Công dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường của dây thìa canh lá to

PGS.TS.NGƯT Trần Văn Ơn - Nguyên trưởng Bộ môn Thực vật, giảng viên Trường Đại học Dược Hà Nội - đã có những chia sẻ về loại dược liệu này.

- Được biết PGS là một trong những người đầu tiên phát hiện ra dây thìa canh lá to và tác dụng của nó với người bị bệnh tiểu đường. Xin PGS chia sẻ về cơ duyên phát hiện dây thìa canh này?

- Năm 2006, khi triển khai đề tài cấp Bộ về nghiên cứu các dược liệu và bài thuốc có tác dụng điều trị tiểu đường, tôi và đồng nghiệp đã tìm ra rất nhiều bài thuốc, loại cây có tác dụng hỗ trợ điều trị tiểu đường như cây thìa canh, bằng lăng… Trong đó, nổi bật có cây dây thìa canh (dây thìa canh lá nhỏ) vốn đã được dùng phổ biến tại Ấn Độ từ hàng nghìn năm trước.

Sau khi đề tài cấp Bộ trên kết thúc, tôi vẫn tiếp tục nghiên cứu chuyên sâu hơn về loại dược liệu dây thìa canh và các loài cùng chi này. Quá trình sàng lọc, tôi phát hiện ra cây thìa canh lá to có tác dụng mạnh gần gấp đôi so với dây thìa canh thông thường (dây thìa canh lá nhỏ) và không hề có độc tính như dây thìa canh lá nhỏ.

Thử tưởng tượng chỉ cần nhấm một lá dây thìa canh lá to, người dùng hoàn toàn vô cảm với đường trong một thời gian dài, gây cảm giác chán đường. Chính vì thế, sau đó tôi đã tìm cách bảo lưu, phát triển nguồn giống cây này tại vườn thực vật của trường ĐH Dược.

PGS.TS.NGƯT Trần Văn Ơn tại vùng trồng dược liệu.

- Hiện đề tài nghiên cứu về cây dây thìa canh lá to đã được ứng dụng vào thực tiễn để sản xuất ra những sản phẩm nào thưa PGS?

- Sau đề tài cấp Bộ “Nghiên cứu các dược liệu và bài thuốc có tác dụng hạ đường huyết” (năm 2006), tôi tiếp tục tham gia đề tài khoa học công nghệ cấp Bộ “Nghiên cứu sản xuất chế phẩm hỗ trợ điều trị tiểu đường từ cây dây thìa canh lá to”. Kết quả nghiên cứu hoa học cho thấy những bằng chứng công dụng rất tốt của dây thìa canh lá to.

Theo đó, kết quả cho thấy khả năng hạ đường huyết vượt trội của dây thìa canh lá to là do có tác dụng "4 trong 1”: Góp phần giúp ổn định đường huyết, hỗ trợ ngăn ngừa biến chứng khi tác động vào các quá trình tăng sinh tế bào Beta đảo tụy, từ đó tăng tiết insulin.

Dây thìa canh lá to khi sản xuất thành viên nang có thể dùng cho bệnh nhân đái tháo đường tuýp 1 và tuýp 2, hỗ trợ giảm hấp thu glucose ở ruột vào máu, hỗ trợ tăng men sử dụng đường ở mô và cơ, hỗ trợ tăng đào thải cholesterol và lipid, giảm mỡ máu.

Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng của dược liệu, tôi và các cộng sự tập trung phát triển vùng trồng dược liệu dây thìa canh lá to tại vùng đất Thái Nguyên theo tiêu chuẩn GACP-WHO nhưng hướng hữu cơ với tiêu chuẩn 4 không là “Không phân bón hóa học, không thuốc diệt cỏ, không thuốc trừ sâu hóa học, không biến đổi gen” để đảm bảo nguồn dược liệu sạch, an toàn.

Năm 2019, với mong muốn mang nghiên cứu khoa học của mình đi vào thực tiễn, đặc biệt hỗ trợ cho quá trình điều trị của bệnh nhân tiểu đường, tôi đã chuyển giao đề tài, vùng trồng dây thìa canh lá to cho duy nhất Công ty Cổ phần Dược khoa (DKPharma) sản xuất thành viên tiểu đường DKbetics và trà túi lọc DKbetics.

Người bệnh cao huyết áp tìm hiểu sản phẩm bào chế từ dây thìa canh lá to.

- Trên thị trường đang xuất hiện nhiều sản phẩm có nguồn gốc từ dây thìa canh lá to được chế bến dưới dang cao đặc lỏng, hoặc phối hợp với các dược liệu khác để chế thành các thành phẩm khác nhau. Những sản phẩm này có phải cùng xuất phát từ nghiên cứu của ông?

- Với chi họ cây dây leo thìa canh thì có đến hàng trăm loại và không phải loại nào cũng cho hiệu quả điều trị giống nhau. Chưa kể, nhiều nguyên liệu được thu mua tự phát, thu hái từ nhiều vùng thổ nhưỡng nhiễm tạp chất, sử dụng quá dư lượng bảo vệ thực vật hay phơi sấy nguyên liệu không đúng cách dẫn tới nấm mốc, có thể gây ra nhiều hệ luỵ khó lường.

Ngoài ra, nhiều người thiếu hiểu biết thường sử dụng thuốc, dược liệu đông y theo cảm tính, không có sự đo đếm liều lượng kỹ càng. Trong khi đó, sử dụng dược liệu trị bệnh phải nghiên cứu rất cụ thể về tỷ lệ hoạt chất và chỉ định liều dùng. Ví dụ, cần căn cứ vào nồng độ dường huyết của bệnh nhân, thực trạng đã dùng thuốc hay chưa dùng thuốc tân để phân liều dùng thì mới phát huy công dụng.

Hiện tại, các công trình nghiên cứu về dây thìa canh lá to của tôi mới triển khai cho sản phẩm dưới dạng viên nang và trà túi lọc mang thương hiệu DKbetics do Công ty Cổ phần Dược Khoa sản xuất. Đây cũng là đơn vị được tôi đồng ý cho phép độc quyền sử dụng hình ảnh và uy tín khoa học của mình. Vì vậy, những đơn vị phân phối, sản xuất thực phẩm chức năng dạng cao, viên nén… sử dụng hình ảnh, trích dẫn phát ngôn, công trình nghiên cứu của tôi là hoàn toàn mạo danh.