'Bệnh kinh niên dạy thêm cần kháng sinh liều nặng'

Có lẽ không phải đến bây giờ câu chuyện dạy thêm của giáo viên và học thêm của học sinh mới được đưa ra cả trong cộng đồng ngành giáo dục lẫn dư luận xã hội.

Nó đã luôn là đề tài nóng bao năm nay và thời gian qua bỗng trở nên nóng hơn bao giờ hết khi Bí thư Thành ủy TP HCM Đinh La Thăng chỉ đạo tuyệt đối không dạy, học thêm trong trường học Sài Gòn.

Ông Thăng đã nêu trúng vấn đề của trường học Việt Nam: Dạy thêm là biến tướng của giáo dục.

Ai cũng biết một nguyên tắc quan trọng của giáo dục phổ thông là: Cung  cấp lượng kiến thức (tri thức) tối thiểu vừa đủ. Thế nhưng, với tư duy chạy đua về kiến thức và phương pháp dạy học nhồi nhét thì như cá gặp nước, việc dạy, học thêm đã nở rộ trong không chỉ cánh cổng nhà trường, mà còn ở nhà thầy, cô giáo.

Nhiều giáo viên môn chính ở phổ thông biến nhà mình thành trung tâm học thêm với cách thức giống nhau: Dạy lại nội dung học trên lớp và bổ sung phần "nâng cao" là phát ra các tờ đề bài tập. Học sinh dành hầu hết thời gian ở nhà thầy cô để giải các bài tập này.

Ông Nguyễn Tuấn Hải - người có 20 năm kinh nghiệm trong ngành giáo dục. Ảnh: Quyên Quyên.

Ở phương Tây, họ có "dịch vụ hỗ trợ học sinh". Các em có thể yêu cầu giáo viên ở lại sau giờ học hỗ trợ trong các vấn đề học tập trên lớp và tất cả là miễn phí. Giáo viên, nếu được học sinh nhờ hỗ trợ, sẽ nhiệt tình giúp đỡ học trò và coi đó như một dấu hiệu cho thấy họ có uy tín về chuyên môn và được học sinh tin cậy, yêu mến.

Trường hợp học sinh muốn phát triển sâu hơn so với thời lượng và phạm vi kiến thức trên lớp, học sinh thường tìm tới các tổ chức giáo dục ngoài nhà trường. Đó là lựa chọn mang tính chất thuần túy cá nhân của học sinh và không liên quan nhà trường hay giáo viên ở trường.

Các đào tạo ngoài nhà trường này thực sự mang tính chất "chuyên gia" mà học sinh có khả năng và có nhu cầu sẽ tìm thấy sự thỏa mãn thật sự về chuyên môn và phát triển cá nhân.

Đó cũng là lý do mà chúng ta thấy không có hình thức luyện thi một cách trực diện nhắm vào các nội dung thi cử vào trường chuyên hay lớp chọn như ở Việt Nam. Việc học tập nâng cao vì thế không bị biến tướng và biến đổi thành "luyện gà đi thi". Việc học tập hướng tới phát triển cá nhân, dẫn dắt học sinh khám phá vẻ đẹp của môn học và nghiên cứu khoa học sớm.

Nói thế để chúng ta thấy việc học thêm và dạy thêm về bản chất là câu chuyện cung cầu rất thực tế và nếu được tiếp cận và thực thi đúng cách, đúng hướng, nó sẽ trở thành kênh đào tạo bổ trợ quan trọng song hành cùng giáo dục phổ thông chính quy trong trường học. Ở góc độ tiếp cận này, góc nhìn của Bí thư Đinh La Thăng đã đúng và trúng.

Phản biện gần như duy nhất mà chúng ta thấy trong câu chuyện dạy, học thêm lại đến từ các giáo viên, vì chính họ là đối tượng bị ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề nhất.

Đây lại là vẫn đề khác và không phải không có cách. Nó nằm ở trong cơ chế dành cho giáo viên mà Bộ GD&ĐT phải đứng ra giải quyết. Có rất nhiều cách làm và tiếp cận mà chúng ta có thể tham khảo từ các nước và địa phương hóa một phần theo hoàn cảnh của Việt Nam.

Vì thế, xét về bản chất của vấn đề và nhu cầu thực tế bức thiết của cải cách giáo dục, đã đến lúc chúng ta cần phải dũng cảm bắt tay vào làm như cách mà Bí thư Thành uỷ TPHCM nêu ra.

Vết thương và bệnh kinh niên nào chả cần đến thuốc kháng sinh liều nặng.