Cách đây không lâu, ít ai biết đến Mililing - một làng quê yên ả thuộc thị trấn Tầm Ba, thành phố Ngô Xuyên, tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc). Nhưng từ đầu năm nay, ngôi làng ấy bỗng trở thành điểm đến của hàng trăm lượt khách mỗi ngày.
Họ tới đây để tận mắt nhìn thấy nơi chôn nhau cắt rốn của người đàn ông 40 tuổi - nhà sáng lập DeepSeek, nhân vật được xem như biểu tượng mới của trí tuệ nhân tạo Trung Quốc.
Ngôi làng bỗng nhiên nổi tiếng vì một người
Người dân trong làng - phần lớn mang họ Lương - đã mở các quầy hàng gần nhà cũ của ông để bán loại nước mía mang tên “Trạng nguyên”, như một cách vinh danh tinh thần hiếu học và trí tuệ xuất chúng của Lương Văn Phong - chàng học trò chăm chỉ đã vươn lên từ vùng quê nghèo như các trạng nguyên thời xưa.
 |
| Một quán bán nước mía cho du khách tới thăm quê hương của Lương Văn Phong - làng Mililing ở Quảng Đông (Trung Quốc). Ảnh: SCMP . |
Từ "thần đồng toán học" đến "ông trùm" AI
Theo SCMP, sinh năm 1985, thời điểm Trung Quốc vẫn chưa thoát khỏi cái bóng của nền kinh tế bao cấp, Lương Văn Phong là con trai của một giáo viên tiểu học.
Năm 2002, ở tuổi 17, Lương Văn Phong đạt điểm cao nhất trong kỳ thi đại học quốc gia khu vực Trạm Giang - một kỳ tích trong hệ thống giáo dục vốn rất khắt khe, đặc biệt ở các môn Toán và Vật lý. Chính thành tích ấy đã giúp ông được nhận vào Đại học Chiết Giang - nơi từng đào tạo nhiều tỷ phú công nghệ Trung Quốc.
Năm 2007, Lương Văn Phong học cao học ngành Thị giác máy tính, và đến 2010, ông hoàn thành luận văn về thuật toán theo dõi đối tượng bằng camera, đặt nền móng đầu tiên cho hành trình nghiên cứu AI.
Khởi nghiệp và bước ngoặt DeepSeek
Bỏ qua những cơ hội làm việc lương cao ở các công ty lớn sau khi tốt nghiệp đại học, Lương Văn Phong chọn con đường riêng. Ông cùng người bạn học Từ Cận (Xu Jin) sáng lập công ty đầu tư định lượng High-Flyer vào năm 2015, chuyên dùng thuật toán để giao dịch chứng khoán. High-Flyer nhanh chóng trở thành một trong bốn quỹ đầu tư hàng đầu Trung Quốc, quản lý hơn 100 tỷ nhân dân tệ.
Năm 2019, ông lập phòng thí nghiệm AI. Chỉ vài tháng sau khi OpenAI ra mắt ChatGPT, Lương Văn Phong quyết định tách phòng lab này thành công ty độc lập, DeepSeek, với sứ mệnh phát triển các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) cho Trung Quốc.
 |
| Từ cậu học trò ở làng quê nghèo, Lương Văn Phong đã trở thành "người hùng" trong giới trí tuệ nhân tạo tại Trung Quốc. Ảnh: Weibo. |
DeepSeek không chỉ thành công mà còn khiến cả Thung lũng Silicon lẫn Phố Wall (Mỹ) phải dè chừng. Với mô hình nền tảng V3 phát hành vào tháng 12/2024 và mô hình suy luận R1 ra mắt tháng 1/2025, DeepSeek đã vươn lên trở thành một trong những đơn vị dẫn đầu lĩnh vực AI tại Trung Quốc.
Thậm chí, các ông lớn như Alibaba, Tencent đang xếp hàng để tích hợp công nghệ của DeepSeek vào sản phẩm của mình. Một số startup khác tuyên bố dừng nghiên cứu mô hình riêng để chuyển sang sử dụng công nghệ của DeepSeek.
Không như nhiều lãnh đạo công nghệ khác, Lương Văn Phong chọn cách sống kín tiếng. Ông hầu như không có mặt trên mạng xã hội, hiếm khi xuất hiện trước công chúng, và từ chối mọi lời mời diễn thuyết quốc tế - kể cả tại Hội nghị Thượng đỉnh AI ở Paris. Lần hiếm hoi ông xuất hiện là khi bắt tay Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại một hội nghị cấp cao hồi tháng 2 vừa qua.
Dù vẫn còn phải chờ xem liệu DeepSeek có thể tiếp tục đổi mới hay không, Lương Văn Phong - người hoàn toàn được đào tạo trong nước - đã trở thành nguồn cảm hứng cho thế hệ trẻ Trung Quốc.
Câu chuyện của Lương Văn Phong xuất hiện trên một tấm poster tại ngôi trường tiểu học nơi ông từng học, với dòng giới thiệu rằng ông đã bắt đầu học toán trình độ đại học ngay từ thời trung học. Tại Trường Trung học số 1 Ngô Xuyên, nơi Lương Văn Phong theo học suốt 6 năm, học sinh sẽ lựa chọn theo khối tự nhiên hoặc xã hội từ lớp 10. Trong đó, có tới 20/28 lớp ở khối 11 tập trung vào các môn khoa học như Toán, Lý, Hóa.
Các giáo viên ở đây thường xuyên nhắc đến Lương Văn Phong như một tấm gương để khích lệ những học sinh chăm chỉ. Với học sinh, mỗi khi làm bài thi Ngữ văn, trong đó có phần viết nghị luận, nhiều em cho biết chắc chắn sẽ lấy nhà sáng lập DeepSeek làm ví dụ điển hình để minh họa cho các chủ đề về nghị lực, sự kiên trì và vượt lên nghịch cảnh.
Thị trường lao động thay đổi chóng mặt, để tồn tại, con người cần học tập suốt đời. Trong bối cảnh đó, tạp chí Tri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả cuốn Học tập suốt đời của tác giả Michelle R.Weise.
Tác phẩm cung cấp cho độc giả những đánh giá về thị trường lao động tương lai, những giải pháp cho nhu cầu vừa học vừa làm đang ngày một tăng, cùng với đó là đưa ra những cách kết nối để quá trình chuyển đổi “học-làm” diễn ra thuận lợi hơn. Từ đó, tác giả nêu lên vai trò của việc học tập suốt đời.
