|
|
Máy điều hòa nằm rải rác trên mặt tiền của khu chung cư People's Park Complex ở khu phố Chinatown của Singapore. Ảnh: Reuters. |
Khi nhiệt độ tăng vọt lên hơn 37 độ C hồi tháng 5, anh Chee Kuan Chew, một công dân Singapore, đành hủy bỏ tất cả các kế hoạch và ở trong nhà với điều hòa không khí mát lạnh.
“Ở Singapore bạn không thể sống thiếu điều hòa”, anh Chee nói.
“Không thể, với cái sức nóng này”.
Chee là một sinh viên đại học 20 tuổi, anh hiện sống cùng gia đình trong một căn hộ 4 phòng ngủ ở Ang Mo Kio. Quận Ang Mo Kio từng gây chú ý khi nhiệt độ ở đây đạt mức cao nhất trong vòng 40 năm trong một đợt nắng nóng hồi tháng 5.
Điều may mắn là nhà anh Chee có đến 5 chiếc điều hòa không khí - một chiếc ở mỗi phòng ngủ và một chiếc lớn ở phòng khách.
“Tôi đã uống nhiều nước, tắm nước lạnh và bật điều hòa suốt cả ngày cuối tuần. Đó là cách tôi vượt qua cái nóng”, Chee nói.
“Trốn” trong nhà với điều hòa không khí là điều bình thường ở Singapore. Nằm cách đường xích đạo khoảng 128 km về phía bắc, quốc đảo này nổi tiếng nóng và ẩm, với nhiệt độ trung bình hàng năm khoảng 27 độ C. Kiểu khí hậu này đã biến Singapore thành một trong những nước dùng điều hòa nhiều nhất trên thế giới.
Số lượng điều hòa trên bình quân đầu người ở Singapore cao hơn bất kỳ nước Đông Nam Á nào, theo CNN.
 |
| Người dân Singapore đã trải qua ngày nắng nóng nhất trong 40 năm qua khi nhiệt độ ngày 13/5 đo được là 37 độ C, cao nhất kể từ tháng 4/1983. Ảnh: Reuters. |
Vòng lặp nguy hiểm
Ở Singapore, điều hòa nhiệt độ gần như đã trở thành một lối sống. Một văn phòng hoặc trung tâm mua sắm mà không có điều hòa gần như là điều không tưởng; 99% chung cư tư nhân được trang bị điều hòa, cũng như phần lớn các chung cư nhà ở công cộng.
Ông Lý Quang Diệu, vị thủ tướng sáng lập ra Singapore, từng gọi điều hòa không khí là “phát minh vĩ đại nhất của thế kỷ 20” và ghi nhận nó đã giúp biến hòn đảo này từ một thuộc địa tù túng của Anh thành một trong những trung tâm tài chính ưu việt của thế giới.
Nhưng "tình yêu" của Singapore với điều hòa không khí đi kèm một cái giá rất đắt.
Điều hòa khiến Singapore vốn đã nóng giờ ngày càng nóng hơn. Các chuyên gia gọi đây là “một vòng luẩn quẩn nguy hiểm”.
Vòng luẩn quẩn này cũng là điều mà tất cả các nước phụ thuộc vào điều hòa phải đối mặt.
Nói một cách đơn giản, Trái Đất càng nóng lên thì càng có nhiều người chuyển sang sử dụng điều hòa. Và họ càng sử dụng nhiều điều hòa, Trái Đất lại càng nóng lên.
 |
| Điều hòa nhiệt độ được lắp chằng chịt ở mặt sau một tòa nhà ở Singapore. Ảnh: iStock. |
Thủ phạm của nóng lên toàn cầu
Điều hòa nhiệt độ thường không bị truyền thông “réo tên” như một “thủ phạm” của nóng lên toàn cầu. Nhưng trên thực tế, loại máy này là một tác nhân mạnh mẽ đẩy nhanh biến đổi khí hậu.
Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) ước tính rằng nếu không được kiềm chế, khí thải nhà kính liên quan đến điều hòa có thể khiến nhiệt độ toàn cầu tăng tới 0,5 độ C vào cuối thế kỷ này.
Điều hòa có 2 tác động cùng lúc lên nhiệt độ toàn cầu. Thứ nhất, giống như tủ lạnh, nhiều máy điều hòa ngày nay sử dụng một loại chất làm mát được gọi là hydrofluorocarbons, hay HFC, là loại khí nhà kính có hại.
Thứ hai, máy điều hòa có xu hướng sử dụng một lượng lớn điện năng được tạo ra từ việc đốt cháy nhiên liệu hóa thạch. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế, điều hòa không khí và quạt điện chiếm khoảng 10% tổng lượng điện tiêu thụ toàn cầu.
Là một nước nhỏ, Singapore - với dân số khoảng 5,4 triệu người - chỉ góp một phần nhỏ lượng HFC và nhu cầu điện thúc đẩy sự nóng lên toàn cầu.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là Singapore sẽ không phải chịu hậu quả của nóng lên toàn cầu. Là một quốc gia vốn đã nóng và đang nóng lên nhanh chóng, Singapore có ít thời gian hơn những nước khác trước khi nhiệt độ trở nên không thể chịu đựng được.
Theo dữ liệu của chính phủ công bố năm 2019, Singapore đã nóng lên nhanh gấp đôi so với phần còn lại của thế giới trong 6 thập kỷ qua. Nhiệt độ cao nhất hàng ngày cũng có thể đạt mức 37 độ C vào năm 2100, các quan chức cảnh báo.
 |
| Những người lao động nhập cư làm việc dưới cái nắng gay gắt tại một công trường xây dựng ở Singapore vào ngày 3/5/2023. Ảnh: Reuters. |
Hiệu ứng đảo nhiệt đô thị
Nhiệt độ tăng ở Singapore không chỉ là do nóng lên toàn cầu.
Hiện tượng này còn bị gây ra bởi hiệu ứng đảo nhiệt đô thị, trong đó các khu vực đô thị hóa cao có nhiệt độ cao hơn so với các khu vực khác.
Đảo nhiệt đô thị xảy ra do các kiến trúc đô thị như nhà cao tầng, đường xá và xe cộ giữ lại và thải nhiệt ra môi trường, đặc biệt là vào ban đêm. Điều này được cảm nhận rõ ở những nơi phát triển cao và tương đối đông đúc như Singapore.
Ông Matthias Roth, giáo sư tại Đại học Quốc gia Singapore, nói rằng sự gia tăng nhiệt độ gần đây của Singapore phần lớn là kết quả của sự kết hợp giữa nóng lên toàn cầu và hiệu ứng đảo nhiệt đô thị.
“Ở một số khu vực có nhiều hoạt động, giao thông của con người và các tòa nhà cao tầng nằm sát nhau cùng sử dụng điều hòa,… nhiệt độ môi trường có thể tăng thêm 1 đến 2 độ C”, ông Roth cho biết.
Phá vỡ vòng lặp
Tin tích cực là có nhiều cách để phá vỡ “vòng lặp nguy hiểm” của điều hòa.
Theo Bản sửa đổi, bổ sung Kigali của Liên Hợp Quốc, được thống nhất vào năm 2016, nhiều quốc gia đang dần ngưng sử dụng chất HFC và thay thế bằng các lựa chọn thân thiện với khí hậu hơn, chẳng hạn như chất hydrofluoroolefin (HFO).
Các chuyên gia cho biết cũng có nhiều phương pháp khác để giữ mát thay cho điều hòa.
Theo bà Radhika Khosla, phó giáo sư tại Đại học Oxford, một trong những “chiến lược làm mát thụ động” bền vững là tạo dựng nhiều không gian xanh, bóng râm, các vùng nước và hệ thống thông gió thông minh.
“Singapore, với kinh nghiệm sống trong nhiệt độ và độ ẩm cao, phải làm gương cho các quốc gia khác trong việc xác định, thúc đẩy và nhân rộng các giải pháp làm mát bền vững”, bà Khosla nói.
Năm cuốn sách về khí hậu nên đọc
Mục Kinh tế quốc tế giới thiệu với độc giả 5 cuốn sách mà các chuyên gia khí hậu của Quỹ Carnegie vì hòa bình quốc tế cho rằng nên đọc về cuộc khủng hoảng biến đổi khí hậu toàn cầu.
