.
Tổn thương da thường hết sau một tuần, tuy nhiên sẽ để lại vết thẫm màu và mờ dần theo thời gian.
Bác sĩ Trang cho hay nhiều người bệnh bị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang bị chẩn đoán nhầm với Zona. Zona là bệnh lý do virus Varricella-zoster. Bệnh đặc trưng bởi tình trạng đám mụn nước nhỏ, rát đỏ, ở một bên cơ thể, theo đường đi của dây thần kinh. Đặc biệt, bệnh thường đi kèm các triệu chứng đau rất dữ dội.
Một số trường hợp bị chẩn đoán nhầm với bệnh Herpes. Herpes là bệnh do virus Herpes simplex gây nên với tổn thương là mụn nước nhỏ tập trung thành đám, ở vùng niêm mạc môi, sinh dục… Người bệnh thường có cảm giác ngứa, rát, châm chích. Bệnh thường hay tái phát.
Điều trị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang
"Ngay sau khi tiếp xúc hay nghi ngờ tiếp xúc, người dân cần rửa tổn thương với nhiều nước sạch. Nếu bị tiếp xúc vùng mắt cần rửa nhiều bằng nước muối sinh lý 0,9%. Trường hợp nhẹ, bệnh có thể tự khỏi", bác sĩ Trang nói.
Về thuốc điều trị, bác sĩ này cho hay bạn có thể sử dụng thuốc bôi tại chỗ như hồ nước, kem có chứa kháng sinh và corticoid. Trong trường hợp tổn thương lan rộng, gây phù nề nhiều hay có triệu chứng toàn thân, bệnh nhân cần bổ sung thuốc uống như kháng histamine, kháng sinh, corticoid…
 |
| Tổn thương khi mới tiếp xúc chất pederin. Ảnh: BSCC. |
Bác sĩ Quỳnh Trang khuyến cáo người bệnh tuyệt đối không tự ý mua thuốc bôi và điều trị, cần được khám bởi các bác sĩ có chuyên khoa. Nếu được điều trị đúng, bệnh thường khỏi sau 5-7 ngày.
Biện pháp phòng tránh:
- Vệ sinh môi trường sống sạch sẽ, phát quang cây cối, bụi rậm.
- Nếu phát hiện khu vực sinh sống có kiến ba khoang, cần hạn chế mở cửa, sử dụng nhiều bóng đèn điện trong trường hợp không cần thiết, có thể dùng lưới chống côn trùng.
- Trước khi ngủ cần quét nhà, mắc màn.
- Trước khi sử dụng quần áo, khăn mặt, chăn màn cần có thói quen kiểm tra kỹ, giũ sạch.
- Khi phát hiện kiến ba khoang cần bình tĩnh để thổi nhẹ hoặc hất chúng bay đi, tránh bắt giết, chà xát.
- Khi đã vô tình tiếp xúc hay chà xát nên rửa sạch vùng tiếp xúc bằng nhiều nước sạch hay nước muối sinh lý 0,9%.
