Rất khó mắc sỏi thận do ăn uống
Khẳng định việc hình thành sỏi thận do ăn đậu phụ là không chính xác, PGS. TS Nguyễn Thanh Chò (Chủ nhiệm Bộ môn Dinh dưỡng, BV 103) cho rằng, sỏi thận hình thành chủ yếu do rối loạn chuyển hóa.
Theo đó, sỏi thận có nhiều loại, hay gặp nhất (80-90%) là sỏi canxi, gồm canxi oxalat, can xi phosphat và can xi oxalat phosphat. Ngoài ra, những loại sỏi ít gặp hơn là sỏi struvit, sỏi acid uric, sỏi cystin.
Vì đa số sỏi thận là sỏi canxi nên nhiều người nghĩ rằng kiêng ăn hoàn toàn canxi để tránh bị sỏi thận, tuy nhiên theo GS Chò điều này là không chính xác. “Chế độ ăn uống cũng có thể là nguyên nhân gây sỏi thận nhưng đây không phải là nguyên nhân hay gặp phải. Vì thế, nếu ai đó cho rằng ăn và uống các chế phẩm từ đậu nành, hoặc ăn nhiều tôm cua cá, uống nhiều sữa sẽ dễ mắc sỏi thận là hoàn toàn sai lầm” - GS Chò nhấn mạnh.
Giải thích quá trình hình thành sỏi thận, BS Nguyễn Thế Lương, Phó GĐ Bệnh viện Thận Hà Nội, cho biết đây là một quá trình phức tạp, do nhiều yếu tố gây ra chứ không phải chỉ do bị dư canxi. Trên thực tế, nhiều người ăn uống kham khổ kiêng cữ canxi vẫn bị sỏi thận, ngược lại nhiều người uống nhiều sữa, ăn nhiều tôm cua nhưng đâu có bị sỏi thận.
Theo BS Lương, một nghiên cứu của quốc tế cũng đã chỉ ra rằng, chế độ ăn nhiều canxi không làm tăng nguy cơ phát triển sỏi thận. Điều này có nghĩa là một người khoẻ mạnh không nên kiêng ăn canxi hoàn toàn để phòng ngừa sỏi thận. Chỉ những người bác sĩ khuyến cáo rằng việc dư thừa canxi trong nước tiểu mới cần phải giảm lượng canxi ăn vào. Đó là những bệnh nhân mắc bệnh toan hoá ống thận, cường giáp, cường tuyến cận giáp nguyên phát, nhiễm độc vitamin D…
Uống đủ nước để tránh sỏi thận
GS Chò cho hay, để phòng tránh sỏi thận, việc đầu tiên là mỗi người phải thực hiện là uống đủ nước (trung bình 2 lít/ngày). Khi cơ thể được cung cấp đủ nước sẽ làm máu lưu thông tốt hơn, giúp hòa tan các chất, thải trừ các chất cặn bã trong cơ thể ra ngoài (yếu tố hình thành sỏi thận).
“Mặc dù nhu cầu uống nước phụ thuộc vào thể trạng của từng người, môi trường làm việc cũng như theo thời tiết nhưng cũng không nên uống các loại nước nhiều đường, nhất là đối với người béo phì, đái tháo đường, tăng huyết áp. Với một số trường hợp đặc biệt cần thận trọng khi uống nước như người bị suy tim, suy thận… chú ý phải hỏi kĩ bác sĩ điều trị để có một chế độ nước phù hợp” - PGS Chò nhấn mạnh.
Song song với việc uống đủ nước, BS Lượng cũng nhấn mạnh để phòng tránh sỏi thận, người dân cần có chế độ ăn uống hợp lý. Trong đó, tuyệt đối tránh ăn mặn, nhất là với trẻ em. Người Việt thường có thói quen ăn mặn, chấm… điều này không tốt cho tất cả các đối tượng nói chung đặc biệt ảnh hưởng đến thận của trẻ mới tập ăn dặm nói riêng. Trong giai đoạn này, tốt nhất các bậc phụ huynh cho con ăn nhạt hơn so với khẩu vị của người lớn. Không nên nêm nếm vừa miệng mình mới cho con ăn.
Uống nhiều nước mỗi ngày giúp ngăn ngừa sỏi thận
“Đối với người lớn, cần ăn uống cân đối 4 nhóm thức ăn (bột, đường, mỡ, vitamin), không nên thiên lệch một loại thực phẩm, rau quả nào. Thói quen ăn mặn, ăn nhiều chất đạm, thịt cũng là một nguy cơ gây sỏi thận. Thực phẩm chứa nhiều muối và nhiều chất đạm sẽ làm giảm độ pH nước tiểu, kích thích bài tiết chất canxi và cystine, gây ra sỏi. Ngoài ra chúng còn làm giảm bài tiết chất citrat, là chất giúp ngăn chặn sự tạo thành sỏi. Ăn quá nhiều chất dầu mỡ cũng sẽ làm tăng thêm hàm lượng cholesterol trong dịch mật, hình thành nên sỏi” –-BS Lương nhấn mạnh.
Do đó, để phòng ngừa sỏi thận các chuyên gia khuyến cáo, người dân cần ăn uống đầy đủ dinh dưỡng; hạn chế ăn mặn, ăn quá nhiều dầu mỡ; trong thực đơn hàng ngày, nên bổ sung nhiều rau tươi vì chất xơ của rau sẽ giúp tiêu hóa nhanh, tránh ứ đọng trong ruột ngăn chặn tạo sỏi. Đồng thời hạn chế dùng các loại trà đặc, cà phê, chocolate, bột cám...
Với những người từng bị sỏi thận, BS Lương cũng lưu ý, nên đi khám kiểm tra tìm nguyên nhân gây sỏi tái phát để điều trị và chế độ ăn cụ thể phù hợp đối với từng nhóm nguyên nhân.
