Kết thúc cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học năm 2019 ở phía Bắc, một số phụ huynh có đơn khiếu nại cho rằng ít nhất 5/15 giải nhất không xứng đáng, có vấn đề.
Những phụ huynh trên cho rằng các dự án giải nhất không xứng đáng do không sáng tạo, có ý tưởng và giải pháp trùng lặp với kết quả nghiên cứu của các đề tài chuyên sâu trong và ngoài nước, không phù hợp tiêu chí cuộc thi.
Bộ GD&ĐT: Tiêu chí chấm thi rõ ràng, giám khảo uy tín
Trái với phản ánh của phụ huynh, PGS.TS Nguyễn Xuân Thành, Phó vụ trưởng Vụ giáo dục trung học, Bộ GD&ĐT, lại cho rằng các giải nhất đều được chấm kỹ với thành phần ban giám khảo uy tín và tiêu chí rõ ràng.
Ông Thành cho biết thành phần ban giám khảo được lựa chọn từ các nhà khoa học có trình độ tiến sĩ thuộc chuyên ngành phù hợp lĩnh vực nghiên cứu của học sinh; trưởng ban giám khảo phải là phó giáo sư trở lên.
 |
| Học sinh trình bày về dự án của mình tại cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia khu vực phía Nam. Ảnh: M.N. |
Ban giám khảo thực hiện chấm thi theo thông tư hướng dẫn của bộ, có sự giám sát của thanh tra ở các khâu. Những dự án tham gia thi được chia thành các nhóm, bao gồm đề tài thuộc lĩnh vực gần nhau, do một tiểu ban giám khảo chấm.
Mỗi dự án đều được chấm qua hai phần: Chấm trên báo cáo tóm tắt và chấm phỏng vấn thí sinh tại gian trưng bày của từng dự án. Ở mỗi phần, giám khảo bốc thăm dự án để chấm. Mỗi dự án sẽ được 5 giám khảo/phần chấm để chấm độc lập theo các tiêu chí đã quy định trong thông tư hướng dẫn. Điểm của từng phần là điểm trung bình do 5 giám khảo chấm độc lập.
"Theo tiêu chí đánh giá, chú trọng về mục tiêu của dự án, sự đóng góp của dự án vào lĩnh vực nghiên cứu, vấn đề đặt ra có kiểm chứng được bằng các phương pháp khoa học không... Báo cáo và poster cần thể hiện rõ kế hoạch, phương pháp nghiên cứu của học sinh, dựa trên kiến thức, cơ sở khoa học nào, quá trình thực hiện ra sao, quá trình thu thập, xử lý, đánh giá dữ liệu như thế nào, có khách quan không, cách tính toán, xử lý có khoa học không...
Cách trình bày poster cũng được tính điểm. Ngoài ra, phần hỏi đáp trực tiếp với học sinh cũng được chấm 25 điểm, với mục tiêu đánh giá vai trò và sự sáng tạo của học sinh trong việc phát hiện vấn đề, trong phương pháp nghiên cứu, đánh giá, rút ra kết luận", ông Nguyễn Xuân Thành chia sẻ.
"Đánh giá cao sự sáng tạo"
Nói về sự sáng tạo trong các dự án dự thi, Phó vụ trưởng cho hay từ đầu ban tổ chức đã xác định nghiên cứu của các em học sinh không phải là nghiên cứu độc lập mà thường có sự kế thừa từ các nghiên cứu trong cùng lĩnh vực đã được thực hiện trước đó.
Tiêu chí cuộc thi yêu cầu học sinh phải xác định rõ được sự đóng góp của các em vào lĩnh vực các em nghiên cứu. Điều quan trọng là các em phải phát hiện ra những “khe hở” mà các nghiên cứu trước chưa giải quyết được để tập trung giải quyết vấn đề này. Như vậy, dù các em có thể nghiên cứu cùng vấn đề trước đó, nhưng có sáng tạo trong phát hiện vấn đề cần giải quyết, cách đưa ra giải pháp khác nhau, thì đó chính là đóng góp mới.
"Hai năm trước, một dự án kỹ thuật cơ khí khác của học sinh Việt Nam cũng được nhắc tới. Đó là dự án về xe lăn leo cầu thang. Đề tài này đã có nhiều nghiên cứu, tuy nhiên nhóm học sinh Việt Nam lựa chọn cải tiến chỉ một bộ phận trong xe lăn, để giúp người sử dụng có thể lên cầu thang một cách thuận tiện", ông Thành đưa ra ví dụ.
Theo đại diện Bộ GD&ĐT này, nhờ xác định nhu cầu thực tiễn và thể hiện sáng tạo trong thiết kế, nhóm học sinh Việt Nam đã đoạt giải 3 quốc tế tại Mỹ. Tương tự, một dự án khác của học sinh Việt Nam về cánh tay robot - vấn đề khá quen thuộc trong giới nghiên cứu nói chung và các cuộc thi tương tự - cũng đã đoạt giải 3 quốc tế.
Ông Thành cho rằng điều quan trọng là các dự án cần phải thể hiện được sự đóng góp của học sinh vào nghiên cứu, giải quyết các vấn đề khoa học hoặc thực tiễn. Đánh giá các dự án phải đánh giá phân tích yêu cầu khoa học, nhu cầu thực tế sự sáng tạo của học sinh.
Bộ GD&ĐT đã nhận được đơn kiến nghị của bà Vũ Thị Xuân Hương, ông Nguyễn Thanh Sơn, ông Nguyễn Văn Tuấn, là phụ huynh huynh của một số học sinh, phản ánh về kết quả cuộc thi Khoa học kỹ thuật cấp quốc gia dành cho học sinh trung học (VISEF) năm học 2018- 2019 ở các tỉnh phía Bắc. Đơn kiến nghị nêu một số dự án được giải có trùng đề tài với một số dự án đã được nghiên cứu trước đó.
Để bảo đảm sự công bằng, minh bạch, vì quyền lợi của học sinh nên Bộ GD&ĐT sẽ tổ chức thẩm định lại kết quả chấm thi đối với các dự án được nêu trong đơn kiến nghị.
Bộ sẽ thành lập Hội đồng thẩm định kết quả đánh giá đối với các dự án nói trên và Hội đồng sẽ thẩm định lại kết quả theo các tiêu chí đánh giá dự án đã ban hành trong Thông tư 38 và Thông tư 32.
