Đau bụng tưởng hậu Covid-19, khám thấy sán hình chiếc lá ở gan

Sau một tháng khỏi Covid-19, chị Mai Thị Đinh Hương (37 tuổi, quận Tân Phú, TP.HCM) thấy đau âm ỉ vùng thượng vị và hạ sườn phải, kèm sốt nhẹ. Lúc đầu, chị nghĩ đau dạ dày, nhưng uống thuốc tự mua vẫn không hết. Khi tình trạng này kéo dài đến ngày thứ 10, chị nghĩ hậu Covid-19 gây ra nên đến khám tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM.

Phát hiện sán lá gan tạo nhiều ổ áp xe

Tại khoa Cấp cứu, các bác sĩ ghi nhận bệnh nhân có dấu hiệu rối loạn tiêu hóa. Kết quả xét nghiệm máu phát hiện bạch cầu ái toan tăng 30% (thông thường dưới 7%). Bác sĩ CKI Hoàng Đình Thành, Trung tâm Nội soi & Phẫu thuật nội soi tiêu hóa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cho biết đây là một trong những dấu hiệu nghĩ đến bệnh ký sinh trùng.

Người bệnh tiếp tục được siêu âm và tìm thấy ổ áp xe (mủ) ở gan phải (vùng hạ phân thùy 6) kích thước 70x71 mm, thâm nhiễm xung quanh, bên trong ổ áp xe này có 4-6 ổ nhỏ rải rác, có kích thước khoảng 18x15 mm.

Ổ áp xe trong gan của bệnh nhân Mai Thị Đinh Hương được chụp phim tại BVĐK Tâm Anh TP.HCM. Ảnh: Đinh Tiên.

Bác sĩ Thành cho biết có nhiều nguyên nhân gây ổ áp xe trong gan như ký sinh trùng (amip, giun và sán), vi trùng hoặc do hoại tử bên trong khối ung thư gan. Kết quả xét nghiệm máu theo kỹ thuật miễn dịch ELISA ghi nhận bệnh nhân bị sán lá nhỏ ở gan (thường gọi là sán lá gan nhỏ).

Người bệnh được nhập viện điều trị, uống thuốc diệt sán lá gan và theo dõi tình trạng ổ áp xe, có thể có bội nhiễm vi trùng phải dùng thêm kháng sinh hoặc chọc dẫn lưu ổ mủ ra ngoài. Những trường hợp sán lá gan tạo ổ áp xe thường sau 3-12 tháng mới liền sẹo. Hiện sức khỏe bệnh nhân ổn định và xuất viện sau 10 ngày điều trị.

Bác sĩ CKI Huỳnh Văn Mười Một, Phó khoa Cấp cứu, BVĐK Tâm Anh TP.HCM cũng vừa tiếp nhận bệnh nhân Đỗ Giang Quỳnh Yến (38 tuổi, quận Tân Phú) bị nhiễm sán lá gan tạo ổ áp xe trong gan. Người bệnh thường ăn tôm sống chấm mù tạt.

Cũng giống trường hợp trên, chị Yến vừa khỏi Covid-19 được 20 ngày thì có cảm giác đau bụng vùng thượng vị nhưng không sốt. Lúc đầu, chị nghĩ đau dạ dày do sử dụng các thuốc khi bị Covid-19. Thế nhưng, sau khi uống thuốc điều trị bệnh dạ dày tự mua, bệnh vẫn không giảm nên chị nghĩ hậu Covid-19 gây ra.

Bác sĩ Hoàng Đình Thành xem lại kết quả người bệnh trước khi cho xuất viện. Ảnh: Nguyễn Trăm.

Tại khoa cấp cứu, bệnh nhân được siêu âm ổ bụng (gan mật, tụy, lách, thận, bàng quang), xét nghiệm máu phân tích tế bào máu và các xét nghiệm sinh hóa cơ bản… Các bác sĩ phát hiện bạch cầu ái toan trong máu tăng 27%. Gan có ổ áp xe với kích thước 43x76 mm và kèm một số ổ khác khoảng kích thước lớn nhất 50x48 mm. Kết quả chẩn đoán, chị Yến bị áp xe gan nghi do sán lá gan nhỏ. Bệnh nhân được nhập viện theo dõi và điều trị. Sau 7 ngày, bệnh nhân ổn định, xuất viện.

Người ăn gỏi cá dễ nhiễm sán lá gan

Bác sĩ Huỳnh Văn Mười Một cho biết, người nhiễm bệnh do ăn uống dính phải trứng hoặc ấu trùng nang có trong nước lã, gỏi cá, tôm sống chấm mù tạt, rau mọc dưới nước chưa rửa sạch… Khi ấu trùng xâm nhập vào mô gan, sán non phát triển thành sán trưởng thành, đẻ trứng trong ống dẫn mật. Trứng được bài xuất theo phân ra ngoài, gặp môi trường nước ngọt ở sông suối, ao hồ… sẽ phát triển theo chu kỳ mới.

Trứng lơ lửng trong nước, bị loài ốc nước ngọt thuộc giống Bithynia, giống Melania nuốt. Trong cơ thể ốc, ấu trùng lông tơ chui ra khỏi trứng, lần lượt phát triển qua các giai đoạn từ bào tử nang đến ấu trùng đuôi. Ấu trùng đuôi rời khỏi ốc chui qua da cá nước ngọt thuộc họ Cyprinidae như cá diếc, cá rô, cá lia thia...

Khi xâm nhập được vào cơ thể các loài cá, chúng rụng đuôi và thành hậu ấu trùng ở da hoặc thịt cá. Người mắc bệnh thường có triệu chứng đau tức vùng gan, nổi mẩn, rối loạn tiêu hóa, thậm chí tắc mật, ứ mật, vàng da. Nếu không chẩn đoán và điều trị kịp thời, người bệnh sẽ xuất hiện trạng thái thiếu máu, gan bị xơ hóa, tăng huyết áp tĩnh mạch cửa và suy kiệt dần.

Vòng đời của sán lá nhỏ ở gan. Ảnh: BVĐK Tâm Anh.

Bác sĩ Hoàng Đình Thành khuyến cáo: “Nên đề phòng nhiễm bệnh sán lá gan, cũng như các bệnh ký sinh trùng đường ruột khác do bệnh có tính chất phổ biến ở vùng nhiệt đới trong đó có Việt Nam. Hiện không ít người quan niệm chỉ cần uống một viên thuốc xổ giun là ngừa được các loại giun sán nhưng thực tế, mỗi loại thuốc chỉ điều trị được vài loại giun sán nhất định. Do đó, cách phòng ngừa quen thuộc vẫn là ăn chín - uống sôi”.

Việc điều trị sán lá gan nhỏ ở Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khá đơn giản. Ở giai đoạn sớm, người bệnh chỉ cần uống thuốc điều trị theo dõi ở nhà. Tuy nhiên, nếu sán lá gan gây ra ổ áp xe ở gan thì việc điều trị cần tích cực hơn. Người bệnh nên nằm viện điều trị, để theo dõi diễn tiến, khi cần sẽ có biện pháp điều trị thích hợp và kịp thời, như sử dụng kháng sinh kèm theo diệt sán, có thể cần chọc tháo dịch/mủ trong ổ áp xe ra ngoài để nhanh chóng lành bệnh.

Nếu không điều trị kịp thời, người bệnh có thể nhiễm trùng huyết do vi trùng bội nhiễm, dễ dẫn đến sốc nhiễm khuẩn - nhiễm độc, tử vong; nhất là lúc áp xe quá lớn tự vỡ ra, gây chảy máu bên trong ổ bụng, gây mất máu cấp tính và sốc, dẫn đến tử vong.