Diệp hạ châu được nhắc nhiều đến với tác dụng mát gan, thanh lọc gan. Do đó, nhiều người đã mua về sử dụng, từ loại lá cây đến các sản phẩm chức năng với những quảng cáo từ các nhà sản xuất.
Chị Nguyễn Thị Thanh (ở Thanh Xuân, Hà Nội) cho biết thường xuyên nấu nước uống với loại lá này cho chồng bởi anh hay uống rượu bia. “Uống rượu bia nhiều sẽ hại gan, được biết tác dụng của Diệp hạ châu có thể bảo vệ cho gan nên tôi nấu nước cho chồng uống thay nước lọc hàng ngày và khá yên tâm”, chị Thanh nói.
Tương tự, Minh Anh (25 tuổi, ở Hà Đông, Hà Nội) cũng sử dụng loại nước này nhằm mục đích đẹp da, trị mụn bởi tác dụng làm mát gan của Diệp hạ châu.
 |
| Diệp hạ châu còn được gọi là cây chó đẻ răng cưa. |
Tác dụng mát gan có thật?
Liên quan tới loại cây này, lương y Bùi Hồng Minh (Phó Chủ tịch Hội Đông y Ba Đình, Hà Nội) cho biết Diệp hạ châu còn gọi là cây chó đẻ, chó đẻ răng cưa. Sở dĩ gọi là Diệp hạ châu là vì ở phía dưới lá (diệp hạ) có nhiều hạt tròn (châu).
Tại Việt Nam, cây còn có nhiều tên địa phương khác như: cam kiềm, cỏ trân châu, rút đất, diệp hòa thái...
Diệp hạ châu được dùng làm thuốc từ 2000 năm nay. Theo Trung Quốc Cao Đẳng Thực Vật Đồ Giám Bản (1972), Diệp hạ châu có tác dụng thanh can minh mục (mát gan sáng mắt), lợi thủy (trị phù ứ nước), giải độc tiêu tích (ăn uống không tiêu, bụng đầy trướng).
“Diệp hạ châu có vị đắng, hơi ngọt, tính mát. Tác dụng nổi bật nhất của diệp hạ châu là thanh can, giải độc, trọng tâm về gan, nó được dùng để giải độc gan, hỗ trợ chữa viêm gan siêu vi trùng”, lương y Bùi Hồng Minh cho hay.
Năm 1982, Break Stone đã gây được sự chú ý đối với toàn thế giới về tác dụng chống virus viêm gan B của cây thuốc này. Những thử nghiệm lâm sàng trên trẻ em với bệnh viêm gan truyền nhiễm bằng một chế phẩm có Phyllanthus amarus của Ấn Độ đã cho kết quả nhiều hứa hẹn. Sau 30 ngày uống Diệp hạ châu (900mg/ngày) 50% những yếu tố lây truyền trong máu của virus viêm gan B (sinh kháng thể bề mặt của viêm gan B) đã mất đi. Bột Diệp hạ châu (Phyllanthus niruri) cho kết quả tốt với bệnh nhân viêm gan B khi uống 900 - 2.700 mg trong 3 tháng liên tục.
Nghiên cứu của Nhật Bản và Ấn Độ trong năm 1980 đã xác định những tác dụng điều trị bệnh gan của Diệp hạ châu là do phyllanthin, hypophyllathin và triacontanal.
Tại Việt Nam, khá nhiều công trình nghiên cứu về tác dụng điều trị viêm gan của Diệp hạ châu đã được tiến hành, chẳng hạn: nhóm nghiên cứu của Lê Võ Định Tường (Học Viện Quân Y - 1990 - 1996) đã thành công với chế phẩm Hepamarin từ Phyllanthus amarus; nhóm nghiên cứu của Trần Danh Việt, Nguyễn Thượng Dong (Viện Dược Liệu) với bột Phyllanthin (2001).
Dùng nhiều gây phản tác dụng
Lương y Bùi Hồng Minh khuyến cáo việc dùng diệp hạ châu thường xuyên là sai lầm, đặc biệt việc dùng uống thay thế nước lọc hàng ngày để mát gan, đẹp da.
“Dùng diệp hạ châu phải theo lộ trình, có thể 5-7 ngày rồi dừng, không thể dùng thường xuyên, tùy tiện”, lương y nói.
Chuyên gia cho rằng do Diệp hạ châu có tính mát, lạm dụng chúng sẽ gây lạnh gan, dẫn tới xơ gan. Đặc biệt, không nên dùng Diệp hạ châu cho những người thể tỳ vị hư hàn, tức là những người dễ đầy bụng, khó tiêu, đại tiện lỏng nát, sợ lạnh. Nếu dùng trong trường hợp này sẽ làm cho tình trạng bệnh trầm trọng hơn.
 |
| GS Dương Trọng Hiếu khám bệnh cho bệnh nhân. Ảnh: HQ. |
Đồng quan điểm, Giáo sư, Bác sĩ chuyên khoa II, Tiến sĩ Dương Trọng Hiếu, chuyên khoa Nội Y học cổ truyền, Bệnh Y học cổ truyền Trung ương, cũng khuyến cáo việc uống Diệp hạ châu không có tác dụng với những người lạm dụng rượu bia. Do đó, phụ thuộc vào loại lá này để thoải mái sử dụng rượu bia là một sai lầm.
Ngoài ra, cây Diệp hạ châu chỉ dùng để hỗ trợ điều trị viêm gan siêu vi B, tức là giúp làm giảm bớt các triệu chứng của bệnh và khống chế sự phát triển của virus viêm gan siêu vi B, chứ không phải dùng cây thuốc này sẽ có kết quả âm tính với virus viêm gan B. Vì vậy, người không có bệnh về gan cũng không nên dùng Diệp hạ châu để phòng bệnh hay để tăng cường chức năng gan.
