Theo dữ liệu chính phủ công bố ngày 3/6, năm 2021, Nhật Bản ghi nhận số ca sinh thấp nhất trong hơn 100 năm qua.
Con số này gây lo lắng về những tác động liên tục của sự suy giảm dân số - chủ đề khiến giới chức nước này đau đầu vì chưa tìm được hướng giải quyết suốt thời gian dài, The Washington Post nhận định.
 |
| Một người mẹ Nhật Bản ôm đứa con 4 ngày tuổi. Năm 2021, Nhật Bản ghi nhận tỷ lệ sinh giảm năm thứ 6 liên tiếp. Ảnh: Asahi Shimbun. |
Nhiều nguyên do
Nhật Bản ghi nhận 811.604 ca sinh và 1.439.809 ca tử vong vào năm ngoái, tức dân số giảm 628.205 người - mức giảm tự nhiên lớn nhất kể từ khi có dữ liệu, theo Reuters. Số ca sinh năm 2021 cũng đánh dấu mức giảm 3,5% so với năm trước đó.
Tỷ lệ sinh, số con cái trung bình của một phụ nữ trong cuộc đời, giảm năm thứ 6 liên tiếp, xuống còn 1,3. Trong khi đó, tỷ lệ sinh trên toàn thế giới vào năm 2020, năm gần nhất mà Ngân hàng Thế giới công bố dữ liệu toàn cầu, là 2,4.
Một quan chức của Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Nhật Bản nói với Jiji Press rằng tỷ lệ sinh năm 2021 thấp là kết quả của việc giảm số lượng phụ nữ ở độ tuổi sinh đẻ, cũng như tỷ lệ sinh của phụ nữ ở độ tuổi 20.
Những dữ liệu trên là tin rất xấu đối với những người Nhật Bản đang lo lắng về việc dân số già và ít đi.
Hiện gần 30% dân số xứ Phù Tang trên 65 tuổi. Sự sụt giảm dân số ở độ tuổi lao động đã góp phần gây ra tình trạng thiếu nguồn nhân lực, đồng thời làm dấy lên lo ngại về tình trạng khủng hoảng lao động tồi tệ hơn trong tương lai.
 |
| Phụ nữ Nhật Bản ngày càng có học vấn cao và sự nghiệp tốt. Ảnh: RODNAE Production/Pexels. |
Các chuyên gia cho rằng tỷ lệ sinh giảm là do một loạt các yếu tố.
“Vấn đề không nằm ở việc mọi người thờ ơ với tình dục hay không, mà là hạ tầng xã hội giúp duy trì sự phát triển lành mạnh của hộ gia đình nhiều thế hệ”, Jennifer Robertson, giáo sư về nhân chủng học và lịch sử nghệ thuật tại Đại học Michigan (Mỹ), cho biết.
Do ngày càng khó để có công việc tốt, đàn ông từ bỏ hôn nhân. Người dân Nhật Bản cũng hiếm có con ngoài giá thú. Theo Asahi Shimbun, số lượng đăng ký kết hôn ở xứ sở hoa anh đào đã giảm năm thứ 2 liên tiếp, xuống còn 501.116 cặp vào năm 2021.
Trong khi đó, tỷ lệ phụ nữ có học vấn cao đã tăng trong nửa thế kỷ qua, cũng như tỷ lệ việc làm của họ.
Mặt khác, giáo sư Robertson nói rằng khó tìm được dịch vụ gửi nhà trẻ bán trú với giá cả phải chăng ở Nhật Bản. Và trong một xã hội nơi nữ giới vẫn phải đảm nhận nhiều công việc nhà hơn đáng kể so với nam giới, nhiều phụ nữ đang từ bỏ vai trò làm mẹ để tập trung cho sự nghiệp.
“Nhật Bản rất bảo thủ và muốn duy trì tính bất bình đẳng trong hôn nhân, cũng như hệ thống phân công lao động theo giới tính. Cho đến khi điều này thay đổi, họ sẽ phải gánh chịu khoản chi phí lớn để duy trì dân số già”, giáo sư nói.
Tokyo ghi nhận mức sinh thấp nhất trên toàn quốc, ở mức 1,08, Asahi Shimbun đưa tin. Ngoài ra, số người chết vào năm 2021 ở Nhật Bản đạt mức cao nhất kể từ khi Thế chiến 2, với ung thư là nguyên nhân hàng đầu.
 |
| Người già ở Nhật Bản chiếm gần 30% tổng dân số. Ảnh: Shutterstock. |
Tuy nhiên, Nhật Bản không phải quốc gia Đông Á duy nhất có mức sinh giảm.
Tỷ lệ sinh ở Trung Quốc giảm xuống mức thấp kỷ lục vào năm 2021, khiến Bắc Kinh cho phép phụ nữ sinh thêm con và trợ cấp tiền mặt cho các gia đình. Đồng thời, các bệnh viện từ chối thắt ống dẫn tinh cho đàn ông.
Vào năm 2020, tỷ lệ sinh ở Hong Kong, Singapore, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) đều thấp hơn Nhật Bản, một phần do xu hướng trì hoãn kết hôn và hiếm có con ngoài giá thú, chưa kể học phí đắt đỏ. Theo Economist, người trẻ ở những khu vực cũng khó mua nhà.
Những thập kỷ gần đây, chính phủ Nhật Bản đã đưa ra các chính sách nhằm khuyến khích người dân sinh thêm con, bao gồm cả ưu đãi tiền mặt và miễn phí tiền học mầm non, song mang lại nhiều kết quả khác nhau.
Các nhà bình luận cho rằng Nhật Bản sẽ không biến mất, nhưng tương lai của nó phụ thuộc vào số lượng người nhập cư.
