Bậc học này nhằm đào tạo ra lực lượng nghiên cứu khoa học có trình độ cao làm xương sống cho nền khoa học công nghệ của quốc gia.
Hiển nhiên việc đào tạo tiến sĩ luôn đặt nặng vấn đề nghiên cứu và người học tiến sĩ sẽ được trang bị những tri thức, kỹ năng nghiên cứu khoa học để khi tốt nghiệp họ có đủ năng lực tự mình thiết kế và tiến hành một nghiên cứu khoa học về vấn đề khoa học hay thực tiễn nào đó.
Do đó, phương pháp giảng dạy và đào tạo ở cấp tiến sĩ phải khác hoàn toàn phương pháp giảng dạy, nội dung giảng ở các bậc học thấp hơn, nhằm phát huy năng lực tự học, tự nghiên cứu, tự khám phá của người học để có thể đưa ra được những ý tưởng mới về một vấn đề khoa học hay thực tiễn nào đó.
 |
Thế nhưng, nhìn vào cách đào tạo tiến sĩ hiện nay ở nước ta, chúng ta có thể nhận thấy cách đào tạo cũng không khác gì bậc học cử nhân (tức bậc đại học), khi người học phải làm bài kiểm tra 45 phút và phải thi hết học phần sau khi học xong một môn học nào đó.
Như vậy, cách dạy, học, cách thi của bậc tiến sĩ vẫn giống cách dạy, học và thi của bậc cử nhân. Ở bậc cử nhân, sinh viên vẫn phải thi kiểm tra giữa kỳ (tức kiểm tra 45 phút) và sau đó là thi kết thúc học phần với thời gian thi tùy vào số lượng tín chỉ của môn học.
Có lẽ cách đào tạo tiến sĩ mang đậm phong cách “trung học phổ thông” như vậy nên không có gì là khi Việt Nam có số lượng giáo sư, tiến sĩ nhiều nhất khu vực Đông Nam Á, nhưng số lượng công bố quốc tế lại thuộc nhóm những nước kém nhất.
Vì tiến sĩ mà vẫn học, kiểm tra giữa kỳ và thi kết thúc học phần thì thật khó để có thể thực hiện những công trình nghiên cứu có thể được công bố trên các tạp chí khoa học quốc tế được.
Do đó, theo chúng tôi, cần thay đổi ngay phương thức đào tạo, đánh giá kết quả học tập ở bậc đào tạo tiến sĩ hiện nay ở nước ta, theo hướng tăng năng lực tự học, tự nghiên cứu, tự giải quyết vấn đề, thì mới mong có chất lượng tương xứng bằng cấp được. Nếu không, tiến sĩ cũng sẽ giống như học sinh cấp 6 mà thôi.
Câu hỏi đặt ra là tại sao lại có chuyện thi giữa kỳ và thi kết thúc học phần trong bậc đào tạo tiến sĩ?
Liệu cách dạy, học và thi như thế có tạo ra được những người có năng lực tự học, tự thiết kế cuộc nghiên cứu và đưa ra được những phát kiến mới cho các vấn đề khoa học và thực tiễn không?
Câu trả lời có lẽ là không vì cách thi như vậy cũng giống như học sinh phổ thông trả bài cho giáo viên mà thôi.
