Chia sẻ với Zing.vn quanh câu chuyện hàng nghìn sinh viên ở Sài Gòn bị đuổi học mỗi năm, TS tâm lý Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu, giảng viên ĐH Sư phạm TP.HCM, cho rằng kể cả chọn nhầm ngành nghề, bạn trẻ vẫn có phương án sửa sai.
Thiếu kỷ luật, sống buông thả
- Nhiều năm tham gia tư vấn học đường và giảng dạy sinh viên, ông thấy lý do khiến nhiều bạn trẻ bị đuổi học là gì?
- Tôi thấy sinh viên thường bị đuổi học vì một trong những nguyên nhân. Một là chọn nhầm ngành dẫn đến "mất lửa". Sau thời gian học, sinh viên ngộ ra bản thân không phù hợp ngành nghề, giống như cá voi mà học leo cây nên hứng thú bị tuột dốc.
Tuy vậy, vì tiếc công thi, cộng với tâm lý sợ đi nghĩa vụ, uổng phí tiền học phí đã đóng, sợ ba mẹ thất vọng..., các bạn vẫn đến trường và trở thành "zombie giảng đường". Kết quả thi cử chắc chắn chẳng sáng sủa gì. Riết rồi các bạn chán, thả trôi theo số phận, tới đâu hay tới đó, cho đến khi trường gửi tờ quyết định buộc thôi học.
 |
| TS tâm lý Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu, giảng viên ĐH Sư phạm TP.HCM. Ảnh: NVCC. |
Hai là do thích nghi không nổi vì thiếu phương pháp học. Hồi phổ thông, thầy cô chế biến sẵn kiến thức rồi dọn mâm cho học sinh tiếp thu. Thầy cô kiểm tra đầu giờ, 15 phút, giữa tiết, một tiết, giữa kỳ, cuối kỳ...
Lên đại học, chương trình đã khó, lại còn khô, tự học là chủ yếu. Trong khi đó, tân sinh viên chưa có kỹ năng tự học, lại thêm "bệnh lười". Không ai khảo bài, ba mẹ không còn ở bên đốc thúc, được sống tự do, dẫn đến tiếp thu kém, kết quả thê thảm.
Ba là do cám dỗ. Nhiều bạn trẻ ham đi làm đa cấp kiếm tiền, làm thêm có thu nhập, bỏ bê việc học. Đó là chưa kể chuyện trốn học đi chơi với người yêu, tối nào cũng ra quán nhậu cụng ly, sáng không dậy nổi... Nếu sống một mình mà thiếu thói quen kỷ luật, nề nếp học hành sớm muộn gì cũng "vỡ".
Ngoài ra, một nguyên nhân "kinh điển" nữa là thiếu tiền, không đóng được học phí. Khi đó, ai có kỹ năng tài chính như vay ngân hàng, chi tiêu tiết kiệm... sẽ sống sót để thành tài. Ngược lại, áp lực tài chính cũng khiến cho nhiều em bỏ cuộc.
- Nếu chọn sai ngành nghề so với năng lực và đam mê, sinh viên nên làm gì?
- Nếu đã chọn sai ngành, bạn hãy tính toán như sau.
Phương án 1: Nếu có khả năng thi lại đại học hoặc có điều kiện tài chính để học trường tư, học nghề thì nên làm lại từ đầu. Thà bỏ một năm tuổi trẻ còn hơn sống vật vờ sai lối cả đời còn lại.
Phương án 2: Nếu không có khả năng thi lại (vì đã học đến năm hai, ba), hoặc không có điều kiện xin học trường khác, vẫn phải tiếp tục học, nhưng hãy tìm ra "ngách" nào thấy hứng thú.
Ví dụ, nếu thích kinh doanh nhưng lại học về chế biến thực phẩm, bạn có thể tiếp tục với mục tiêu ra trường kinh doanh trong lĩnh vực đồ ăn, thức uống.
Phương án 3: Nếu không có khả năng thi lại, ngành hiện tại chẳng có "ngách" nào để hứng thú và tài chính cũng nghèo nốt, bạn nên dừng lại, hoặc đi học nghề nào đó nuôi sống bản thân trước. Không ít người cố gắng học cho xong để có cái bằng ra đời kiếm kế sinh nhai, sau khi ổn định mới tính chuyện tìm ra đam mê theo đuổi.
- Vào đại học, môi trường thay đổi, chương trình thiên về đề cương, khô khan, sinh viên năm thứ nhất phải làm gì để có hứng thú với các môn học?
- Sinh viên nước ngoài sống chủ yếu trong thư viện, ngoài ra còn đi nghiên cứu thực tế. Nếu chương trình thầy cô dạy quá chán, bạn hãy thử những cách sau: "Kích" thầy cô bằng cách đặt câu hỏi, đặt tình huống cho thầy cô xử lý. Tất nhiên, để có cái để hỏi, sinh viên phải đọc sách trước ở nhà.
Môn nào thầy cô giảng dở, các bạn đem sách theo ngồi đọc. Nhiều khi sách thông minh hơn thầy.
Sinh viên nên tự thiết kế chương trình học cho mình, chọn các môn cần thiết, tìm hiểu qua anh chị đi trước để biết thầy cô dạy hay còn đăng ký. Tất nhiên, bạn cần kỹ năng sống mới cạnh tranh được với sinh viên khác khi đăng ký học phần.
Một cách nữa là tự đào tạo bằng các quyển sách chuyên khảo, dự hội thảo chuyên môn, xin làm trợ lý không lương cho chuyên gia, chuyên viên, cựu sinh viên, học thêm các khóa đào tạo ngắn hạn bên ngoài...
Trường đời có cả tỷ thứ để học, không sợ chán, chỉ sợ bạn có vượt qua hai từ "làm biếng" để đi học hay không thôi.
 |
| Thông điệp chọn nghề của TS Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu gửi đến sinh viên. Ảnh: NVCC. |
Giảng đường không thích nghi nổi, ra đời khó sống
- Để không bị sốc khi từ phổ thông vào đại học, bạn trẻ cần chuẩn bị cho mình những kiến thức, kỹ năng như thế nào?
- Một là thay đổi về tư duy học tập. Hai là thay đổi phương pháp học. Lên đại học, bạn phải thay đổi bộ "rễ chùm" của mình từ thời phổ thông thành bộ "3 cái rễ cọc".
Một rễ cắm vào thầy cô để hút kinh nghiệm. Một cái cắm vào sách để hút tinh hoa từ sách. Cái khác đưa vào thực tế để hút dữ liệu. Cái rễ này mang tính quyết định. Bạn có thể lao vào cuộc sống thông qua nghiên cứu khoa học, xin đi thực tế, thực tập, làm trợ lý không công, xin làm thêm gắn với chuyên môn, làm trợ lý miễn phí cho thầy cô trong các dự án...
 |
| TS Nguyễn Hoàng Khắc Hiếu so sánh phương pháp học tập để sinh viên tự rút ra bài học cho mình. Ảnh: NVCC. |
- Ông khuyên học sinh chọn trường như thế nào để không bị sai lầm, dẫn đến chán học, bị đuổi học?
- "Chưa thấy quan tài chưa đổ lệ" là thực trạng của rất nhiều học sinh THPT khi đứng trước ngưỡng cửa chọn nghề. Tôi chỉ muốn nói rằng việc lựa chọn vội vàng sẽ hủy hoại cuộc sống của các em. Phải dành ra ít nhất 1-2 năm làm 3 việc sau trước khi đặt bút chọn nghề: Tìm hiểu thế mạnh của bản thân; trải nghiệm để tìm ra cái mình thích; tìm hiểu thị trường để dự đoán cái gì kiếm ra tiền.
Lớp 11, 12 vất vả một chút, kỹ một chút thì tương lai tươi sáng. Bất cứ sự hời hợt nào khi chọn nghề sẽ phải trả giá bằng chính tương lai, mồ hôi nước mắt của cha mẹ và sự tự tôn của chính bản thân mình.
Ở giảng đường, tính cạnh tranh đã ít mà còn không sống sót nổi thì khi ra đời, nhìn chung cũng hơi khó đấy. Tuy nhiên, các em đừng nản chí. Không hợp với trường đại học thì thử ra học trường đời, từ trải nghiệm thử - sai, những lần "thất bại có chủ đích", hay việc làm thêm gắn với chuyên môn...
