Phụ huynh Ngọc Anh ở Hà Nội có con đang học lớp 5. Khi con học môn Tiếng Việt đến bài Từ đồng nghĩa - trái nghĩa, cô giáo cho bài tập: Tìm 5 cặp tính từ chỉ màu sắc, trái nghĩa với nhau.
Chị Ngọc Anh cho biết, đã thử tìm nhưng chỉ nhận thấy cặp tính từ đen - trắng có nghĩa trái ngược rõ ràng nhất.
Zing.vn đã gửi đề bài tới PGS. TS ngôn ngữ học Phạm Văn Tình - Tổng thư ký Hội ngôn ngữ học Việt Nam. Ông cho biết, đây là dạng bài tập rất khó với học sinh tiểu học.
"Tôi đã tham khảo ý kiến của một số đồng nghiệp là giáo sư, tiến sĩ ngôn ngữ học. Chính họ cũng phải vắt óc suy nghĩ để tìm đáp án", ông Tình cho biết.
Sở dĩ bài khó vì cặp từ được công nhận là trái nghĩa khi nó phải được đặt trong cấu trúc cụ thể, mà ở đó, có cái này thì sẽ không có cái kia (A hoặc không A).
Sau khi nghiên cứu kỹ đề bài, PGS Phạm Văn Tình đưa ra đáp án như sau:
Trắng - đen (màu trắng, màu đen).
Sáng - tối (màu sáng >< màu tối).
Đậm - nhạt (màu đậm >< màu nhạt).
Nóng - lạnh (màu nóng >< màu lạnh).
Tươi - xỉn (tươi màu >< xỉn màu).
Ông Tình cũng lưu ý, để phân tích được sự trái nghĩa của từ, phải đặt nó trong từng cấu trúc cụ thể. Ví dụ: Đen trái nghĩa với trắng, nhưng trong một cấu trúc khác, đen cũng có thể trái nghĩa với đỏ (vận đỏ > < vận đen).
Bên cạnh đó, đỏ trái nghĩa với đen, nhưng ở cấu trúc khác đỏ lại trái nghĩa với xanh (quân xanh > < quân đỏ).
