“Em lo ngại việc giới hạn nguyện vọng có thể khiến cơ hội vào đại học bị thu hẹp”, Nguyễn Long, học sinh lớp 12, trường THPT Cao Bá Quát (Hà Nội), chia sẻ với Tri Thức - Znews.
Ngày 18/9, tại hội nghị giáo dục đại học, Bộ GD&ĐT khảo sát ý kiến đại biểu về số lượng nguyện vọng với mỗi thí sinh. Bộ đưa ra ba phương án, gồm tối đa 5 nguyện vọng, tối đa 10 nguyện vọng hoặc tiếp tục không giới hạn số nguyện vọng như hiện tại.
Long cho hay thông tin này khiến em và các bạn xôn xao vì ảnh hưởng trực tiếp tới chiến lược đăng ký nguyện vọng xét tuyển đại học của học sinh lớp 12.
Học sinh bối rối
Khảo sát của bộ xuất phát từ thực tế năm nay, tổng nguyện vọng tăng đột biến lên tới 7,6 triệu, trung bình một em gần 9 nguyện vọng, trong khi các năm trước chỉ loanh quanh ở mức 5.
Theo thống kê của bộ, 39,6% thí sinh đăng ký 5 nguyện vọng; 30,9% đăng ký 10 nguyện vọng; 29,5% thí sinh đăng ký từ 10 nguyện vọng trở lên và 6,7% đăng ký từ 20 nguyện vọng. Cá biệt, theo ghi nhận tại một trường cao đẳng ở TP.HCM, có thí sinh đăng ký hơn 230 nguyện vọng.
Số lượng nguyện vọng tăng khiến quá trình lọc ảo năm nay phải tăng thêm 4 lần, thành 10 lần lọc ảo và lùi thời gian công bố điểm chuẩn nhằm đảm bảo kết quả chính xác và công bằng.
Trước khảo sát của bộ, nhiều thí sinh, phụ huynh lo ngại việc giảm số nguyện vọng sẽ ảnh hưởng cơ hội trúng tuyển.
Dù mới đầu năm học lớp 12, Long đã lên chiến thuật đăng ký nguyện vọng. Em dự tính đăng ký các nguyện vọng đầu vào các ngành yêu thích nhất, điểm có thể cao hơn so với điểm em đạt được một chút; các nguyện vọng giữa, em đăng ký vào các ngành vừa sức và cuối cùng là các nguyện vọng an toàn, chống trượt để chắc chắn đỗ đại học. Nam sinh nhẩm tính mình cần ít nhất 10 nguyện vọng để tăng cơ hội đỗ.
Nếu bộ giới hạn số lượng nguyện vọng ở mức 5 hay 10, Long cho rằng cơ hội vào đại học có thể thu hẹp hơn, khi ấy, bản thân em sẽ phải tính toán cực kỳ kỹ lưỡng. Ngoài ra, Long lưu ý thêm với những bạn có sức học vừa phải, chưa có lựa chọn ngành nghề, các bạn cũng có thể gặp khó khăn.
Đây cũng là nỗi lo của Trúc Linh (học sinh lớp 11, trường THPT Nguyễn Hữu Huân, TP.HCM). Nữ sinh cho rằng giới hạn số lượng nguyện vọng mang lại sự minh bạch và hiệu quả hơn cho hệ thống tuyển sinh chung.
Nhưng đổi lại, nó đòi hỏi thí sinh phải tự chịu trách nhiệm cao hơn và đối mặt với áp lực lớn hơn trong quá trình lựa chọn. Khi đó, cuộc đua vào đại học cũng căng thẳng hơn.
Giới hạn nguyện vọng để giảm lãng phí và rối loạn tuyển sinh
Tại Hội nghị Giáo dục đại học 2025, Bộ trưởng GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn nói việc đăng ký nguyện vọng không giới hạn số lượng “chưa chắc đã đem lại nhiều cơ hội” cho thí sinh.
“Việc này đôi khi lại làm cho thí sinh 'tẩu hỏa nhập ma', rối tinh lên, cảm thấy hoang mang, không biết phải làm gì. Như vậy, từ chỗ tưởng như đem lại cơ hội lại làm khó cho thí sinh”, bộ trưởng nói.
Bên lề hội nghị, GS.TS Nguyễn Tiến Thảo, Vụ trưởng Vụ Giáo dục Đại học, Bộ GD&ĐT, cho biết qua thống kê kết quả tuyển sinh năm 2025, có khoảng 30% thí sinh đăng ký trên 10 nguyện vọng. Tuy nhiên, rất ít thí sinh trúng tuyển những nguyện vọng cuối. Đa phần, các em chỉ đăng ký để “cho an toàn, cho vui”.
Việc đăng ký quá nhiều nguyện vọng, theo ông Thảo, tính mục tiêu của các em sẽ kém. Trách nhiệm của thí sinh, động lực để phấn đấu vào một trường, một ngành cũng kém vì “không đỗ nguyện vọng này thì đỗ nguyện vọng kia”.
Thống kê cũng cho thấy nhóm thí sinh nói trên thường ít nhập học, có thể các em đã có dự định khác hoặc có thể chỉ đăng ký để lấy tiếng “mình có đỗ đại học”.
“Đây không phải mục tiêu của xét tuyển mà chỉ mang tính hình thức, sẽ dẫn tới lãng phí nguồn lực xã hội về lệ phí, về hệ thống và lãng phí nguồn lực cho các trường. Vấn đề này cần phải xem lại”, ông Thảo nói.
Ông nhấn mạnh thí sinh khi đăng ký xét tuyển đại học nên xác định rõ mục tiêu của mình, có như vậy mới yêu trường, yêu ngành, yêu nghề nghiệp sau này; thay vì xác định một cách vô vọng hay thiếu chủ đích.
Nhiều trường đại học ủng hộ quan điểm của Bộ GD&ĐT. TS Mai Đức Toàn, Giám đốc Trung tâm Tuyển sinh và Truyền thông, Đại học Gia Định, cho biết khi làm công tác tư vấn, ông thường khuyên thí sinh nên chọn tối đa 3 trường, mỗi trường đăng ký 1-3 nguyện vọng. Như vậy là vừa đủ để thí sinh quyết tâm theo đuổi mục tiêu, đồng thời tránh lãng phí, giúp công tác lọc ảo của các trường nhẹ nhàng hơn.
“Thực tế, có những em đăng ký mấy chục nguyện vọng. Về cơ bản, việc này không có nhiều ý nghĩa vì dù đủ điểm trúng tuyển 10 trường, các em cũng chỉ được học một trường”, ông Toàn nói.
 |
| Năm 2025, tổng nguyện vọng xét tuyển đại học lên tới 7,6 triệu, trung bình một em gần 9 nguyện vọng. Ảnh: Đinh Hà. |
Nâng cấp hệ thống thay vì giới hạn nguyện vọng?
Tuy nhiên, trao đổi với Tri Thức - Znews, ThS Cù Xuân Tiến, Trưởng phòng Tuyển sinh và Công tác sinh viên, Đại học Kinh tế - Luật (Đại học Quốc gia TP.HCM), lại cho rằng nên để thí sinh chủ động trong việc đăng ký số lượng nguyện vọng.
Theo ông Tiến, tùy theo năng lực học và các ngành yêu thích, thí sinh sẽ có những lựa chọn khác nhau. Việc giới hạn nguyện vọng sẽ ảnh hưởng đến khả năng trúng tuyển của các em.
Vị trưởng phòng tuyển sinh cho rằng việc nên làm là các trường cần nâng cấp hệ thống phần mềm đăng ký và xét tuyển. Đồng thời, các trường từ phổ thông đến đến đại học cần đẩy mạnh công tác truyền thông, tư vấn để các em hiểu rõ việc chọn ngành, nghề và trường học. Điều này giúp tránh tình trạng thí sinh chọn đại nguyện vọng, chọn theo phong trào.
Đồng quan điểm, trưởng Phòng Đào tạo một trường đại học ở Hà Nội cho rằng khi bị giới hạn nguyện vọng, thí sinh buộc phải đăng ký, lựa chọn kỹ lưỡng hơn.
Thay vì lựa chọn những trường, chương trình mình kỳ vọng (những nơi thực sự muốn học), các em sẽ có xu hướng đưa ra lựa chọn an toàn để tránh rủi ro trượt đại học. Điều này đôi khi khiến thí sinh tuột mất cơ hội để chọn trường/ngành mà mình yêu thích.
Ví dụ, nếu thí sinh đạt 25 điểm và rất quan tâm đến ngành Kinh tế, muốn đăng ký 5-6 nguyện vọng liên quan. Nhưng nếu bị giới hạn 5 nguyện vọng, thí sinh chỉ dám đăng ký 1 nguyện vọng Kinh tế mà mình yêu thích nhất. Bốn nguyện vọng còn lại, các em có thể đăng ký vào những ngành/trường có điểm thấp hơn để đảm bảo an toàn.
Hệ quả là khi không đỗ nguyện vọng 1, các em sẽ phải nhập học tại các trường có chất lượng hoặc mức độ yêu thích thấp hơn, ngay cả khi các em có đủ điểm để trúng tuyển vào những chương trình tốt hơn nếu không bị giới hạn số lượng nguyện vọng.
Vị này nhìn nhận vấn đề chính không nằm ở số lượng nguyện vọng mà do năng lực tính toán của hệ thống. Thay vì giới hạn cơ hội của thí sinh, bộ và các trường đầu mối cần nâng cấp hệ thống để xử lý tốt số lượng nguyện vọng lớn và lọc ảo tốt.
“Việc thí sinh đăng ký nhiều nguyện vọng không gây ra vấn đề lớn vì quy trình lọc ảo cuối cùng chỉ trả về một nguyện vọng duy nhất trúng tuyển”, vị này nói.
Thị trường lao động thay đổi chóng mặt, để tồn tại, con người cần học tập suốt đời. Trong bối cảnh đó, tạp chí Tri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả cuốn Học tập suốt đời của tác giả Michelle R.Weise.
Tác phẩm cung cấp cho độc giả những đánh giá về thị trường lao động tương lai, những giải pháp cho nhu cầu vừa học vừa làm đang ngày một tăng, cùng với đó là đưa ra những cách kết nối để quá trình chuyển đổi “học-làm” diễn ra thuận lợi hơn. Từ đó, tác giả nêu lên vai trò của việc học tập suốt đời.
