Năm 2006, một kỹ sư người Hàn Quốc tên Choi Jin Seok đạt kỳ tích khiến ông được mệnh danh là “bậc thầy sản lượng chất bán dẫn”.
Với tư cách là người đứng đầu bộ phận sản xuất chip tại công ty bán dẫn Hynix, Choi giám sát việc chứng nhận chip nhớ thế hệ mới nhất lúc bấy giờ, trước cả Samsung Electronics - đối thủ Hàn Quốc giàu có và nổi tiếng.
“Ông ấy là thiên tài công nghệ và là người có năng lực, có khả năng điều hành công ty lớn”, một người từng làm việc với Choi cho biết.
Tuy nhiên, sau cáo buộc ăn cắp công nghệ của Samsung để xây dựng nhà máy sản xuất chip nhớ ở Trung Quốc, sự nghiệp ông Choi sụp đổ. Ông có thể phải đối mặt với án tù sau khi bị truy tố ở Hàn Quốc vào đầu tháng 6. Choi phủ nhận mọi tội lỗi, theo Financial Times.
“Phạm vi phạm tội và thiệt hại nghiêm trọng hơn các vụ rò rỉ công nghệ riêng lẻ trước đây”, công tố viên Hàn Quốc cho biết. “Nếu nhà máy trong nước bị sao chép và các sản phẩm có chất lượng tương tự được sản xuất hàng loạt ở Trung Quốc, nó sẽ gây ra tổn thất không thể phục hồi cho ngành công nghiệp bán dẫn (Hàn Quốc)”.
“Ông ấy được tôn trọng nhờ chuyên môn về công nghệ xử lý chip khi còn làm việc ở Hàn Quốc. Nhưng cái nhìn của mọi người về Choi trở nên tiêu cực khi ông ấy đến Trung Quốc và bắt đầu giúp đỡ các công ty nước này”, một giám đốc điều hành Hàn Quốc từng làm việc dưới quyền của Choi tại Hynix cho biết.
“Thật ngạc nhiên và đáng tiếc khi thấy ông ấy dính vào vụ án như thế”, người này nói thêm.
Đối với người Hàn Quốc, vụ việc đặt ra câu hỏi về văn hóa doanh nghiệp và nguy cơ đẩy lao động có tay nghề ra nước ngoài. Rộng hơn, nó cho thấy Hàn Quốc đang trở thành “chiến trường” quan trọng khi cuộc chiến công nghệ Mỹ - Trung ngày càng căng thẳng.
 |
| Nhà máy sản xuất chip của Samsung Electronics tại Hàn Quốc. Ảnh: Samsung Electronics. |
Nỗ lực của Trung Quốc nhằm có được công nghệ của Hàn Quốc đã trở nên quyết liệt hơn trong những năm gần đây, khi Bắc Kinh tìm cách giảm thiểu thiệt hại từ các động thái của Washington.
Vào tháng 2, chính phủ Mỹ công bố thành lập “Lực lượng đặc nhiệm công nghệ đột phá” để “bảo vệ các tài sản công nghệ quan trọng khỏi bị đối thủ cấp quốc gia mua lại hoặc sử dụng”.
Bắc Kinh cũng tăng cường “phòng thủ”. Vào ngày 1/7, một phiên bản mới của luật chống gián điệp của Trung Quốc đã có hiệu lực.
Từng là "ngôi sao"
Choi bắt đầu sự nghiệp tại Samsung Electronics vào năm 1984, cùng năm công ty khai trương nhà máy chip nhớ đầu tiên.
Ông tiếp tục giữ chức phó chủ tịch và điều hành bộ phận công nghệ xử lý của Samsung cho đến năm 2001, sau đó chuyển đến Hynix để lãnh đạo bộ phận sản xuất chip nhớ.
Sau khi thuộc sở hữu của tập đoàn đối thủ Hàn Quốc Hyundai, Hynix cố gắng cạnh tranh, bắt kịp năng lực chip nhớ của Samsung dù gặp khó khăn về tài chính.
Theo một người từng làm việc dưới quyền của Choi, ông đã cải thiện hiệu quả của quy trình sản xuất chip mà không tốn thêm chi phí.
“Hynix có thể duy trì tính cạnh tranh mà không cần đầu tư quá nhiều nhờ chuyên môn về công nghệ xử lý”, người này cho biết.
Một người khác từng làm việc với Choi tại Hynix nói rằng ông đã giúp công ty chống lại nỗ lực thâu tóm từ đối thủ Mỹ Micron vào đầu những năm 2000.
Anh nhớ lại Choi là nhà lãnh đạo trầm tính nhưng lôi cuốn. “Ông ấy không phải là người sẽ lừa dối người khác... Ông ấy là người rất siêng năng và không có ngày nghỉ cuối tuần”, anh chia sẻ.
Ông Choi gia nhập hội đồng quản trị của Hynix vào năm 2007 với tư cách là phó chủ tịch kiêm giám đốc công nghệ. Nhưng ông đã rời đi vào năm 2010. Hynix được đổi tên thành SK Hynix vào năm 2012 sau khi được SK Group, một tập đoàn khác của Hàn Quốc, tiếp quản.
“Ông ấy là một trong những ứng cử viên CEO sáng giá nhưng đã phải từ chức khi người khác giành được vị trí cao nhất”, đồng nghiệp cũ của Choi nói. “Trong văn hóa doanh nghiệp Hàn Quốc, bạn phải nghỉ việc khi đồng nghiệp hoặc cấp dưới trở thành sếp của bạn”.
 |
| Các đồng nghiệp cũ của Choi tại SK Hynix nói rằng ông đã cải thiện hiệu quả của quy trình sản xuất chip mà không tốn thêm chi phí. Ảnh: Reuters. |
Từ đó, Choi dành nhiều năm làm việc trong ngành pin Mặt Trời. Với tư cách là nhà tư vấn ở Đài Loan và Singapore, ông thành lập công ty tư vấn chip ở Singapore có tên Jin Semiconductor vào năm 2015.
Chính những mối quan hệ mà ông phát triển ở Trung Quốc đã giúp đưa Choi đến “chương hai” trong sự nghiệp.
Nhà máy “sao chép”
Choi biết nhiều quan chức Trung Quốc nhờ tham gia vào quá trình xây dựng nhà máy của Hynix ở thành phố Vô Tích, miền Đông Trung Quốc, theo một số nguồn tin.
Một quan chức Trung Quốc quen biết với Choi từ năm 2018 mô tả ông là “nhà lãnh đạo công nghệ cấp thiết” cho ngành công nghiệp chip của Trung Quốc, với kinh nghiệm nghiên cứu và phát triển ở cả Samsung và Hynix.
“Ông ấy đã hứa với chúng tôi rằng sẽ giúp Trung Quốc vượt qua “nút thắt cổ chai” trong phát triển chất bán dẫn”, quan chức Trung Quốc nói.
Năm 2019, công ty Jin Semiconductor có mặt tại Bắc Kinh. Theo vị quan chức Trung Quốc, “con bài thương lượng tốt nhất” của Choi là việc ông tuyển dụng khoảng 200 kỹ sư Hàn Quốc có kinh nghiệm về quy trình sản xuất chip tiên tiến tại Samsung và SK Hynix.
Quan chức này cho biết những công nhân có tay nghề cao từ Hàn Quốc “chính xác là những gì mà sự phát triển chip nhớ của Trung Quốc đang rất cần”.
Công tố viên sau đó cáo buộc Choi giao nhiệm vụ cho nhân viên Hàn Quốc thu thập dữ liệu về các nhà máy sản xuất chip nhớ của Samsung, và sử dụng chúng để xây dựng “nhà máy sao chép” ở Tây An, chỉ cách nhà máy “gốc" Samsung chưa đến 1,6 km.
“Họ đã đánh cắp dữ liệu kỹ thuật cơ bản của nhà máy Hwaseong cũng như cách bố trí và bản thiết kế của nhà máy đầu tiên ở Tây An”, công tố viên phụ trách cuộc điều tra nói.
Tuy nhiên, kế hoạch xây dựng không thành khi đối tác - nhà sản xuất Foxconn - không thực hiện cam kết đầu tư 6,2 tỷ USD.
Điểm tranh cãi
Nhưng đó chưa phải là kết thúc. Năm 2020, Choi thành lập CHJS High Technologies, công ty liên doanh với chính quyền địa phương Thành Đô.
Vào thời điểm đó, Trung Quốc đang tăng tốc đẩy mạnh lĩnh vực chip nhớ để chống lại áp lực công nghệ ngày càng tăng từ phía Mỹ.
 |
| Vào năm 2020, Trung Quốc đẩy mạnh sản xuất trong nước để chống lại áp lực công nghệ ngày càng tăng từ phía Mỹ. Ảnh: CFOTO/Sipa USA. |
Các giám đốc điều hành của CHJS “đã nhiều lần hứa với quan chức chính phủ Trung Quốc rằng CHJS sẽ sớm trở thành nhà sản xuất chip Dram lớn thứ 4 thế giới sau Samsung, SK Hynix và Micron”, theo một nguồn tin.
Ban đầu, thành tích của ông Choi rất ấn tượng. Theo chuyên gia trong ngành từng làm việc với CHJS, khả năng nghiên cứu và phát triển của công ty này tương đương với năng lực của các nhà sản xuất chip nội địa lớn nhất Trung Quốc.
Tuy nhiên, những hạn chế của Mỹ đối với việc xuất khẩu thiết bị sản xuất chip tiên tiến dường như đã cản trở tham vọng của công ty.
“Kế hoạch sản xuất hàng loạt của CHJS không tiến triển như mong đợi, kết quả sản lượng và năng suất không tốt”, một người quen thuộc với hoạt động của công ty nói.
Tình hình tài chính của CHJS bắt đầu xấu đi. Theo các công tố viên Hàn Quốc, ông Choi chỉ có thể huy động được 350 triệu USD từ nhà đầu tư Trung Quốc cho dự án - thiếu hàng tỷ USD so với tham vọng.
“Các quan chức Thành Đô thất vọng trước kết quả thử nghiệm sản xuất hàng loạt và không muốn tiếp tục đầu tư”, một nguồn tin cho biết.
3 nhân viên tại CHJS nói với Financial Times rằng nhiều công nhân đã không được trả lương trong vài tháng. 2 người cho hay các giám đốc điều hành đã nghỉ phép dài hạn hoặc rời công ty hoàn toàn.
Ông Choi bị bắt tại Hàn Quốc vào tháng 5 sau khi trở về nước từ Trung Quốc. Luật sư của Choi ở Hàn Quốc nói thân chủ phủ nhận các cáo buộc.
“Các công tố viên nói Choi dàn dựng hành vi phạm tội, nhưng ông ấy không biết chuyện gì đang xảy ra”, theo luật sư. “Là giám đốc điều hành của công ty, ông ấy biết nhà máy (Tây An) sẽ được xây ở Trung Quốc, nhưng không biết đó là bản thiết kế và kế hoạch chi tiết của Samsung”.
“Ông ấy đã làm việc trong ngành hơn 20 năm”, luật sư nói thêm. “Ông ấy không bao giờ ra lệnh cho nhân viên lợi dụng bí mật thương mại của các công ty đối thủ”.
Lee Dong Hwan, cựu điều tra viên hiện làm việc tại công ty luật WeFocus, nói rằng Choi khó có thể phủ nhận nhân viên của ông có được bản thiết kế của nhà máy Samsung.
Thay vào đó, “điểm tranh cãi chính là có bao nhiêu dữ liệu đã bị rò rỉ sang Trung Quốc và bao nhiêu trong số đó được sử dụng để xây dựng các nhà máy khác ở Trung Quốc”, ông Lee nói.
Những cuốn sách để hiểu về Hàn Quốc
Mục Kinh tế Quốc tế giới thiệu tới độc giả các cuốn sách nên đọc để hiểu thêm về Hàn Quốc - một trong những đối tác hàng đầu của Việt Nam trên nhiều lĩnh vực.
Độc giả có thể xem thêm tại đây.
