Chuyên gia khuyến cáo ăn giảm mặn tốt cho sức khỏe

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm - Nguyên phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia - chỉ ra những hệ lụy đối với sức khỏe do thói quen ăn mặn của người Việt và giải pháp cải thiện tình trạng này.

- Theo thống kê của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), người Việt đang ăn mặn gấp đôi so với mức khuyến nghị. Bác sĩ có thể cho biết việc ăn mặn trong thời gian dài có tác động thế nào đến sức khỏe?

- Theo khuyến nghị của WHO, mỗi người chỉ nên tiêu thụ không quá 5 g muối/ngày để giảm các nguy cơ về bệnh tim mạch. Tuy nhiên, thực tế theo số liệu điều tra, người Việt đang tiêu thụ trung bình lượng muối lên đến 9,4 g/ngày - gấp đôi mức khuyến nghị. Đây là con số báo động, bởi chế độ ăn thừa muối trong thời gian dài tiềm ẩn nhiều nguy cơ dẫn đến bệnh lý nguy hiểm về tim mạch, dạ dày, thận, loãng xương, béo phì…

Thói quen ăn mặn ảnh hưởng đến sức khỏe ở mọi độ tuổi, không loại trừ nhóm thanh niên và trung niên có sức khỏe tốt. Vì hậu quả của việc ăn mặn đến chậm, nhiều người chưa thực sự hiểu tầm quan trọng của chế độ ăn giảm mặn.

PGS.TS.BS Nguyễn Thị Lâm - Nguyên phó viện trưởng Viện Dinh dưỡng Quốc gia.

Cụ thể, thói quen ăn mặn tưởng chừng vô hại với người trẻ khỏe mạnh, lại có thể làm lượng muối natri tích tụ theo thời gian, vượt khả năng loại bỏ của thận. Natri tích tụ, kéo theo hiện tượng giữ nước trong máu để pha loãng chất này. Hiện tượng đó làm tăng lượng nước trong tế bào và tế bào cơ trơn của thành mạch lúc này đã có nhiều ion natri di chuyển vào khiến mạch bị co lại. Tăng thể tích máu đồng nghĩa tim phải làm việc nhiều hơn. Theo thời gian, áp lực máu trên thành mạch tăng dẫn đến cao huyết áp, đau tim, đột quỵ. Tình trạng này kéo dài dẫn đến suy tim.

Bên cạnh đó, việc ăn mặn thời gian dài gây ức chế hấp thu và sử dụng canxi của cơ thể, dẫn đến mất mát khối lượng xương gây loãng xương. Phụ nữ sau khi mãn kinh, bệnh nhân tiểu đường và người già có nguy cơ cao của bệnh loãng xương. Tuy nhiên, người khỏe mạnh ăn mặn lâu cũng nằm trong nhóm nguy cơ.

Ăn nhiều muối khiến cơ thể phải thu nạp nhiều nước, dẫn đến tuần hoàn máu đến cầu thận tăng, buộc thận làm việc nhiều hơn để lọc máu, về lâu dài ảnh hưởng đến chức năng bộ phận này. Muối cũng là yếu tố thúc đẩy hoạt động của vi khuẩn helicobacter pylori (HP), yếu tố nguy cơ chính gây ung thư dạ dày.

Chế độ ăn nhiều muối tích tụ lâu dài làm tăng đáng kể nguy cơ mắc nhiều bệnh nguy hiểm tiềm tàng. Những cảnh báo gần đây về bệnh tăng huyết áp dần xuất hiện nhiều ở nhóm thanh niên (dưới 40 tuổi). Khi còn trẻ, cơ thể khỏe mạnh nên nhiều người không cảm nhận và ý thức tác hại của ăn mặn. Chúng ta cần nâng cao ý thức và thực hiện ăn giảm mặn càng sớm càng tốt để bảo vệ sức khỏe cho hiện tại cũng như tương lai.

- Tác hại của ăn mặn nhiều và nguy hiểm, nhưng vì sao nhiều người Việt lại xem là việc bình thường?

- Hầu hết căn bệnh nguy hiểm đều diễn tiến âm thầm, mỗi ngày một chút. Bề ngoài, chúng ta vẫn thấy khỏe mạnh, nên nhiều người bỏ qua những cảnh báo từ cơ thể, cho đến khi các yếu tố nguy cơ tích tụ thành bệnh thì chuyện đã rồi.

Thói quen và khẩu vị là thứ rất khó thay đổi. Huống chi, thói quen ăn mặn của nhiều người trung niên tồn tại suốt mấy chục năm. Lứa tuổi thanh niên thường quen với khẩu vị ăn mặn từ nhỏ trong gia đình. Từ gia đình đến quán ăn đều cùng khẩu vị đậm mặn nên ai cũng thấy bình thường. Điều này vô hình chung tạo thành thói quen của cả xã hội.

Ăn mặn là thói quen tiềm ẩn nhiều nguy cơ xấu với sức khỏe của người Việt.

- Bác sĩ có thể chia sẻ giải pháp nào giúp người trưởng thành thay đổi nhận thức để điều chỉnh thói quen ăn mặn?

- Đảm bảo sức khỏe tốt là việc mà mỗi cá nhân, gia đình cần ưu tiên, bắt đầu từ lối sống lành mạnh, quyết tâm thay đổi từng thói quen không tốt. Chẳng hạn, chỉ cần giảm ăn mặn, chúng ta đã thay đổi nhiều vấn đề sức khỏe.

Đặc biệt để phòng tránh yếu tố nguy cơ, người trẻ cần chủ động xây dựng chế độ ăn phù hợp, đưa tiêu chí giảm mặn vào từng bữa.Bên cạnh đó, chúng ta nên kiểm soát cân nặng, không để dư cân, ăn nhiều rau xanh và duy trì lối sống tích cực như tăng cường luyện tập, giảm lo âu, căng thẳng trong cuộc sống để nâng cao sức khoẻ.

- Thói quen là thứ rất khó thay đổi. Vậy lộ trình thực hiện giảm mặn áp dụng vào thực tế như thế nào?

- Việc ăn giảm mặn cần lộ trình như khuyến cáo của Bộ Y tế. Cụ thể, chúng ta giảm mặn dần từ việc tiêu thụ muối xuống 7 g/ngày vào năm 2023 và xuống 5 g muối/người/ngày ở giai đoạn tiếp theo.

Logo khuyến khích việc ăn giảm mặn.

Thế nhưng, ăn giảm mặn chính xác là giảm lượng muối natri trong khẩu phần hàng ngày. Natri không chỉ có trong muối ăn mà còn ở gia vị khác như bột ngọt, bột nêm, bột canh… Do đó, phương châm cần ghi nhớ là giảm mặn trong mọi gia vị và đồ ăn. Cụ thể:

Bớt muối khi chế biến thực phẩm: Người nấu ăn nên giảm từ từ lượng muối đến khi còn một nửa so với bình thường.

Chủ động nấu ăn tại nhà nhiều hơn: Việc nấu ăn tại nhà có thể trực tiếp điều chỉnh giảm mặn trong mọi gia vị và thức ăn. Phụ huynh nêm nếm thức ăn cho trẻ cũng cần tiết chế, giúp bé có khẩu vị tốt cho sức khỏe.

Lựa chọn thực phẩm, gia vị giảm mặn: Hiện nay, thị trường có các sản phẩm giảm mặn, đặc biệt gia vị theo công thức giảm mặn, nhận biết bằng logo hoặc thông tin trên nhãn. Phần lớn gia đình Việt đều sử dụng nước mắm trong nấu nướng, luôn có bát nước chấm. Do đó, bà nội trợ có thể chọn loại nước mắm giảm mặn mà vẫn giữ hương vị đậm đà cho bữa cơm.

Hãy giảm mặn ngay hôm nay, từng chút mỗi ngày sẽ giúp chúng ta thiết lập thói quen mới, lối sống khỏe mạnh để bảo vệ sức khỏe tim mạch và thoát khỏi các yếu tố nguy cơ khác.