Theo CNN, một nghiên cứu năm 2015 cho biết sự trái ngược này thường là do trạng thái quán tính khi ngủ tăng cao. Cơ thể cần quá trình sinh học điều chỉnh trí nhớ, tâm trạng, thời gian phản ứng và sự tỉnh táo khi thức dậy.
Một số người bị suy giảm hiệu suất và mệt mỏi trong giai đoạn này sau lần đầu tiên tắt báo thức. Ảnh hưởng của quán tính khi ngủ thường hết sau 15-60 phút nhưng có thể kéo dài đến vài giờ.
Quán tính ngủ làm suy yếu các kỹ năng nhận thức phức tạp hơn như tư duy đánh giá, ra quyết định, khả năng sáng tạo, áp dụng quy tắc. Ngay cả khi bạn không phải làm qua đêm, việc trải qua quán tính ngủ trong nhiều giờ vẫn có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn.
Theo PGS.TS Raj Dasgupta, chuyên gia về phổi và giấc ngủ, ĐH Y Keck, ĐH South California, cách để giải quyết vấn đề này bắt đầu bằng việc đánh giá giấc ngủ.
TS Dasgupta gợi ý người cảm thấy mệt mỏi khi thức dậy nên gặp một chuyên gia để kiểm tra chứng rối loạn giấc ngủ nguyên phát hoặc thứ phát. Tuy nhiên, một số yếu tố khác dễ sửa đổi hơn là can thiệp vào quá trình phục hồi, chẳng hạn củng cố trí nhớ, điều hòa hormone và điều chỉnh cảm xúc.
Giới chuyên gia cũng đưa ra 8 lý do khiến nhiều người cảm thấy mệt mỏi dù ngủ đủ giấc.
 |
| Nhiều người cần ngủ nhiều hơn 8 tiếng. Ảnh: Medicalnewstoday. |
1. Thiếu ngủ
PGS.TS Jennifer Martin tại trường Y David Geffen thuộc ĐH California, Los Angeles, chủ tịch của Học viện Y học Giấc ngủ Mỹ, cho biết: “Rất nhiều tình trạng gây ra mệt mỏi nhưng không nhất thiết khiến mọi người cảm thấy họ sẵn sàng đi vào giấc ngủ. Chúng có thể bao gồm tình trạng đau mạn tính, tình trạng chuyển hóa hoặc tuyến giáp, thiếu máu và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính".
Ngoài ra, theo National Sleep Foundation, người trưởng thành khỏe mạnh cần ngủ 7-9 giờ mỗi đêm. Vì vậy, bạn có thể cần ngủ nhiều hơn 8 giờ để cảm thấy tràn đầy năng lượng.
Christopher Barnes, giáo sư quản lý tại Đại học Washington, người nghiên cứu về mối quan hệ giữa giấc ngủ và công việc, cho biết rằng bạn có thể thử đi ngủ sớm hơn một tiếng hoặc thức dậy muộn hơn bình thường một tiếng và xem điều đó có tạo nên sự khác biệt hay không.
2. Lối sống tĩnh tại
Nếu bạn ít vận động, cơ thể của bạn có thể quen với việc chỉ phải tiêu hao mức năng lượng thấp. Vì vậy bạn có thể cảm thấy mệt mỏi hơn mức bình thường khi cố gắng thực hiện các hoạt động cơ bản hàng ngày.
Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo người lớn nên dành ít nhất 150 phút hoạt động thể chất từ mức độ trung bình đến mạnh hàng tuần, trong khi những người mang thai nên thực hiện ít nhất 150 phút các bài tập aerobic vừa phải và tăng cường sức khỏe mỗi tuần.
3. Lo lắng hoặc trầm cảm
TS Dasgupta nói rằng lo lắng hoặc trầm cảm có thể gây ra tình trạng mệt mỏi dữ dội. Điều này cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến thời gian cần thiết để đi vào giấc ngủ, cũng như việc bạn thức dậy (và bao nhiêu lần) suốt đêm.
Đôi khi, các loại thuốc được sử dụng để điều trị trầm cảm hoặc lo lắng có thể có tác dụng phụ như mất ngủ hoặc khiến người bệnh khó ngủ sâu, dẫn đến mệt mỏi khi thức dậy.
 |
| Nhiều người có thói quen thức khuya hơn bình thường vào tối thứ sáu và thứ bảy. Ảnh: Stylist. |
4. Giấc ngủ không ổn định
Theo TS Barnes, đôi khi, lịch trình thay đổi khác nhau hoặc công việc theo ca cũng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ. Vị chuyên gia chia sẻ thông thường, vào tối thứ sáu, mọi người nghĩ mình có thể thức khuya hơn một chút vì không phải làm việc vào sáng mai. Bạn thậm chí vẫn thức khuya vào tối thứ bảy vì bạn không phải làm việc vào chủ nhật, sau đó đi ngủ sớm hơn vào chủ nhật trước tuần làm việc.
Nhưng đến thời điểm này, bạn đã điều chỉnh lại lịch ngủ của mình vài giờ trong một khoảng thời gian ngắn. Barnes nói: “Điều này rất giống với hiện tượng jet lag. Việc thiết lập lại nhanh chóng đó không hiệu quả".
5. Mất nước
Theo Cleveland Clinic, hơn 50% cơ thể của bạn được tạo ra từ nước. Nước cần thiết cho nhiều chức năng bao gồm tiêu hóa thức ăn, tạo hormone và chất dẫn truyền thần kinh, đồng thời cung cấp oxy đi khắp cơ thể. Mất nước có thể làm giảm sự tỉnh táo, buồn ngủ và mệt mỏi.
Viện Y học khuyến nghị phụ nữ nên tiêu thụ 2,7 lít chất lỏng hàng ngày và nam giới có 3,7 lít mỗi ngày. Khuyến nghị này bao gồm tất cả chất lỏng và thực phẩm giàu nước như trái cây, rau và súp.
Vì tỷ lệ lượng nước trung bình của chất lỏng so với thực phẩm khoảng 80:20, nên lượng nước hàng ngày là 9 cốc đối với phụ nữ và 12,5 cốc đối với nam giới.
6. Môi trường hoặc thói quen ngủ không tốt
Môi trường tốt cho giấc ngủ thường là phòng ngủ tối, yên tĩnh và mát mẻ vào ban đêm.
Bạn nên tránh tiêu thụ đồ uống có chứa caffeine ít hơn 6 giờ và hạn chế uống rượu, ăn đồ cay hoặc nhiều dầu mỡ ít nhất 2 giờ trước khi đi ngủ.
 |
| Rượu, đồ ăn cay khiến bạn khó đi vào giấc ngủ sâu. Ảnh: Alaskapublicmedia. |
7. Các vấn đề về giấc ngủ với người ngủ cùng
TS Martin nói người (hoặc thú cưng) mà bạn ngủ chung giường ảnh hưởng lớn đến giấc ngủ. Người bạn cùng giường của bạn có thể bị rối loạn giấc ngủ, ngáy, trằn trọc hoặc có lịch trình khác làm gián đoạn giấc ngủ của bạn. Bà nói thêm thú cưng cũng có thể làm gián đoạn lịch trình ngủ của bạn vì chúng không có kiểu ngủ giống như con người.
Bà lưu ý nếu bạn cùng giường ngáy, bạn nên cân nhắc đưa họ đến gặp chuyên gia về giấc ngủ, nhờ họ đánh giá về chứng ngưng thở khi ngủ. Bà nói thêm ngưng thở khi ngủ - tình trạng trong đó hơi thở ngừng và khởi động lại trong khi ai đó đang ngủ - thường gặp ở những người ngáy.
8. Rối loạn giấc ngủ
TS Barnes cho biết rối loạn giấc ngủ là yếu tố khác có thể làm giảm đáng kể chất lượng giấc ngủ. Người bị chứng ngưng thở khi ngủ có thể thức dậy 50 lần, 100 lần hoặc thậm chí nhiều hơn trong suốt đêm.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ, các rối loạn giấc ngủ khác có thể ảnh hưởng đến mức năng lượng hàng ngày bao gồm chứng ngủ rũ và hội chứng chân không yên.
Theo TS Barnes, cách lý tưởng để theo dõi chất lượng và số lượng giấc ngủ, đặc biệt nếu bạn nghĩ rằng mình có thể được chẩn đoán mắc chứng rối loạn giấc ngủ, là tiến hành chụp đa ảnh tại một phòng khám về giấc ngủ.
Ngoài ra, các ứng dụng và thiết bị đeo điện tử như đồng hồ hoặc nhẫn đo giấc ngủ không chính xác bằng các xét nghiệm tại phòng khám, nhưng vẫn cung cấp đầy đủ thông tin cho bạn.
