Ngày 27/4, một ngày sau khi được đào bới, trục vớt lên từ dưới bãi biển của khu du lịch Biển Ngọc (thị trấn Lăng Cô, huyện Phú Lộc, tỉnh Thừa Thiên Huế) dưới sự giám sát của Ban Chỉ huy quân sự huyện, chiếc máy bay nghi vấn từ thời Pháp thuộc đã được đưa lên xe chở vào Đà Nẵng.
Trước những dư luận trái chiều về xuất xứ của chiếc máy bay cũng như cách xử lý của cơ quan chức năng, phóng viên đã có cuộc trao đổi với Thượng tá Phạm Thành Vinh, Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy quân sự huyện Phú Lộc.
 |
| Thượng tá Phạm Thành Vinh. |
- Xác chiếc máy bay được phát hiện từ khi nào, thưa Thượng tá?
- Năm 2010, UBND thị trấn Lăng Cô đã có báo cáo gửi Ban Chỉ huy về việc ngư dân phát hiện xác chiếc máy bay và xin ý kiến chỉ đạo. Chúng tôi đã có tờ trình gửi Bộ chỉ huy quân sự tỉnh và được lãnh đạo đồng ý cho tiến hành trục vớt. Tuy nhiên, vì nhiều lý do khách quan nên chúng tôi chưa triển khai được. Nhân kỷ niệm 5 năm Lăng Cô được công nhận là vịnh đẹp thế giới, chúng tôi đã cho triển khai trục vớt để đảm bảo cảnh quan cũng như sự an toàn cho du khách.
- Công tác trục vớt được tiến hành như thế nào?
- Sau khi khoanh vùng, chúng tôi cho lực lượng công binh rà phá bom mìn rồi mới tiến hành trục vớt. Do máy bay có chiều dài từ buồng lái đến đuôi là 12 m, sải cánh rộng 15 m, lại nằm sâu dưới mặt đất 3 m nên phải huy động hai máy bơm và ba xe múc mới trục vớt được. Xác máy bay khoảng một tấn.
- Xác máy bay có còn nguyên vẹn?
- Tuy nằm không sâu so với mặt đất nhưng do nhiễm mặn quá lâu nên nhiều bộ phận đã bị hoen gỉ, biến dạng, chỉ còn phần bánh cao su, cánh quạt trước buồng lái, cần thủy lực nối trục xoay và nâng thân máy bay là khá nguyên vẹn.
 |
| Xác chiếc máy bay được tìm thấy tại vịnh Lăng Cô. |
- Ông có nhận định gì về nguồn gốc chiếc máy bay?
- Chúng tôi cho rằng đây là máy bay của quân đội Pháp, rất có thể là chiếc C-47 Dakota, loại máy bay vận tải được quân đội Pháp sử dụng phổ biến trên chiến trường Đông Dương vào lúc bấy giờ.
- Có ý kiến cho rằng đây là một chiếc trực thăng của Mỹ?
- Trực thăng của Mỹ khi tham chiến tại Việt Nam đều dùng càng đáp chứ không dùng bánh đáp, nhưng ở đây chúng tôi phát hiện có bánh đáp. Hơn nữa, khi nhìn vào cánh quạt thì đây không thể là cánh quạt của máy bay trực thăng, kể cả là chong chóng đuôi.
- Dư luận đặt câu hỏi đây có thể là chiếc máy bay của giặc bị quân dân ta bắn hạ?
- Theo hồ sơ lưu trữ, trong cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, người dân địa phương cũng như lực lượng quân đội không bắn rơi một chiếc máy bay nào tại vùng vịnh này. Theo chúng tôi, rất có thể chiếc máy bay này được vận tải trên tàu và bị rơi xuống biển,hoặc khi đang bay thì bị rơi, sau đó sóng đánh dạt vào bờ và bị vùi lấp.
Nhiều ngư dân cho biết, trước đây, trong khi đánh bắt cá cách bờ khá xa, lưới của họ kéo lên thường bị rách, sau khi lặn xuống để kiểm tra thì phát hiện nhiều bộ phận của máy bay bị vướng vào nhưng họ không biết xác máy bay nằm ở đâu. Mãi cho đến năm 2010, một phần thiết bị của máy bay lòi lên khỏi mặt đất nên người dân mới biết chính xác vị trí của máy bay. Xâu chuỗi các thông trên, có thể thấy máy bay bị rơi trên biển sau đó dạt vào, chứ không rơi ngay vị trí được phát hiện.
- Có thông tin cho rằng, sau khi trục vớt, Ban chỉ huy đã vội vã bán cho một doanh nghiệp tại Đà Nẵng?
- Thông tin như vậy là sai. Sau khi trục vớt xong, chúng tôi đã báo cáo với cấp trên, xin hướng xử lý. Theo đó, các thiết bị còn khá nguyên vẹn như lốc máy, cánh quạt, bánh xe... chúng tôi đã chở vào Đà Nẵng để chờ lập Hội đồng kiểm tra, định giá, khi có kết quả mới có hướng xử lý. Chỉ những thiết bị khác bị hoen gỉ, biến dạng, không còn giá trị để bảo quản thì chúng tôi sẽ cho thanh lý.
“Mọi di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia ở trong lòng đất thuộc đất liền, hải đảo, ở vùng nội thủy, lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa, khi phát hiện hoặc tìm thấy đều thuộc sở hữu nhà nước theo quy định của pháp luật về dân sự”. (Khoản 1 Điều 18 Nghị định 98/2010/NĐ-CP).
Khi tìm thấy di vật thì: “Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch có trách nhiệm tổ chức việc tiếp nhận các di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia để tạm nhập vào kho bảo quản của bảo tàng cấp tỉnh nơi phát hiện di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia theo quy định tại Khoản 20 Điều 1 Luật Sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa” (Khoản 2 Điều 18 Nghị định nêu trên).
Di vật thuộc sở hữu nhà nước được quản lý trong các bảo tàng và không được mua bán, tặng cho theo quy định tại Khoản 1 Điều 43 Luật Di sản văn hóa.
Xác máy bay được tìm thấy trong trường hợp này có thuộc lĩnh vực bí mật hay không? Căn cứ Pháp lệnh Bảo vệ bí mật nhà nước, xác máy bay rơi trong trường hợp này không thuộc danh mục bí mật nhà nước”.
