Chó robot mang mặt Elon Musk, Picasso gây náo loạn Art Basel

Elon Musk, người dẫn đầu nhóm các tỉ phú công nghệ toàn cầu, xuất hiện như một “phiên bản chó robot” trong dự án Zero 10 mang sắc thái dystopia của Beeple. Ảnh: Liliana Mora.

Một đàn robot bốn chân chậm rãi bước quanh sàn trưng bày, trên thân mình là những gương mặt silicon giống người đến mức khó tin, lấy nguyên mẫu từ các tỷ phú công nghệ và các nghệ sĩ nổi tiếng, CNN đưa tin.

Một con mang gương mặt Elon Musk với biểu cảm là lạ, mím môi khi đi vòng quanh khu vực. Ngay sát đó, Andy Warhol và Mark Zuckerberg suýt nữa va vào nhau. Xa hơn, Pablo Picasso thong thả ngồi xuống, ánh mắt lơ đãng nhìn vào khoảng trống.

Thỉnh thoảng từng chú robot nghiêng người, ngẩng đầu và “nhả” ra một tác phẩm in giấy từ phía sau lưng. Trên màn hình gắn sau lưng chúng hiện lên dòng chữ “poop mode” như một lời báo hiệu.

Nhìn từ xa, những sinh vật nửa người nửa chó trông như bước ra từ một thế giới viễn tưởng hoang đường. Thế nhưng đây không phải cảnh tượng trong mơ hay trong một trò chơi điện tử nào đó. Tất cả đều diễn ra ngay tại Art Basel ở Miami (Mỹ), một trong những hội chợ nghệ thuật sang trọng nhất thế giới.

Dự án mang tên Regular Animals của nghệ sĩ Beeple gửi đi một thông điệp khá rõ ràng: “Chúng ta chưa thật sự sẵn sàng cho tương lai”. Ngày khai mạc, Beeple, tên thật là Mike Winkelmann, đứng ngay trong khu vực trưng bày. Anh thỉnh thoảng cúi xuống nhặt những bản in được “đại tiện” ra, chìa chúng cho người xem. Hai chú robot mang gương mặt Beeple cũng chen vào giữa những phiên bản Musk, Warhol, Zuckerberg, Picasso và Jeff Bezos.

“Có lẽ tôi là nhân vật lạc lõng nhất ở đây”, anh vừa cười vừa nói. Mỗi chú robot đều tạo ra hình ảnh theo cách riêng, dựa trên những gì nó nhìn thấy và phù hợp với phong cách của nhân vật mà nó mang gương mặt, theo CNN.

“Chúng liên tục ghi lại thế giới rồi diễn giải lại theo cái nhìn của từng nhân vật. Bản này nhìn như Warhol nhìn thế giới. Còn hình của Picasso thì diễn giải thế giới theo đúng tinh thần Picasso", Beeple giải thích. Anh cũng đưa ra vài bản in, mỗi bản đều có phong cách đặc trưng rất rõ.

Nhắc tới các tỷ phú công nghệ, Beeple nói thêm: “Mỗi ngày chúng ta đang nhìn thế giới theo cách mà họ muốn, vì họ kiểm soát những thuật toán cực kỳ mạnh. Với nhiều người, đó còn là nguồn tin duy nhất. Quyền lực của họ trong việc định hướng nhận thức là rất lớn”.

Elon Musk là một trong những tỉ phú được Beeple “tái chế” thành những chú chó robot điêu khắc. Bên cạnh đó còn có hai phiên bản chó mang diện mạo của chính Beeple, cùng các bản mô phỏng Picasso và Warhol. Ảnh: Liliana Mora.

Từ cơn sốt NFT đến một hướng đi mới của nghệ thuật số

Beeple từng gây sốc vào năm 2021 khi bán một collage gồm 5000 hình ảnh với giá hơn 69 triệu USD tại Christie’s. Đây là thương vụ NFT đầu tiên trong lịch sử một nhà đấu giá lớn và lập tức đưa anh trở thành nghệ sĩ đắt giá thứ ba thế giới còn sống, chỉ sau David Hockney và Jeff Koons.

Sau cột mốc đó, Winkelmann tập trung phát triển studio tại Charleston ở South Carolina thành một trung tâm sáng tạo nghệ thuật số. Anh liên tục trưng bày tác phẩm tại nhiều thiết chế nghệ thuật lớn ở New York và Los Angeles. Không ít tác phẩm của anh còn gợi nhắc đến đời sống chính trị Mỹ với màu sắc siêu thực, đôi khi như những ảo ảnh được tạo bằng trí tuệ nhân tạo.

Trong khi đó, giá trị NFT đã nhanh chóng lao dốc sau giai đoạn bùng nổ. Beeple từng nói trong một podcast rằng điều này là tất yếu vì có quá nhiều sản phẩm cẩu thả xuất hiện trong thời kỳ đó. “Ngay sau thương vụ lớn, tôi đã bảo mọi người rằng đây rất có thể chỉ là bong bóng”, anh kể lại.

Thế nhưng theo báo cáo của Art Basel năm 2025, nghệ thuật số lại đang phát triển mạnh trở lại. Khu vực Zero 10 của hội chợ tại Miami, nơi đặt gian Regular Animals, cho thấy nỗ lực của Art Basel trong việc trao một vị trí xứng đáng cho nghệ thuật số.

Và nếu chưa nhận ra, những bản in từ các chú robot thực chất không chỉ là bản in mà chính là các NFT. Điều này nghe có vẻ trớ trêu khi NFT từng bị nhiều người mỉa mai, nhưng Beeple tin rằng sau khi cơn sốt qua đi, nghệ thuật số đang mở ra những đổi mới thật sự.

Nghệ sĩ Beeple (giữa) trò chuyện về các tác phẩm điêu khắc chó robot của mình tại khu Zero 10 thuộc Art Basel Miami Beach. Ảnh: Liliana Mora.

Những sinh vật kỳ lạ rồi cũng sẽ hết vòng đời

Ngay ngày đầu tiên, khu Zero 10 đông nghịt người. Regular Animals thu hút sự tò mò của đám đông, ai nấy đều đưa điện thoại lên ghi hình cảnh tượng bất ngờ trước mắt. Không khó để nghe thấy những lời thì thầm: “Kinh quá”, “Kỳ cục thật”, và cũng có người nói “Thông minh đấy chứ”.

Một phụ nữ đứng quan sát hồi lâu rồi thốt lên: “Một trải nghiệm khác biệt thật đấy”.

Có lúc hai chú chó thật xuất hiện giữa hội chợ và sủa vào những chú robot. Beeple liền mở cổng, để chúng tự do chạy vào giữa các tác phẩm sống động ấy.

“Phản ứng của mọi người nhìn chung rất tích cực. Khó ai có thể đi ngang qua thứ này mà bảo ‘ừ, tôi từng thấy rồi.’ Không đâu, bạn chưa từng thấy”, nghệ sĩ chia sẻ.

Anh cho rằng những tác phẩm kiểu này sẽ xuất hiện ngày càng nhiều, khi xã hội tiếp tục chất vấn mối quan hệ giữa con người và công nghệ thông minh, nhất là khi nó ngày càng phát triển nhanh và mạnh.

“Sắp tới, bạn sẽ bắt gặp nhiều tác phẩm kiểu này, nơi điêu khắc trở thành những thực thể sống, năng động, mang tính nhân hoá rõ rệt và chúng ta gán cảm xúc cho chúng. Điều đó sẽ trở thành một phần trong đời sống khi robot ngày càng tiến bộ”, Beeple cho biết thêm.

Dù trông như sinh vật sống, tuổi thọ của chúng lại khá ngắn. Chức năng chính là ghi hình và lưu dữ liệu lên blockchain sẽ dừng lại sau ba năm, theo lời Beeple. Khi đó, chúng chỉ còn giữ lại khả năng di chuyển đơn giản.

Nhưng điều này không ngăn được sức hút của chúng, chỉ trong giờ đầu tiên của hội chợ, toàn bộ những chú robot mang gương mặt Musk, Zuckerberg, Picasso hay cả chính Beeple đã được mua hết và sẵn sàng bước vào “cuộc sống mới” tại nhà của chủ nhân mới.