Tuần qua, Bằng chứng vô hình chính thức khởi chiếu. Là bộ phim Việt Nam được đầu tư, phim được kỳ vọng sẽ giúp “hâm nóng” bầu không khí rạp chiếu phim sau quãng thời gian dài ảm đạm vì giãn cách xã hội, cũng như sự thiếu vắng bom tấn Hollywood trong suốt mùa hè năm nay.
Song, doanh thu tuần mở màn của Bằng chứng vô hình chỉ đạt hơn 5 tỷ đồng, và còn thua cả Pee Nak 2 đã chiếu sang tuần thứ hai. Nhiều người bày tỏ sự ngạc nhiên khi Bằng chứng vô hình tuy có chất lượng nội dung gây tranh cãi, nhưng là một xuất phẩm chỉn chu. Còn Pee Nak 2 của người Thái chỉ được xếp vào dạng hài nhảm, không mang lại nhiều giá trị.
Hiện tượng khiến một câu hỏi nảy sinh: phải chăng khán giả Việt đang quay lưng với phim Việt?
Khán giả đã “lười” ra rạp hơn?
Trên thực tế, chuyện thiếu vắng các bom tấn mang đến nhiều tác hại hơn lợi ích. Phim Việt vẫn phải đối đầu với nhiều tác phẩm đến từ các nền điện ảnh khác như Low Season, Pee Nak 2 của Thái Lan, Intruder của Hàn Quốc, hay một số phim không quá nổi trội của Hollywood như Scoob!, Survive the Night hay Force of Nature.
Song, tất cả đều chẳng đủ sức hút để lôi kéo khán giả vốn đã “lười” ra rạp hơn sau quãng thời gian nghỉ dịch kéo dài. Kinh tế bị ảnh hưởng khiến không ít người tỏ ra thận trọng hơn trong việc chi tiêu cho các sản phẩm giải trí. Họ cho rằng những bộ phim làng nhàng thì chỉ cần “đợi bản HD” trên mạng Internet là đủ. Đa số đều đang chờ một “quả bom” đủ sức mạnh truyền thông để kích cầu như Tenet của Christopher Nolan, Wonder Woman 1984 hay Black Widow.
 |
| Xem phim tại nhà là hình thức giải trí phổ biến kể từ đầu năm trong bối cảnh dịch bệnh kéo dài. Ảnh: Getty. |
Không những thế, trải nghiệm điện ảnh giờ đây đã không còn là độc quyền của các rạp chiếu bóng. Các hệ thống phim trực tuyến mọc lên ngày càng nhiều với hàng loạt tác phẩm được đầu tư kinh phí lớn. Extraction (2020), loạt phim The Witcher, Money Heist hay The Boys thu hút hàng chục triệu lượt xem. Thậm chí, HBO Max vừa ra mắt còn chiều fan đến mức đầu tư thêm 30 triệu USD để tung ra bản dựng Justice League của Zack Snyder trong năm sau.
Sự cạnh tranh giữa các hệ thống phim trực tuyến và rạp chiếu truyền thống đã, đang và sẽ nóng hơn. Các nhà phát hành lớn ở Hollywood đã phải tổ chức nhiều cuộc họp để bàn về định hướng tương lai khi người xem có nhiều sự lựa chọn hơn trước. Hồi tháng 4, hệ thống rạp AMC tuyên bố “từ mặt” Universal khi Trolls World Tour (2020) được chiếu trên mạng cùng lúc với các rạp (còn hoạt động) và khiến cuộc chiến càng trở nên gay gắt.
Trở lại câu chuyện của Bằng chứng vô hình, cũng có ý kiến cho rằng nếu bộ phim ra rạp tại thời điểm bình thường, hoặc lúc các rạp chiếu phim đã được hâm nóng bằng bom tấn Mỹ, thành tích phòng vé sẽ khả quan hơn. Dẫu vậy, để đạt đến mức hòa vốn 35-40 tỷ đồng thì vẫn là bài toán gian nan.
Nhiều phim dở khiến khán giả quay lưng với điện ảnh Việt
Một nguyên nhân khiến phim Việt thua đau trên sân nhà là bởi sự quay lưng của chính khán giả. Điều này đến từ hàng loạt các “rác phẩm” vẫn ra rạp đều đặn mỗi năm. Ở thời điểm 10 năm trước, người xem chưa có dịp tiếp xúc nhiều với bom tấn nước ngoài nên dòng phim “mỳ ăn liền” dễ dàng bùng nổ.
Dòng phim hài dễ dàng thu lợi nhuận nhất với kinh phí không cao và chỉ cần một, hai tên tuổi đình đám, cùng kịch bản đơn giản, đậm tính giải trí là đủ. Nhờ đó mà lần lượt Hoài Linh, Thái Hòa và giờ là Trấn Thành, Trường Giang trở thành các “ông hoàng phòng vé”. Điều này khiến các biên kịch trở nên lười biếng, còn phim Việt thì bị gắn mác “hài nhảm”.
 |
| Điện ảnh Việt Nam không thiếu những bộ phim thuộc dạng "thảm họa", kể cả trước hay sau dịch. Ảnh: GXY. |
Nhìn lại, nhiều phim đoạt doanh thu cao như Hello cô Ba (2012), Nhà có 5 nàng tiên (2013), Tèo em (2013), Để Hội tính (2014), Siêu sao siêu ngố (2017) hay Trạng Quỳnh (2019) đều có chất lượng gây tranh cãi.
Gần đây, Đích tôn độc đắc (2018) và 30 chưa phải Tết (2020) thất bại dù ra mắt ngay dịp Tết đã gióng lên hồi chuông báo động cho lối làm phim cẩu thả. Ấy vậy mà hàng loạt thảm họa khác vẫn xuất hiện như Cuộc gọi định mệnh (2019), 3D Cung tâm kế (2019), Tôi là não cá vàng (2020) vẫn xuất hiện một cách khó hiểu.
Điều này khiến số lượng người cứ nghe đến phim Việt là nhất quyết quay lưng mà không quan tâm chất lượng ngày một cao.
Với Bằng chứng vô hình, phim dựa trên nguyên tác Blind của Hàn Quốc. Trên thực tế, bộ phim gốc bán được gần 2,5 triệu lượt vé tại quê hương, và đó không phải là con số quá ấn tượng ở xứ kim chi. Blind được nhớ tới nhiều nhất nhờ màn diễn xuất của Kim Ha-neul, giúp cô giành một số giải thưởng danh giá.
Dẫu mắc nhiều sai sót, Bằng chứng vô hình vẫn nhỉnh hơn so với mặt bằng chung của điện ảnh Việt. Tuy nhiên, chừng đó là chưa đủ để bộ phim đủ sức gánh vác trách nhiệm lôi kéo khán giả trở lại rạp, nhất lại thuộc dòng giật gân / hình sự và ít tính hài hước.
Truyền thông thiếu hiệu quả
Quảng bá là khâu cực kỳ quan trọng cho một bộ phim chiếu rạp. Nhiều bom tấn Hollywood chi số tiền tương đương hay thậm chí lớn hơn cả kinh phí làm phim cho quá trình này. Song, không ít tác phẩm Việt lại chọn cách truyền thông kém hiệu quả và chỉ chú trọng chiêu trò.
Các mùa phim Tết luôn xảy ra tình trạng so kè doanh thu với những con số cao ngất ngưởng mà không có bằng chứng cụ thể. Các nhà sản xuất cũng công khai tố nhau sử dụng chiêu trò “dìm hàng” đối thủ và khen phim mình trên mạng xã hội. Dù đúng hay sai, cả hai đều xấu đi ít nhiều trong mắt người hâm mộ.
 |
| Nhiều bộ phim Việt tỏ ra loay hoay trong khâu quảng bá. Ảnh: CJ. |
Năm 2019 còn chứng kiến nhiều đạo diễn lên tiếng cầu cứu trên mạng xã hội. Lần lượt Yolo - Bạn chỉ sống một lần, Thưa mẹ con đi, Trời sáng rồi, ta đi ngủ thôi và Ngốc ơi tuổi 17 đều cho rằng “đứa con tinh thần” bị chèn ép suất chiếu và kêu gọi khán giả “giải cứu”.
Gần đây nhất chính là trường hợp của Bằng chứng vô hình và Pee Nak 2. Tác phẩm Việt tỏ ra im ắng trước thời điểm ra rạp. Đồng thời, quá trình truyền thông cũng không làm nổi bật yếu tố giật gân của phim. Trong khi đó, Pee Nak 2 nhấn mạnh vào thể loại kinh dị - hài vốn vô giúp phần trước vô cùng ăn khách. Hậu quả là Bằng chứng vô hình trở nên hụt hơi về mặt doanh thu.
Một ví dụ điển hình mang tính tích cực là loạt phim Lật mặt của Lý Hải. Anh không ngần ngại thể hiện rõ yếu tố hài hước bình dân ngay từ các trailer và xuyên suốt quá trình quảng bá, giúp đánh trúng một bộ phận khán giả. Điều này giúp các phim sở hữu lượng fan riêng và trụ rạp lâu dài dù luôn có thời điểm ra mắt trùng với các bom tấn Marvel.
Chất lượng của chính các bộ phim chưa đủ tốt
Xét cho cùng, bản thân chất lượng bộ phim vẫn là nguyên nhân dẫn đến thất bại tại rạp chiếu của phim Việt. Trong bốn tác phẩm từng “kêu cứu” hồi năm trước, chỉ có Thưa mẹ con đi là tròn trịa và vừa vặn cảm xúc lẫn ý nghĩa. Trời sáng rồi, ta ngủ đi thôi còn nhiều mặt hạn chế và khó thu hút khán giả đại chúng. Hai tác phẩm còn lại thì đúng là “thảm họa”.
 |
| Việc Bằng chứng vô hình thua Pee Nak 2 là một điều đáng tiếc. Tuy nhiên, chất lượng nội dung bộ phim Việt Nam vẫn còn nhiều vấn đề. Ảnh: CJ, CGV. |
Gần đây, Bằng chứng vô hình được làm lại từ Blind (2011) của Hàn Quốc. Song, phim chưa khắc phục triệt để những điểm yếu của bản gốc, đồng thời lại tạo ra thêm nhiều hạt sạn mới, cả khách quan lẫn chủ quan. Đành rằng đạo diễn Trịnh Định Lê Minh có sự chỉn chu nhất định và từng được khen ngợi qua Thưa mẹ con đi. Nhưng anh lại tỏ ra non tay trong thể loại giật gân và không tạo được nhiều sự kịch tính xuyên suốt tác phẩm.
Sắp tới đây, Đỉnh mù sương nhiều khả năng tiếp tục thua đau trên sân nhà trước Peninsula khi chỉ có chất lượng đạt mức trung bình. Phim sở hữu kịch bản ngô nghê, nhiều lỗ hổng. Yếu tố hành động, vốn được đẩy mạnh trong quá trình quảng bá, cũng không thật sự xuất sắc khi bị cắt ghép liên tục, không mang đến cảm giác liền mạch.
Nhìn chung, phim Việt vẫn chưa thể khắc phục được điểm yếu cố hữu nằm ở khâu kịch bản và chất lượng sản phẩm. Đây có lẽ là nguyên nhân chính khiến các tác phẩm bị chính khán giả nước nhà quay lưng, khiến họ “thà ở nhà chứ không ra rạp xem phim Việt”.
