|
Từ những năm 2015, ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc dần xuất hiện nền móng xe điện đầu tiên. Những năm tiếp theo, hàng loạt hãng xe lớn nhỏ xuất hiện, mang theo giấc mơ điện hóa dọc đất nước tỷ dân. Theo thống kê từ South China Morning Post vào năm 2020, tính đến hết năm 2019, cả quốc gia này có hơn 500 công ty khởi nghiệp mảng xe điện (EV).
Thế nhưng có thể nhìn thấy sau 10 năm phát triển, các hãng xe Trung Quốc cũng dần gặp khó với xe điện. Giấc mơ xây dựng đế chế xe điện toàn cầu ngày càng có nhiều trở ngại. Ngay cả ở quê nhà, nhiều hãng cũng đang "tiến thoái lưỡng nan".
Cuộc chiến giá nội địa
BYD, tập đoàn xe điện lớn nhất Trung Quốc hiện tại, đã bắt đầu các chiến dịch giảm giá, ưu đãi nhằm gia tăng doanh số trong xuyên suốt giai đoạn 2023-2025.
Ngay khi BYD "khai màn", nhiều thương hiệu tại đất nước tỷ dân nhanh chóng tiếp bước, triển khai hàng loạt khuyến mại giá nhằm gia tăng sức cạnh tranh. Xpeng, Tesla, Nio đua nhau đạp giá để thu hút người mua, khiến giá xe trung bình trong 2 năm gần đây đã giảm khoảng 20% so với thời gian trước.
    |
Cuộc chiến giá ở Trung Quốc bắt nguồn từ BYD và Tesla lan rộng sang nhiều thương hiệu khác. Ảnh: Bloomberg, CarnewsChina, Đan Thanh. |
Trước đó theo phân tích từ tờ Policy Circle, tính đến hiện tại, thị trường xe điện Trung Quốc đang là cuộc chiến giá của khoảng 50 ông lớn nội địa.
Trong một chia sẻ với NPR, ông Lei Xing, cựu tổng biên tập tờ China Auto Review, cho biết đây là một trong những cuộc chiến giá có sức ảnh hưởng lớn nhất mà ông từng trải qua trong hơn 25 năm làm nghề.
Việc liên tục đạp giá nhau khiến các hãng xe lớn bị ảnh hưởng về lợi nhuận, đồng thời tạo sức ép lên các thương hiệu vừa và nhỏ. Lợi nhuận theo quý của BYD ở kỳ báo cáo vừa qua đã giảm khoảng 30% so với cùng kỳ. BAIC, tập đoàn ôtô lớn nhất Bắc Kinh cũng ghi nhận lợi nhuận giảm khoảng 160% so với cùng kỳ năm 2024.
Hàng loạt thương hiệu ôtô nhỏ đã không thể chịu được cuộc chiến giá khốc liệt, liên tục công bố phá sản, rút khỏi thị trường. Tờ CarnewsChina từng dự đoán trong năm 2024-2025, ít nhất 15 hãng xe điện Trung Quốc với tổng sản lượng thường niên 10 triệu xe sẽ phá sản hoặc bị thâu tóm trong năm nay.
   |
Nhiều start up xe điện từng được kỳ vọng nay đã phá sản. Ảnh: CarnewsChina, Reuters. |
Để giải bài toán doanh số và thoát khỏi cuộc chiến giá ở quê nhà, nhiều hãng xe Trung Quốc chọn cách xuất khẩu, mang những mẫu xe điện đến châu Âu hay Mỹ, Australia hay New Zealand. Tuy nhiên, thị trường quốc tế cũng chẳng hề "dễ xơi".
Mỹ và châu Âu dè chừng với xe điện Trung Quốc
Mỹ được xem là thị trường lớn nhất của nhiều hãng xe. Đây cũng là quốc gia khá mở cửa với xe điện, không ngại thử sức thương hiệu lạ. Với lợi thế về giá bán và các hỗ trợ của chính phủ Trung Quốc, không ít hãng xe điện đã sớm xây dựng showroom, mở bán sản phẩm ở đất nước cờ hoa.
Lo ngại trước sự phát triển của các hãng xe Trung Quốc, chính quyền Donald Trump đã nhanh chóng công bố mức thuế nhập khẩu mới lên đến 100% áp dụng cho toàn bộ xe điện từ Trung Quốc.
Nhằm tránh mức thuế nhập khẩu cao ngất được Mỹ áp dụng với các xe sản xuất tại quê nhà, nhiều thương hiệu như BYD, MG hay Chery đã lên kế hoạch xây dựng nhà máy tại Mexico, tận dụng nguồn nhân công giá rẻ và "né" thuế.
 |
| Không phải hãng xe điện nào cũng có thể vượt được rào cản lòng tin ở một thị trường già cỗi như châu Âu. Ảnh: CarnewsChina. |
Tuy nhiên, Mỹ cũng sớm áp dụng thuế cao với các xe nhập Mexico, buộc thương hiệu đưa ra lựa chọn: hoặc xây dựng nhà máy tại Mỹ hoặc giá xe tăng đến mức không tưởng. Khi đó, lợi thế giá duy nhất của các thương hiệu ôtô Trung Quốc sẽ biến mất, khiến họ bị giảm sức cạnh tranh trước hãng xe Mỹ như Tesla, Ford hay GM.
Nhiều thương hiệu ôtô quyết định chuyển hướng sang châu Âu.
Tuy nhiên, lục địa già không phải là một thị trường dễ tính. EU cũng bắt đầu áp dụng mức thuế cao với xe điện nhập khẩu, đặc biệt từ Trung Quốc nhằm hỗ trợ hãng xe nội địa.
Hồi tháng 10/2024, hơn 10 quốc gia thành viên EU từng ủng hộ thuế suất 45% với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc. Hiện tại, dù đã trải qua hơn 4 cuộc đàm phán, mức thuế với EV từ đất nước tỷ dân đến châu Âu vẫn đang dao động ở mức 17.8-45,3%.
Khác với Mỹ, khách hàng tại lục địa già vẫn thuộc nhóm khá "bảo thủ", ngoại trừ một số quốc gia Bắc Âu như Na Uy, Đan Mạch hay Thụy Điển, Ba Lan. Tuy nhiên các thị trường này vẫn ưu tiên xe điện từ thương hiệu quen thuộc như Tesla, Kia hay Hyundai, BMW. Đối với xe điện, Geely hay BYD là 2 cái tên gây được sức ảnh hưởng nhất định.
Theo thống kê của Mobilityportal, trong nhóm 10 hãng xe có doanh số xe điện tốt nhất Ba Lan trong nửa đầu năm nay, BYD là thương hiệu Trung Quốc duy nhất lọt top.
 |
| Xếp hạng thương hiêu xe điện bán chạy nhất Ba Lan nửa đầu năm 2026. Số liệu: Mobilityportal. |
Họ từ lâu dành nhiều tình cảm cho động cơ đốt trong và hãng xe EU như Porsche, Mercedes-Benz hay BMW, và nếu là xe điện, đây cũng sẽ là lựa chọn hàng đầu của người dùng thay vì những hãng xe xa lạ.
Vì vậy, việc xây dựng lòng tin, nhận diện thương hiệu trở thành rào cản khó khăn với nhiều hãng xe Trung Quốc. Tại một sự kiện ở Stuttgart (Đức), bà Maria Grazia Davino - Giám đốc BYD châu Âu - từng khẳng định rào cản về động cơ và nhận diện thương hiệu đang làm khó hãng.
"Không phải ai cũng sẵn sàng chuyển sang xe điện. Chúng tôi cần thêm lựa chọn để thuyết phục khách hàng", bà Davino chia sẻ với Reuters.
Thị trường hiếm hoi "mở lòng"
Hiện tại, xe điện Trung Quốc dần quay về các thị trường nhỏ và quen thuộc nhằm chiếm lợi thế. Một số quốc gia như Thái Lan, Indonesia và Singapore, Brazil dần trở thành thị trường quốc tế chính của các thương hiệu này.
Ở những quốc gia này, hạ tầng sạc còn sơ khai và người dùng chưa quá gắn bó với xe điện từ các thương hiệu truyền thống, vì vậy xe điện giá rẻ từ đất nước tỷ dân có nhiều cơ hội tiếp cận. Một số mẫu xe đã nhanh chóng lọt vào top bán chạy, nhờ giá thấp hơn đối thủ Nhật hay Hàn cả trăm triệu đồng.
Ví dụ tại Thái Lan, BYD đang dần chiếm được thị phần xe điện cả nước, theo sau là MG. Ở Indonesia, Malaysia, Geely hay BYD, MG cũng ghi nhận sức bán tốt.
Thế nhưng đây không thể là giải pháp lâu dài. Việc dựa vào lợi nhuận từ các thị trường nhỏ chưa đủ để bù lại các khoảng chi phí khổng lồ cũng như xả kho tồn từ thị trường trong nước, nơi vốn đang lao đao do cuộc chiến giá.
 |
| BYD xuất khẩu lượng lớn ôtô sang các thị trường ngách như Brazil, Indonesia hay Thái Lan. Ảnh: Reuters. |
Bức tranh xe điện Trung Quốc sau gần một thập kỷ đã khác xa giấc mơ ban đầu. Từ cuộc chiến giá trong nước đến rào cản thuế quốc tế, các hãng buộc phải tìm lối đi mới. Liệu hybrid hay plug-in hybrid có trở thành con đường an toàn hơn, hay ngành công nghiệp ôtô Trung Quốc sẽ tiếp tục đặt cược vào giấc mộng xe điện toàn cầu?
Sách hay đọc trên xe
Chuyên mục Xe gửi tới độc giả những tựa sách hay với nhiều chủ đề hấp dẫn. Trên những chặng hành trình với những chiếc xe, không hiếm khi chúng ta có những khoảnh khắc nghỉ ngơi, thư giãn, và những trang sách là người bạn đồng hành lý thú.
