Đây là bài viết thú vị về những người được hình dung bằng cụm từ "tài giỏi" do độc giả Nguyễn Hải Vân - Trợ lý dự án "Tôi xê dịch" chuyển ngữ từ website Fastcompany.com.
 |
Tôi thường tự hỏi: mình là một nghệ sĩ hay một doanh nhân?
Một cách giản dị, tôi chỉ đang nỗ lực để tạo ra con đường riêng cho mình.
Thật dễ hiểu nếu nói ngày càng nhiều những doanh nhân là nghệ sĩ, và nghệ sĩ ở bất kì lĩnh vực nào cũng là doanh nhân?! Một xu hướng đang trở nên ngày càng mạnh mẽ khi mà mọi lĩnh vực nghệ thuật, khoa học, công nghệ, kinh doanh, văn hóa, tôn giáo dường như đang giao thoa lẫn nhau.
Sức sáng tạo là nền tảng chung khiến cho doanh nhân và nghệ sĩ giống nhau. Nhưng những người xuất chúng lại thường rất mâu thuẫn.
Suốt tuần lễ Lao động vừa rồi, tôi có đọc những trích đoạn của vị giáo sư lỗi lạc ngành tâm lý và quản trị học Mihaly Csikszentmihalyi về cuốn sách kinh điển Creativity: The Work and Lives of 91 Eminent People (HarperCollins, 1996).
Ông viết: “Tôi đã dành 30 năm để nghiên cứu cách những con người tài giỏi sống và làm việc, để khiến cho quá trình thần kì mà họ đã nảy ra những ý tưởng mới và khám phá ra những điều mới lạ trở nên dễ hiểu hơn. Nếu phải diễn đạt sự khác biệt giữa tính cách của họ với những người khác bằng một từ thì đó là sự hỗn độn. Họ cho thấy những xu hướng suy nghĩ và hành động rất khác người. Họ chứa đựng những mâu thuẫn cực đoan, thay vì việc là một cá thể, mỗi người trong số họ lại là đa thể”.
Mihaly mô tả 10 cặp tính cách mâu thuẫn, và thường được biểu hiện ở những người như thế.
1. Những người tài giỏi có một nguồn năng lượng thể chất dồi dào, nhưng họ lại hay ở trong trạng thái trầm lặng hoặc nghỉ ngơi
Họ làm việc hàng giờ, với một sự tập trung cao độ, nhưng người họ tỏa ra chỉ một thứ mùi phảng phất của sự tươi trẻ và nhiệt huyết.
2. Người tài giỏi thường tỏ ra vừa khôn ngoan vừa ngây thơ trong cùng một thời điểm
Điều này đòi hỏi sự lưu loát, hoặc khả năng truyền tải một khối lượng ý tưởng; sự linh hoạt, hay khả năng xoay chuyển từ viễn cảnh này sang viễn cảnh khác, và khả năng thiên bẩm trong việc chọn ra những sự kết hợp ý tưởng không bình thường. Đây là những chiều kích của suy nghĩ mà các bài kiểm tra khả năng sáng tạo đo lường được và phần lớn những lò đạo tạo cố gắng mở rộng ra.
3. Người tài giỏi đôi lúc ngỗ ngược nhưng cũng lại rất kỉ luật, đôi khi có trách nhiệm nhưng cũng lại rất vô trách nhiệm
Nhưng tính ngỗ ngược này không đi quá xa nếu không có những mâu thuẫn nội tại của nó, tính gan lì, sức chịu đựng và sự bền bỉ.
Mặc dù họ bị một bầu không khí rất thảnh thơi tác động, nhưng phần lớn họ đều làm việc đến muộn và chịu đựng trong khi nhưng cá nhân ít bị tác động khác lại không.
4. Người tài giỏi biết xoay chuyển giữa trí tưởng tượng và cảm quan thực tế
Nghệ thuật vĩ đại và khoa học vĩ đại đòi hỏi một bước nhảy vọt từ trí tưởng tượng tới một thế giới nơi mà khác xa với hiện tại.
5. Người tài giỏi có xu hướng vừa hướng ngoại vừa hướng nội
Chúng ta thường là người này hoặc người khác, vừa muốn ở trong một đám đông chật chội hoặc ngồi ngoài lề và ngắm nhìn người qua lại. Những người giỏi, mặt khác, họ tỏ ra đồng thời cả 2 tính cách trên.
6. Người thực sự tài giỏi cùng lúc có cả sự khiêm tốn và tự mãn
Thật bất ngờ nếu bạn gặp một người nổi tiếng mà bạn cho rằng kiêu kỳ và ngạo mạn, lại trở nên trầm lặng và mâu thuẫn nội tâm.
7. Người tài giỏi, nhìn chung thoát khỏi sự rập khuôn cứng nhắc trong vai trò giới tính
Những bài kiểm tra về nam giới và phụ nữ được tiến hành với những người trẻ tuổi, nhiều hơn một trong số đó chỉ ra rằng những cô gái tài năng và sáng tạo mạnh mẽ và quyết đoán hơn những người khác, trong khi những chàng trai kiệt xuất lại nhạy cảm và bớt hung hăng hơn.
8. Người tài giỏi vừa nổi loạn nhưng cũng lại rất bảo thủ
Sáng tạo không thể thiếu đi cái nhìn chủ quan ban đầu về một lĩnh vực văn hóa. Vậy nên rất khó để hiểu được một người có thể sáng tạo như thế nào nếu thiếu đi tính truyền thống và bảo thủ lẫn nổi loạn và phi ngã cùng một lúc.
9. Phần lớn những người giỏi giang rất đam mê công việc, nhưng họ cũng có thể cực kỳ thực dụng đối với chúng
Nếu không có đam mê, chúng ta sẽ mất dần ham thích với những công việc khó khăn. Nhưng nếu không thực dụng, công việc sẽ không hoàn toàn tốt và thiếu tính thực tế.
10. Sự cởi mở và nhạy cảm của những người giỏi dễ khiến họ bị tổn thương, nhưng cũng mang lại niềm ham thích lớn lao
Có lẽ điều quan trọng nhất, điều mà luôn hiện hữu ở những cá nhân đột phá, đó là khả năng tự thỏa mãn quá trình sáng tạo của mình. Thiếu đi điều này, các nhà thơ có lẽ đã bỏ cuộc trên con đường hướng đến sự hoàn hảo và viết những vần thơ đầy mùi tiền bạc; các nhà kinh tế có lẽ đi làm cho các ngân hàng nơi mà lương của họ ít nhất cao gấp đôi so với việc nghiên cứu tại các trường Đại học; các nhà Vật lý đã dừng công việc nghiên cứu đơn thuần mà để đi làm tại các phòng thí nghiệm vật lý nơi điều kiện tốt hơn và kỳ vọng thì hoàn toàn có thể tiên đoán được.
Mâu thuẫn hay không, điều quan trọng nhất tôi nhận ra đó là không có công thức nào cho sự sáng tạo cá nhân. Như Mihaly nói: “Những cá nhân xuất sắc nổi trội bởi sự thích ứng của họ với bất kì hoàn cảnh nào và xoay xở với bất kì điều gì chỉ để đạt được mục tiêu”. Vậy nên, trên tất cả, điều khiến bạn trở nên kiệt xuất là tài xoay xở và không bao giờ bỏ cuộc.
