Bộ Công an, VKSND Tối cao, TAND Tối cao và Bộ Quốc phòng đã ban hành dự thảo Thông tư liên tịch hướng dẫn việc thực hiện ghi âm hoặc ghi hình khi hỏi cung bị can; lấy lời khai người liên quan.
Dự thảo có 3 chương gồm 12 điều, được áp dụng trong các trường hợp lấy lời khai người làm chứng, người bị hại, đương sự; đối chất; tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm; diễn biến phiên tòa trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử.
Không có ghi âm, ghi hình thì không được hỏi cung
Theo dự thảo, người có thẩm quyền của các cơ quan phụ trách hoạt động điều tra, truy tố sẽ quyết định hình thức ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh. Nếu không bố trí được thiết bị ghi âm, ghi hình thì không được hỏi cung, lấy lời khai. Khi đang hỏi cung, lấy lời khai mà thiết bị xảy ra sự cố thì phải dừng ngay buổi làm việc.
Dự thảo cũng nêu rõ, cán bộ hỏi cung phải đăng ký với cán bộ quản lý hệ thống thiết bị ghi âm, ghi hình tại nơi giam giữ hoặc tại trụ sở cơ quan điều tra, cơ quan có liên quan. Cán bộ hỏi cung không được đưa bị can tại ngoại vào hỏi cung ở nơi giam giữ (trừ trường hợp đối chất với bị can tạm giam). Trước khi hỏi cung phải thông báo cho bị can, người liên quan biết về việc ghi âm, ghi hình.
Khi bắt đầu hỏi cung, cán bộ phải thông báo việc nhấn nút bắt đầu. Quá trình hỏi cung có thể tạm dừng ghi âm, ghi hình bằng cách nhấn nút tạm dừng. Kết thúc buổi làm việc, cán bộ thông báo cho người bị hỏi cung biết việc kết thúc và nhấn nút kết thúc, thời gian kết thúc ghi rõ trong biên bản.
 |
| Ông Nguyễn Thanh Chấn, một trong những người bị kết án oan về tội giết người. Ảnh: N.L. |
Ghi âm, ghi hình để phát hiện oan sai, nhục hình
Điều 7 của dự thảo quy định, trong giai đoạn điều tra thì người có thẩm quyền nghiên cứu bản ghi âm, ghi hình để đấu tranh nếu bị can hoặc người bị hỏi cung thay đổi lời khai.
Quá trình truy tố, bản ghi âm, ghi hình được sử dụng để đánh giá chứng cứ làm rõ hành vi phạm tội của bị can và đồng phạm. Kiểm tra, phát hiện có hay không dấu hiệu oan sai, bị can có bị bức cung hoặc dùng nhục hình.
Khi vụ án đưa ra xét xử, trường hợp cần thiết, thẩm phán hay chủ tọa phiên tòa có thể xem xét, đề nghị việc nghe, xem nội dung được ghi âm hoặc ghi hình tại phiên tòa. Việc cho nghe, xem nội dung được ghi âm, ghi hình tại tòa được thực hiện khi:
- Kiểm tra chứng cứ, tài liệu, đồ vật liên quan đến vụ án nếu cần thiết;
- Bị cáo tố cáo bị bức cung, nhục hình trong quá trình hỏi cung hoặc những người này thay đổi lời khai tại tòa;
- Có đề nghị của những người tiến hành tố tụng.
Cấm can thiệp bản ghi âm, ghi hình
Điều 4 của dự thảo quy định các hành vi bị nghiêm cấm đối với việc ghi âm, ghi hình quá trình hỏi cung bị can, lấy lời khai người liên quan.
Cụ thể, nghiêm cấm việc tự ý chỉnh sửa, cắt ghép, giả mạo, hủy, làm sai lệch hay hư hỏng dữ liệu ghi âm hoặc ghi hình có âm thanh; cấm sao chép, phát tán, sử dụng kết quả ghi âm hoặc ghi hình trái pháp luật.
Dự thảo cũng quy định việc cấm phá hủy hoặc cố ý làm hư hỏng thiết bị ghi âm, ghi hình hoặc sử dụng không đúng mục đích các loại thiết bị này.
