|
|
Các nghiên cứu chỉ ra chứng liệt mặt Bell có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào. Ảnh: Eluniverso. |
Liệt mặt Bell's Palsy là tình trạng cơ mặt (thường là một bên) liệt và yếu không rõ lý do, xảy ra bất ngờ, thường nặng lên trong 1-2 ngày. Tình trạng này thường xảy ra do tổn thương dây thần kinh số 7 (dây thần kinh mặt). Bệnh nhân đôi khi cảm giác đau nhẹ và khó chịu vùng mặt bị tê liệt.
Ai dễ bị liệt mặt Bell?
Rủi ro xảy ra thường cao hơn ở một số người như phụ nữ mang thai, bệnh nhân tiểu đường, bị cảm cúm hay các bệnh đường hô hấp do virus gây ra. Liệt Bell thường xảy ra ở người trẻ, ít khi xảy ra ở trẻ em và người lớn tuổi. Vì vậy, khi có liệt mặt ở người lớn tuổi, bệnh nhân nên nghĩ đến đột quỵ hoặc những bệnh lý nguy hiểm khác.
Liệt mặt do Bell thường tạm thời. Phần lớn bệnh nhân bắt đầu phục hồi sau 2 tuần và khỏi hoàn toàn trong vòng 3 đến 6 tháng. Bệnh nhân khi phục hồi sẽ hoàn toàn bình phục các cơ vùng mặt khi cười nói.
 |
| BS Huỳnh Wynn Trần. |
Lý do chính xác gây ra liệt mặt Bell vẫn chưa rõ ràng nhưng các nghiên cứu chỉ ra vai trò của viêm sưng và hệ miễn dịch. Các kháng thể nhầm lẫn, tạm thời tấn công vào dây thần kinh vùng mặt khiến chúng bị tổn thương dẫn đến liệt. Vì vậy, các bệnh lý về thần kinh, mạch máu và hệ miễn dịch thường tăng rủi ro mắc bệnh Bell của bệnh nhân. Một số bệnh miễn dịch có thể tăng rủi ro như Guillain-Barre, Sarcoidosis, Myasthenia gravis, hay Multiple sclerosis.
Nhiễm trùng do virus, đặc biệt là virus Herpes simplex, gần đây được cho rằng có thể liên quan đến rủi ro mắc bệnh liệt mặt Bell.
Các triệu chứng có thể kèm với bệnh liệt mặt Bell
Ngoài liệt một bên mặt là triệu chứng hay gặp nhất, bệnh nhân còn có thể gặp vấn đề khi: Cố nhắm mắt, bị chảy nước mắt, chảy nước bọt, cười méo một bên, mất vị giác của 2/3 đầu lưỡi, nhạy cảm với âm thanh, nghe tiếng ồn to hơn bình thường.
Ngoài ra, mắt bên bị liệt của bệnh nhân sẽ nhìn lên trên (upward) và vào bên trong (inward).
Bệnh nhân không nên tự chẩn đoán bệnh liệt nửa mặt Bell vì có thể nhầm lẫn với các bệnh nguy hiểm như đột quỵ hay thần kinh. Bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng lâm sàng, thường là các dấu hiệu của tổn thương dây thần kinh số 7, kèm theo một số xét nghiệm lab, xét nghiệm thần kinh cơ bắp, (EMG) và đôi khi hình ảnh (CT/MRI não) để chẩn đoán bệnh.
 |
| Lý do chính xác gây ra liệt mặt Bell vẫn chưa rõ ràng nhưng các nghiên cứu chỉ ra vai trò của viêm sưng và hệ miễn dịch. Ảnh: Aestheticsmilereconstruction. |
Chúng ta không có một loại test hay hình ảnh nào dùng để chẩn đoán bệnh này. Bác sĩ cần phải kết hợp các triệu chứng, bệnh sử, tiền sử và rủi ro của từng người.
Hiện nay, điều trị liệt mặt chủ yếu nhằm chữa trị hỗ trợ triệu chứng càng sớm càng tốt, giảm quá trình viêm sưng của dây thần kinh vùng mặt và phục hồi chức năng của các cơ trên mặt. Nếu bệnh có liên quan đến nhiễm trùng do virus Herpes, bác sĩ sẽ cho bệnh nhân uống thuốc kháng virus.
Đa số (hơn 80%) bệnh nhân mắc bại liệt Bell sẽ phục hồi từ 3 đến 6 tháng. Một vài bệnh nhân có thể phục hồi lâu hơn, đến hơn một năm. Hiếm khi một số bệnh nhân (5-10%) bị tổn thương lâu dài và không phục hồi được. Khoảng 8-10% bệnh nhân bị liệt Bell sẽ bị tái lại.
Điểm quan trọng trong chữa bệnh liệt mặt Bell là ngăn ngừa mắt bị tổn thương do bị khô giác giác mạc. Khi vùng cơ mắt bị liệt, bệnh nhân có thể không nhắm mắt được hoàn toàn. Bác sĩ sẽ cho bệnh nhân thuốc nhỏ mắt hoặc che mắt giữ ẩm ban đêm nếu không thể khép kín.
Thầy thuốc cũng có thể cho bệnh nhân uống thuốc steroid để giảm viêm sưng của dây thần kinh. Các phương pháp khác như ép khăn ấm lên vùng mặt để giảm đau sưng.
Ngoài ra, vật lý trị liệu cũng giữ vai trò quan trọng trong việc phục hồi liệt mặt Bell. Các nghiên cứu chỉ ra vật lý trị liệu tập đúng có thể phục hồi nhanh và hiệu quả bệnh liệt mặt Bell.
Các phương pháp khác được dùng kết hợp nhưng không có hiệu quả rõ rệt như châm cứu, chích điện, thư giãn, tập phản xạ, và dùng vitamin B12, B6, hay Zinc.
Phân biệt liệt mặt Bell và đột quỵ
Cả hai bệnh đều có thể xảy ra với liệt mặt một bên đột ngột. Trong khi đột quỵ xảy ra do cục máu nghẽn hay vỡ mạch máu, liệt mặt Bell thường xảy ra do tổn thương dây thần kinh. Vì vậy, khi bệnh nhân có triệu chứng liệt mặt một bên, bạn cần đưa bệnh nhân gặp bác sĩ ngay. Các bác sĩ sẽ chẩn đoán triệu chứng đột quỵ dựa trên các yếu tố khác như rủi ro, bệnh sử, tuổi tác, triệu chứng.
Một bài test các thầy thuốc hay thử là yêu cầu bệnh nhân cử động cơ trên vùng trán (nhăn trán). Nếu bệnh nhân bị liệt một bên mặt không thể nhăn trán được, thường là do liệt Bell. Trong khi đó, bệnh nhân cử động nếp nhăn trán được (kèm theo các triệu chứng khác) có thể là đột quỵ.
Bác sĩ cũng sẽ dùng các xét nghiệm khác như MRI/CT để chẩn đoán đột quỵ.
Tóm lại, bệnh liệt một bên mặt Bell thường xảy ra ở người trẻ, đa số đều phục hồi hoàn toàn. Việc chữa trị bắt đầu bằng chẩn đoán sớm và đúng, dùng thuốc chữa triệu chứng kết hợp tập vật lý trị liệu.
Người bệnh cần phân biệt bệnh liệt mặt Bell và đột quỵ vùng mặt vì có thể có triệu chứng giống nhau.
PGS.TS.BS Huỳnh Wynn Trần hiện sinh sống tại Los Angeles, California, Mỹ. Ông là bác sĩ chuyên khoa của Bệnh viện Methodist Hospital, giảng dạy tại Đại học Y khoa California Northstate.
Độc giả có thể tìm thêm nhiều câu chuyện truyền cảm hứng về những con người vượt qua bệnh tật và những trang sách yêu mến cuộc sống ở tuyển tập sách của Zing.
> Xem thêm: Hành trình chiến thắng bệnh tật
