Điều băn khoăn nhất chính là việc quản lý lớp học với hội đồng tự quản học sinh gồm có một chủ tịch, hai phó chủ tịch và các ban tham gia hội đồng.
Mô hình và gọi “chủ tịch” có gì khác, có hay hơn “lớp trưởng” mấy chục năm qua hay không? Chúng tôi tiếp tục ghi nhận các ý kiến khác nhau về vấn đề này.
* Luật sư Trần Vũ Hải (Đoàn luật sư Hà Nội): Tên gọi không quan trọng
 |
| Luật sư Trần Vũ Hải. Ảnh: Tuổi Trẻ. |
Theo chương trình VNEN, hội đồng tự quản là một phần của mô hình học mới này. Tất cả các em trong lớp tạo thành hội đồng tự quản và bầu ra người có tín nhiệm nhất để điều hành hội đồng. Tên gọi người điều hành hội đồng là chủ tịch không có gì bất hợp lý.
Theo tôi, do chúng ta quen gọi lớp trưởng nên thấy chủ tịch hội đồng tự quản thì ngạc nhiên. Đấy là tư duy của người lớn. Trong khi các em học tiểu học vẫn có thể chấp nhận tên chủ tịch hội đồng tự quản thay lớp trưởng. Cần hỏi chính các em về việc này, nhất là các em đã trải nghiệm chương trình VNEN.
Tên gọi lớp trưởng hay chủ tịch không quá quan trọng, đừng lo vì cái tên gọi này các em sẽ hám danh. Mà cần mừng các em có ý thức xung phong đảm nhận trọng trách trong lớp, nhưng thông qua tranh cử và thuyết phục bạn học, học cách dân chủ.
Các bạn học, những cử tri tương lai sẽ giám sát chính chủ tịch có giữ lời như khi tranh cử không và sẽ không bầu tiếp khi bạn chủ tịch không tròn nhiệm vụ.
Qua sinh hoạt, học tập trong hội đồng tự quản, các em sẽ năng động hơn, tự chủ hơn khi ra xã hội. Theo tôi, lớp người qua sinh hoạt hội đồng tự quản sẽ góp phần xây dựng một nước Việt Nam mới dân chủ và pháp quyền, không thụ động như lớp lớn tuổi hiện nay.
Ai thông minh hơn học sinh lớp 5? Trò chơi đó chứng minh trẻ em luôn có tiềm năng hiểu biết và suy nghĩ hơn người lớn.
* Ông Nguyễn Hữu Vương (nghiên cứu sinh giáo dục lịch sử tại Đại học Kanazawa, Nhật Bản): Xin đừng “chế Mercedes thành công nông”
 |
| Ông Nguyễn Quốc Vương. Ảnh: Tuổi Trẻ. |
Ở Việt Nam các từ “chủ tịch”, “phó chủ tịch” vốn thường chỉ được sử dụng phổ biến trong thế giới người lớn. Tuy nhiên, tôi cho rằng chuyện gọi “chủ tịch” hay “lớp trưởng” không quan trọng. Ban đầu dẫu lạ thì dùng mãi cũng sẽ quen.
Trong trường học nước ngoài, cách gọi này rất phổ biến. Vấn đề nằm ở chỗ việc thay đổi tên gọi cùng sự ra đời của hội đồng tự quản có phát huy được mục đích phát huy quyền làm chủ, tinh thần tự giác của học sinh hay không.
Bản chất của việc tồn tại các hội đồng tự quản (ở nước ngoài có trường hợp gọi là ủy ban tự trị) này là tạo điều kiện cho học sinh thực hành làm “công dân dân chủ” và “người lãnh đạo dân chủ”. Giáo dục trường học tác động đến học sinh không chỉ thông qua chương trình giáo dục, mà còn thông qua môi trường và các hoạt động khác.
Chẳng hạn đời sống ở trường tiểu học Nhật Bản được tạo thành từ ba thành tố: (1) các môn giáo khoa, (2) giáo dục đạo đức, (3) hoạt động đặc biệt (nghi lễ trường học, hoạt động lớp, hoạt động câu lạc bộ). Vai trò của hội đồng tự quản hay chủ tịch thể hiện rõ nhất ở thành tố thứ ba nói trên.
Vì vậy nếu muốn học sinh được trải nghiệm làm “công dân dân chủ”, “nhà lãnh đạo dân chủ” mà chỉ học theo nước ngoài bằng việc thay đổi hình thức thì sẽ khó đạt được thành công.
Cách thức cải cách theo mô hình nước ngoài với lối tư duy “học hỏi có chọn lọc” cho “phù hợp với hoàn cảnh Việt Nam” phần lớn dẫn tới hành động “chế Mercedes thành công nông”. Nếu chỉ học cái vỏ bên ngoài mà gạt bỏ triết lý, bản chất, nền tảng của mô hình tiên tiến sẽ chỉ gây nên sự lãng phí và rối loạn.
Chủ tịch hay hội đồng tự quản cũng sẽ không làm học sinh có ý thức dân chủ cao hơn nếu như vẫn còn tồn tại phương thức đánh giá hạnh kiểm (đạo đức) trong trường học và người giáo viên vẫn phải hằng ngày lo sợ với bao thứ từ cơm áo gạo tiền tới sổ sách, giấy tờ và những đợt thanh tra, kiểm tra từ nhiều cấp.
* Ông Phạm Tất Thắng (ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội): Hình thức, hoàn toàn không phù hợp
 |
| Ông Phạm Tất Thắng. |
Theo dự thảo điều lệ trường tiểu học sửa đổi thì lớp học có lớp trưởng, lớp phó hoặc chủ tịch, phó chủ tịch hội đồng tự quản học sinh.
Theo tôi, ở đây cách gọi chủ tịch là không phù hợp vì hai lý do:
Thứ nhất, cách gọi lớp trưởng gắn với trường học đã có từ lâu, đã trở thành một thói quen trong xã hội và trong các bạn học sinh. Không cần thiết thay đổi.
Thứ hai, việc thay đổi như dự thảo nêu trên đề ra, nói riêng về tên gọi chủ tịch, không có giá trị về mặt nâng cao chất lượng dạy và học cũng như chất lượng hoạt động dưới mái trường nói chung của học sinh. Chỉ là một thay đổi mang tính hình thức.
Không phải vì trong lớp có một em được gọi là chủ tịch thì lớp học đó sẽ đạt các mục tiêu đề ra như dự thảo đã nêu.
Gọi là lớp trưởng không ảnh hưởng gì đến việc phát huy quyền làm chủ của các em. Vấn đề quan trọng ở đây là thầy cô nghĩ ra cơ chế gì để học sinh phát huy được vai trò của các em nhiều hơn, việc đó tốt hơn là thay đổi tên gọi mang tính hình thức.
Theo tôi, nên giữ cách gọi truyền thống lâu nay. Muốn phát huy vai trò của các em thì tạo điều kiện cho các em phát huy khả năng cá nhân nhiều hơn, đó là cái khó làm, còn đổi tên thì quá dễ. Đổi tên không nhằm mục đích gì thì không nên đổi. Đó là chưa kể đến việc đổi tên này có thể dẫn đến những “phản ứng phụ” không cần thiết.
Chúng ta biết rằng trong truyền thống, trong văn hóa của người Việt Nam thì cách gọi chủ tịch thường dành cho cương vị lãnh đạo của người lớn.
Không nên để trẻ em vì một lý do gì đó suy nghĩ về việc giữ vị trí quản lý, lãnh đạo hay là có quyền hơn các bạn khác. Tuyệt đối không nên để học sinh có suy nghĩ như vậy. Về mặt giáo dục là không hay.
Điều lệ trường tiểu học sửa đổi nên tập trung vào việc dạy của thầy cô sao cho nề nếp hơn, việc học của các em tích cực, tự giác và hăng say hơn. Những thay đổi về hình thức là không cần thiết.
