|
|
Oxytocin được nhiều người biết đến với tên gọi "hormone tình yêu". Ảnh: iStock. |
Ngoài tác dụng liên quan đến tình yêu, oxytocin còn là chất xúc tác giúp kết nối mối quan hệ giữa con người với con người, đồng thời đem lại một số lợi ích nhất định cho sức khỏe.
Bác sĩ Deobrah Lee, chuyên gia về sức khỏe sinh sản và nhà văn y khoa của Dr Fox Online Pharmacity ở Anh, cho biết: “Oxytocin được sản xuất nhờ sự tác động qua lại của vùng dưới đồi và tuyến yên sau. Sự bài tiết của oxytocin phụ thuộc vào hoạt động điện của các tế bào thần kinh ở vùng dưới đồi. Thông qua vùng dưới đồi, tuyến yên sẽ tiết ra oxytocin và đi vào máu khi các tế bào thần kinh này bị kích thích”.
Kết nối và gắn bó tình cảm
Oxytocin đóng vai trò quan trọng trong các giai đoạn của mối quan hệ lãng mạn. Một nghiên cứu năm 2012 trên tạp chí Psychoneuroendocrinology đã kiểm tra nồng độ oxytocin trong huyết tương của 163 thanh niên, bao gồm 60 cặp đôi mới yêu 3 tháng và 43 người độc thân. Kết quả, những cặp đôi có lượng oxytocin cao hơn đáng kể so với những người độc thân và lượng oxytocin của họ vẫn ở mức cao sau 6 tháng.
"Mức độ oxytocin tăng lên trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ. Oxytocin được kích hoạt nhiều ở một số khu vực nhất định của não như hệ thống khứu giác, vùng dưới đồi, hồi hải mã và thân não”, bác sĩ Lee nói.
 |
| |
Giảm căng thẳng và giảm đau
Một nghiên cứu năm 2021 trên tạp chí Stress đã phát hiện mức độ oxytocin bắt đầu tăng một tuần trước khi hormone căng thẳng cortisol tăng ở những sinh viên nữ khi sắp đến mùa thi cuối kỳ. Cả hai loại hormone này vẫn tăng cao trong thời gian thi. Đây cũng là khoảng thời gian các sinh viên nữ bị căng thẳng nhiều hơn.
Theo bác sĩ Lee, sự gia tăng này của hormone oxytocin có thể có tác dụng nâng cao nhận thức và giúp giảm bớt các tác động tiêu cực của hormone cortisol.
Cô nói: “Các nhà khoa học đã gợi ý oxytocin có thể đóng vai trò trong việc giảm căng thẳng bằng cách can thiệp vào phản ứng sợ hãi và bỏ chạy của hệ thần kinh giao cảm”.
Ngoài ra, hormone oxytocin cũng được chứng minh giúp con người chịu đựng cơn đau tốt hơn. Một đánh giá năm 2015 trên Current Pharmaceutical Design cho thấy hormone oxytocin có tác dụng giảm đau, giảm lo âu, chống trầm cảm và các tác dụng khác đối với hệ thần kinh trung ương.
 |
| Oxytocin có thể làm tăng sự thư giãn, giảm căng thẳng và lo lắng. Ảnh: iStock. |
Tác dụng trong quá trình sinh nở và cho con bú
Một lượng lớn hormone oxytocin được giải phóng trong quá trình người mẹ chuyển dạ, giúp tử cung co bóp để mở cổ tử cung. Từ đầu những năm 1900, các bác sĩ đã sử dụng oxytocin tổng hợp để kích thích chuyển dạ.
Theo một đánh giá năm 2021 trên Frontiers in Endocrinology, sau khi sinh, hormone oxytocin tiếp tục kích thích các cơn co thắt tử cung giúp ngừa băng huyết ở sản phụ. Ngoài ra, hormone này cũng có lợi cho việc tiết sữa. Khi người mẹ cho con bú, các oxytocin được giải phóng làm các cơ xung quanh tuyến vú co lại. Các tuyến co bóp và ép sữa mẹ vào ống dẫn sữa.
 |
| Đối với những bà mẹ đang cho con bú, oxytocin giúp tăng bài tiết sữa, đồng thời tăng sự gắn kết giữa mẹ và con. Ảnh: iStock. |
Kích thích tình dục
Hormone oxytocin có chức năng kích thích tình dục ở cả nam và nữ. Bác sĩ Lee cho biết: “Sự giải phóng hormone oxytocin là một trong những nguyên nhân chính khiến chúng ta cảm thấy hứng thú với tình dục. Chạm nhẹ, giao tiếp bằng mắt và tiếp xúc da kề da đều làm tăng mức độ oxytocin".
Theo bác sĩ Lee, mối quan hệ tình cảm càng tích cực và gần gũi, lượng oxytocin giải phóng càng nhiều. Cô nói: "Việc giải phóng oxytocin xảy ra đơn giản chỉ bằng cách nhìn vào người mình yêu. Nồng độ oxytocin rất quan trọng đối với hưng phấn tình dục, sự thân mật và thỏa mãn".
Ở phụ nữ, hormone oxytocin cũng đóng vai trò trong việc đạt cực khoái. Một nghiên cứu trên tạp chí Gynecological and Obstetric Investigation phát hiện phụ nữ có nồng độ oxytocin trong huyết thanh cao hơn đáng kể chưa đầy một phút sau khi đạt cực khoái.
Ở nam giới, hormone oxytocin tăng lên trong quá trình kích thích và đạt cực khoái. Một nghiên cứu năm 2008 trên tạp chí Journal of Sexual Medicine còn phát hiện oxytocin có thể được sử dụng để điều trị chứng rối loạn cực khoái (chậm đạt cực khoái hoặc không đạt được cực khoái) ở nam giới.
Liên kết xã hội
Theo bác sĩ Lee, hormone oxytocin đã được công nhận đóng vai trò quan trọng đối với đối với hành vi xã hội của con người.
"Kết luận này rút ra từ các nghiên cứu trong phòng thí nghiệm trên chuột. Chuột cống không quan tâm đến bất kỳ con nào khác ngoài con của chúng. Nhưng khi được bổ sung oxytocin, chúng đột nhiên trở nên trìu mến và thể hiện hành vi làm mẹ với những chuột con không phải của chúng. Chuột đồng cỏ gắn bó với bạn đời suốt đời và đây là loài chung thủy nhất trên hành tinh. Nhưng khi chặn các thụ thể oxytocin của chúng, hành vi liên kết chặt chẽ này cũng bị đảo ngược".
Theo một đánh giá năm 2018 trên tạp chí Current Topics in Behavioral Neuroscience, mức độ oxytocin có thể thấp hơn ở những người mắc chứng tự kỷ, một chứng rối loạn phát triển gây khó khăn trong giao tiếp và các mối quan hệ xã hội. Thử nghiệm trên tạp chí Molecular Psychiatry cho thấy khả năng đáp ứng xã hội ở những người mắc chứng tự kỷ đã cải thiện khi họ được bổ sung hormone oxytocin qua dạng thuốc xịt mũi.
 |
| Oxytocin là chất xúc tác giúp kết nối mối quan hệ giữa người với người. Ảnh: iStock. |
Tinh thần hào phóng
Theo American Psychological Association, oxytocin trên thực tế có thể tác động đến cách chúng ta đồng cảm với người khác.
Một bài báo năm 2007 trên PLoS One đã vạch ra mối quan hệ giữa oxytocin và sự hào phóng. Cụ thể, con người rất hào phóng với nhau, chúng ta thường giúp đỡ những người hoàn toàn xa lạ thông qua việc quyên góp tiền bạc, thời gian và thậm chí cả máu, mặc dù nó không mang lại lợi ích trực tiếp nào cho mình.
Trong nghiên cứu, những người tham gia được ghép đôi với nhau, trong đó một người được tặng 10 đô la và người kia không được tặng gì. Những người được bổ sung oxytocin đã cho người còn lại nhiều hơn 21% trong số 10 đô la của họ so với những người không được bổ sung oxytocin. Điều này cho thấy mức độ oxytocin trong cơ thể cao có thể khiến chúng ta trở nên hào phóng hơn.
Chữa lành bằng sách
Mục Sức khỏe giới thiệu một số cuốn sách về chủ đề sức khỏe tâm thần dành cho bạn đọc có quan tâm:
Chữa lành sau sang chấn: "Chữa lành sau sang chấn" là một cách tiếp cận sức khỏe tinh thần, thể chất và tâm linh gọi là tâm lý học toàn diện, nơi người tham gia cam kết thực hành mỗi ngày để tự giúp mình khỏe mạnh bằng cách phá vỡ các khuôn mẫu tiêu cực, chữa lành quá khứ.
Đại dương đen là tiếng nói sẻ chia với thế giới của người trầm cảm, đồng thời là lời kêu gọi xóa bỏ định kiến xã hội, để những con người ấy có cơ hội được sống hạnh phúc.
