Yếu tố thứ 6 trong Hip-hop

Xuất hiện từ thập niên 1970 tại quận Bronx, New York, Hip-hop từng gắn liền với những khu tập trung người nghèo, người da màu, nơi thường được nhắc đến với nhiều tệ nạn xã hội và băng đảng. Giờ đây, nền văn hóa này đã vùng dậy mạnh mẽ và thống trị toàn cầu.

Questlove, tay trống và DJ của nhóm The Roots, đã dàn dựng bản hòa tấu dài 15 phút cho các tên tuổi nổi nhất giới Hip-hop tại Lễ trao giải Grammy 2023, cũng như tiết mục nghỉ giữa hiệp ở Super Bowl năm 2022 - buổi diễn lớn nhất hành tinh, quy tụ Snoop Dogg, Dr. Dre, Eminem và 50 Cent.

Phim tài liệu Fight the Power: How Hip Hop Changed the World gồm 4 phần đang khuấy động giới Hip-hop. Tại New York, Bảo tàng Fotografiska đang trưng bày bộ sưu tập Hip Hop: Conscious, Unconscious, gồm 200 ảnh thời trang đường phố và hình ảnh rap mang tính biểu tượng.

2023 đánh dấu kỷ niệm 50 năm ra đời của Hip-hop. Và khi nhắc đến Hip-hop, không khó để công chúng hình dung đó là nền văn hóa của tự do, cá tính và phá bỏ mọi giới hạn.

Yếu tố thứ 6 trong Hip-hop

Vào một đêm nóng nực của tháng 8/1973, Clive Campbell, được biết đến với nghệ danh DJ Kool Herc, và em gái Cindy đã mở tiệc âm nhạc "Back to School Jam" tại căn phòng nằm trong chung cư cũ ở Đại lộ 1520 Sedgwick, khu Bronx. Phí vào cửa là 25 xu (0,25 USD) đối với phụ nữ và 50 xu (0,50 USD) cho đàn ông.

Từ căn phòng đó, 5 yếu tố của Hip-hop xuất hiện - MC, DJ, breakdance, graffiti và beatboxing, nhưng có một yếu tố thứ 6 không tên. Tại triển lãm Fresh, Fly and Fabulous: Fifty Years of Hip Hop Style của Học viện Công nghệ Thời trang (FIT) tại New York, giới mộ điệu đã tôn vinh yếu tố đó là "thời trang".

"Phong cách thời trang chắc chắn là yếu tố không tên của Hip-hop" đồng giám tuyển Elizabeth Way, phó giám tuyển trang phục tại FIT, cho biết. "Tất cả yếu tố còn lại đều bao hàm thời trang, từ áo khoác graffiti, thời trang B-boy thời kỳ đầu đến tất cả trang phục góp phần tạo nên sức hấp dẫn cho các MC và DJ", Way nói thêm.

Theo SCMP, triển lãm tại FIT dõi theo hành trình của thời trang Hip-hop từ những thanh niên da đen, da nâu thuộc tầng lớp lao động đến vị thế chủ đạo hiện tại. Giờ đây, hình ảnh các rapper ngồi hàng trong show diễn thời trang hay việc Pharrell Williams, Kanye West trình làng BST quần áo, không còn là điều lạ lẫm.

Pharrell Williams (trái) và Kanye West là hai trong những rapper có ảnh hưởng lớn nhất giới thời trang. Ảnh: Glamour.

Năm 2004 được xem như bước ngoặt của thời trang Hip-hop khi rapper Sean Combs được Hội đồng các nhà thiết kế thời trang của Mỹ vinh danh giải thưởng Nhà thiết kế trang phục nam của năm. Công ty thời trang Sean John của anh cùng các thương hiệu FUBU, Rocawear, Phat Farm.. đã và đang giữ vững vị thế trên thị trường kinh doanh quần áo Hip-hop.

K. Tyson Perez - cựu stylist kiêm nhà thiết kế của thương hiệu HardWear Style - phát biểu: "Yếu tố Hip-hop nằm trong chính chất liệu của trang phục xa xỉ. Chúng ta đã chiêm ngưỡng chúng trong những bộ cánh dạo phố được trình diễn bởi người mẫu của Louis Vuitton hay Balenciaga".

Tại châu Á, thành viên J-Hope của BTS rất yêu thích streetwear. Trong khi đó, các bậc phụ huynh Trung Quốc đã tạo tài khoản Xiaohongshu cho con cái họ cập nhật xu hướng thời trang giống các rapper. Thị trường Nhật Bản từ lâu cũng đón nhận Hip-hop vào nền văn hóa ăn mặc thường ngày.

"Không ai có thể né tránh sức ảnh hưởng của Hip-hop, kể cả văn hóa chính thống", phần giới thiệu triển lãm tại FIT khẳng định.

Chiếm dụng văn hóa

Trả lời phỏng vấn SCMP, Elena Romero - đồng giám tuyển tại FIT - cho biết cụm từ "chiếm dụng văn hóa" được nhắc đến nhiều khi Hip-hop dần trở thành xu hướng chủ đạo trong cuộc sống.

"Người tiêu dùng ngày nay vừa là người đánh giá, vừa là bồi thẩm đoàn về việc liệu các công ty thời trang có đang tôn vinh văn hóa Hip-hop như họ nói hay không, hay thực tế đó là sự chiếm dụng. Khách hàng đủ thông minh để nhận thức rõ chuyện này. Họ đã chỉ trích các doanh nghiệp kiếm lợi từ các cộng đồng bị thiệt thòi trong lịch sử", Romero nói.

Có nhiều nhà mốt tên tuổi đã mắc sai lầm này. Nhà thiết kế da màu K. Tyson Perez từng tố cáo Givenchy sản xuất những chiếc mũ bucket giống hệt thiết kế của anh từ năm 2013. Anh nói: "Mãi cho đến khi tôi lên tiếng, họ mới quay đầu".

Theo Perez, mầm mống của chiếm dụng văn hóa Hip-hop đến từ việc các thương hiệu hiện nay chỉ biết "dựa trên nguồn cảm hứng", thay vì sáng tạo ý tưởng riêng. Ngay cả khi những người tạo nền văn hóa gốc gật đầu, họ cũng chẳng nhận được xu nào từ những người lấy cảm hứng của mình.

"Các nhà thiết kế ngụy biện họ đang thể hiện sự tôn kính đối với văn hóa gốc, nhưng thực chất, lợi nhuận vẫn là trên hết. Đồng ý rằng dòng chảy thời trang thay đổi theo hướng tốt, nhưng tôi giữ quan điểm nó đang bị thương mại hóa quá mức mà bỏ quên đi những giá trị cốt lõi. Chẳng phải bây giờ khi nhắc về thời trang, mọi người chỉ nghĩ ngay đến vẻ bề ngoài?", Perez phân tích thêm.

Những hình ảnh được trưng bày tại triển lãm Fresh, Fly and Fabulous. Ảnh: SCMP.

Tại triển lãm Fresh, Fly and Fabulous: Fifty Years of Hip Hop Style, Perez chỉ ra những giá trị Hip-hop thực sự được thể hiện qua cách giới trẻ sử dụng dây chuyền vàng to bản, giày thể thao, da cừu, nhẫn liền 4 ngón... Anh cho rằng những item này thể hiện cho thời trang Hip-hop cổ điển.

Đồng giám tuyển Elizabeth Way, lại đặc biệt hứng thú với những trang phục được truyền cảm hứng đúng nghĩa từ tín đồ Hip-hop của giai đoạn 1970-1990. Đa số tín đồ này là các B-boy, nhiếp ảnh gia và sinh viên - những người chỉ yêu thích Hip-hop và thể hiện chất riêng qua trang phục, con người họ.

Trong khi đó, đồng giám tuyển Elena Romero cho biết bộ suit của Chance the Rapper tại Met Gala 2021 được Ralph Lauren lấy cảm hứng từ bộ sưu tập Polo Stadium năm 1990. Không cho rằng trang phục xấu, nhưng với Romero, nó lòe loẹt.

"Với mỗi thế hệ, phong cách Hip-hop được diễn giải lại theo nhiều hình thức. Hip-hop giờ đây có tươi mới, sống động, song đừng khiến nó mất đi giá trị cốt lõi", Romero kết luận.