Công an huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang, đang tạm giữ Triệu Tà Mềnh (31 tuổi, ở xã Thông Nguyên, huyện Hoàng Su Phì) để điều tra hành vi hiếp dâm. Mềnh là nghi phạm bị tố hiếp dâm một nữ du khách tại khu nghỉ dưỡng trên địa bàn.
Theo tố giác của nạn nhân là chị L. (29 tuổi, ở Hà Nội), ngày 14/9, chị cùng đoàn khoảng hơn 20 người đến nghỉ dưỡng tại Hoàng Su Phì bungalow. Rạng sáng 18/9, khi chị L. đang ngủ, Mềnh xông vào cưỡng hiếp. Do lo sợ bị cưỡng hiếp rồi giết, cô gái không dám tri hô mà chỉ kháng cự để bảo toàn tính mạng. Sau khi sự việc xảy ra, chị L. liên hệ với chủ homestay để phản ánh vụ việc.
Với những tình tiết này, Mềnh có thể bị khởi tố về tội Hiếp dâm hay Cưỡng dâm theo quy định của Bộ luật Hình sự 2015?
Theo luật sư Nguyễn Minh Long (Giám đốc Công ty Luật Dragon), đây là vụ việc nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tới an ninh trật tự địa phương. Căn cứ tố giác của chị L., cơ quan chức năng có thể xem xét xử lý nghi phạm về một trong 2 tội là Hiếp dâm (Điều 141) hoặc Cưỡng dâm (Điều 143) theo Bộ luật Hình sự 2015.
 |
| Điều tra viên và Kiểm sát viên làm việc với Mềnh. Ảnh: BVPL. |
Để xét căn cứ xử lý Mềnh về một trong 2 tội danh, cần làm rõ những điểm khác nhau của các tội danh như sau:
Đối với tội hiếp dâm, dấu hiệu tội phạm bắt buộc phải có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác nhằm mục đích thực hiện hành vi giao cấu với nạn nhân. Khái niệm về "lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân" được quy định rõ trong khoản 7, Điều 3 Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP của TAND Tối cao.
Theo đó, lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân quy định tại khoản 1 Điều 141 và khoản 1 Điều 142 của Bộ luật Hình sự là việc người phạm tội lợi dụng tình trạng người bị hại lâm vào một trong những hoàn cảnh như không thể chống cự (Bị tai nạn, ngất, trói, khuyết tật...) hoặc bị hạn chế, mất khả năng nhận thức, khả năng điều khiển hành vi (Bị say rượu, chuốc thuốc mê, bị bệnh tâm thần hoặc các bệnh khác dẫn tới mất khả năng nhận thức...) để giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác:
Đối với tội hiếp dâm được quy định, thì người phạm tội và nạn nhân có thể là bất kỳ ai, không bắt buộc phải có mối quan hệ quen biết từ trước đó.
Đối với tội cưỡng dâm, dấu hiệu tội phạm bắt buộc là nạn nhân là người lệ thuộc vào người phạm tội hoặc nạn nhân đang trong tình trạng quẫn bách, phải miễn cưỡng chấp nhận quan hệ với người phạm tội. Khái niệm về người lệ thuộc và người đang trong tình trạng quẫn bách được quy định tại các khoản 10, 11 Điều 3 Nghị quyết 06/2019/NQ-HĐTP của TAND Tối cao.
Theo đó, người lệ thuộc quy định tại khoản 1 Điều 143 và đang ở trong tình trạng lệ thuộc mình quy định tại khoản 1 Điều 144 của Bộ luật Hình sự là trường hợp người bị hại bị lệ thuộc vào người phạm tội về vật chất (VD: được người phạm tội nuôi dưỡng, chu cấp chi phí sinh hoạt hàng ngày...) hoặc lệ thuộc về tinh thần, công việc, giáo dục, tín ngưỡng (VD: bị hại là người lao động làm thuê cho người phạm tội; là học sinh trong lớp do người phạm tội là giáo viên chủ nhiệm hoặc giáo viên bộ môn...).
Người đang ở trong tình trạng quẫn bách là trường hợp người bị hại đang lâm vào hoàn cảnh khó khăn, bức bách nhưng không tự mình khắc phục được mà cần có sự hỗ trợ, giúp đỡ của người khác (VD: không có tiền chữa bệnh hiểm nghèo; không có tiền để chuộc con mình đang bị bắt cóc...).
Từ những căn cứ trên, có thể thấy tội danh cưỡng dâm được xác định khi bị hại và người phạm tội có những quan hệ quen biết nhất định, dựa theo từng trường hợp cụ thể. Việc dùng thủ đoạn để thực hiện hành vi là thủ đoạn về ép buộc tinh thần chứ không có hành vi bạo lực về thể chất.
Đối chiếu với những thông tin mà nữ du khách cung cấp, có thể thấy nạn nhân đã bị Mềnh dùng sức mạnh về thể chất để cưỡng chế không cho giãy dụa, bỏ chạy và thực hiện hành vi giao cấu. Giữa nạn nhân và nghi phạm không có bất kỳ mối quan hệ nào. Nạn nhân không kêu cứu, nhưng vẫn có hành động giãy giụa, chống trả lại hành vi cố tình giao cấu của nghi phạm. Điều này thể hiện ý chí của nạn nhân là không muốn nghi phạm thực hiện hành vi giao cấu với mình.
Từ những phân tích này, ông Long đánh giá nếu diễn biến vụ việc đúng với tố giác của chị L. thì hành vi phạm tội có dấu hiệu thỏa mãn cấu thành tội phạm của tội Hiếp dâm quy định tại Điều 141 Bộ luật Hình sự 2015. Khung hình phạt đối với tội danh này là 2-7 năm tù.
