|
|
Các nốt ban zona. Ảnh: Affinity. |
Dịch vụ Y tế Quốc gia Anh (NHS) cho biết zona là bệnh nhiễm trùng do virus varicella-zoster gây ra, cũng chính là tác nhân gây bệnh thủy đậu. Sau khi người bệnh khỏi thủy đậu, virus không bị loại bỏ hoàn toàn mà tiếp tục ẩn trong các hạch thần kinh và có thể tái hoạt động sau nhiều năm. Khi tái phát, virus làm da nổi lên những mảng phát ban rộp nước, đi kèm cảm giác rát bỏng khó chịu.
Theo Medical News Today, cơn đau của zona thường tiến triển theo từng giai đoạn. Trước khi phát ban, người bệnh có thể cảm thấy nóng rát, tê buốt hoặc châm chích một bên cơ thể. Giai đoạn này kéo dài vài ngày, thường kèm sốt nhẹ và mệt mỏi.
Khi phát ban hình thành, da nổi mụn nước căng, ngứa và đau, có thể vỡ ra gây xót buốt. Sau 7-10 ngày, mụn nước khô lại và đóng vảy, nhưng cảm giác đau vẫn tiếp tục, thậm chí chỉ một va chạm nhẹ cũng có thể gây đau nhói. Khoảng 10-18% bệnh nhân phát triển tình trạng đau thần kinh sau zona, tức cơn đau kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm sau khi phát ban đã lành.
Đau thường khu trú tại vùng da từng bị tổn thương, biểu hiện bằng cảm giác bỏng rát, nhói buốt hoặc tê bì, có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ, tâm trạng và chất lượng cuộc sống. Nguyên nhân là virus gây tổn thương dây thần kinh ngoại biên. Ở người lớn tuổi, khả năng hồi phục thần kinh kém hơn nên cơn đau dai dẳng và khó kiểm soát.
Phần lớn các trường hợp zona tự khỏi trong 3-5 tuần, song khoảng thời gian này thường đi kèm đau rát và ngứa ngáy kéo dài, gây suy giảm sức khỏe và ảnh hưởng đến sinh hoạt. Việc thăm khám sớm rất quan trọng. Thuốc kháng virus nếu được dùng trong vòng ba ngày từ khi xuất hiện phát ban có thể rút ngắn thời gian bệnh và giảm nguy cơ biến chứng.
Người bệnh có thể tự chăm sóc bằng cách giữ vùng phát ban sạch và khô, mặc quần áo rộng rãi, chườm mát để giảm khó chịu và dùng paracetamol khi cần. Tuy nhiên, cần tránh gãi hay để quần áo thô ráp cọ vào da vì dễ gây nhiễm trùng.
Zona không lây trực tiếp từ người sang người, nhưng có thể truyền virus gây thủy đậu cho những ai chưa từng mắc hoặc chưa tiêm phòng. Do đó, trong giai đoạn phát ban còn rỉ dịch, bệnh nhân nên hạn chế tiếp xúc gần với phụ nữ mang thai chưa từng mắc thủy đậu, trẻ sơ sinh và người suy giảm miễn dịch.
Hầu hết bệnh nhân hồi phục mà không gặp vấn đề nghiêm trọng, nhưng vẫn có nguy cơ biến chứng như đau thần kinh kéo dài, nhiễm trùng da, sẹo, yếu cơ hay rối loạn thị lực. Việc tiêm vaccine không chỉ giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh mà còn giúp triệu chứng nhẹ hơn nếu không may bị zona.
Cuốn sách "Siêu tổ chức con người" của tác giả Rodney Dietert đem tới cho bạn đọc những kiến thức hữu ích để bảo vệ hàng rào đề kháng tự nhiên của cơ thể và xây dựng lối sống lành mạnh.
